4 yılda bir gibisin: Yarılanma (Halving) ekseninde blokzincir yapısı
Blokzincir diyince akla ilk gelen kripto paralar, kripto paralar diyince de kuşkusuz Bitcoin’dir. Bundan 10 yılı aşkın süre önce takvimler 31 Ekim 2008'i işaret ederken Satoshi Nakomoto, Bitcoin’i ve işleyişini “whitepaper” (izahname)ile insanlığa sundu.
Ardında büyük bir beyin saklı bu buluşta yalnızca teknik olarak bloklar birbirine bağlı değildi. Satoshi; sistemin güvenliği, işlemler, sürdürülebilirliği, oluşturulan ağ ve gizlilik gibi konuları da bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlı kurgulamıştı. Bu zincirin oluşması ve yeni Bitcoinlerin dolaşıma sokulması ise madencilere düştü.
Yarılanma (halving) ise kısaca Bitcoin madenciliği yapan kişilerin üretmeyi başardıkları her bir geçerli blok için kazandıkları bitcoin cinsinden ödülün yarılanması olarak ifade edilebilir. Aşağıda bu tanımı biraz daha açıp ve madencilere ödül verilmesi sisteminin mantığından biraz bahsedeceğim.
Dağıtık Defter Sistemi (Distributed Ledger)
Blokzincir teknolojisinin bu kadar ses getirmesinin önemli bir nedeni, sistemin güvenli olmasıdır. İlk akla gelenin aksine sistem güvenlidir fakat bunun kaynağı gizlilik değildir. Tam aksine Bitcoin’de tüm kayıtların ilk bloktan itibaren görülebilmesi hedeflenmektedir. Sistem güvenliği, kayıtların değiştirilmez olmasından -dikkat edin değiştirilemez değil- kaynaklanmaktadır. Dağıtık defter sistemi ise bu noktada hem blok kayıtlarının değiştirilmezliği hem de tüm dağıtık kayıtların birbirinin aynısı olmasında rol oynayan kayıt usulüdür.
Dağıtık defter sistemi esasen sistemde gerçekleşen işlemlerin ağda kayıtlı birçok bilgisayarda, birçok kontrol mekanizması aracılığı ile kaydedilmesidir. Bu sayede kaydedilen verilerin kısmen ya da tamamen zarara uğraması veya saldırıya uğraması gibi hallere karşı bir kalkan oluşturulmuş olur.
Madencilik (Mining)
Bitcoin’in kullandığı dağıtık defter sistemini ayakta tutan unsurlardır. Madenciler, zincire tabi yeni blokları oluşturmak için çalışırlar(proof of work-PoW). Her bir madenci, işlem havuzunda (memory pool, transaction pool) saklanan ve henüz bir blokta kaydedilmemiş işlemlerden, kurallar dahilinde bir kısmını alarak uygun bir blok oluşturmaya çalışır. Madenciler bir yandan blok oluşturmak için çabalarken bir yandan da dağıtık defter sistemi ile mevcut blokları kaydeder ve yeni blokları doğrularlar. Bunun için ciddi bir emek ve enerji harcanması gerekir.
Madencilerin harcamaları gereken enerji, zaman ve emek; sistemin ayakta kalması için zorunludur. İşte bu noktada sistem kendinden olana kazandırma yoluyla madencileri teşvik etme üzerine kurulmuştur. Madencilik faaliyeti karşılığında madenciler işlem komisyonları ve ödül Bitcoinlerden gelir elde etme imkanına sahiptir. Ödül Bitcoinler sayesinde de piyasaya Bitcoin arzı sağlanmış olur.
Yarılanma (Halving)
Bitcoin, piyasaya arzı sınırlı olan bir değerdir. Toplam 21 milyon adet Bitcoin’in dolaşıma çıkmasıyla ekosistem aksine karar almadığı sürece Bitcoin üretimi son bulacak ve madencilerin tek gelir kalemi komisyon ücretleri olacak.
Yukarıda da belirttiğim gibi yarılanma aslında Bitcoin madencilerinin ödül olarak kazandığı Bitcoin sayısının yarıya inmesidir. Yarılanma, üretilen her 210.000 bloktan sonra bir kez gerçekleşecek bir olaydır. Her bir bloğun öngörülen ortalama oluşturma süresine göre yaklaşık 4 yılda bir kez gerçekleşir.
Satoshi Nakomoto’nun oluşturduğu ilk bloktan beri iki kez yarılanma gerçekleşti. Madenciler başta üretilen her blok için 50 BTC ödül kazanıyordu. 28 Kasım 2012 tarihindeki ilk yarılanmayla 25 BTC’ye gerileyen ödül, 9 Temmuz 2016'daki ikinci yarılanma ile 12,5 BTC oldu. Üçüncü yarılanma ile ödül miktarı 6,25 BTC olacak.
Yeni Bitcoinlerin dolaşıma sokulması 2140 yılına kadar sürecek. Ancak yarılanmalar sayesinde 2030'lu yıllarda neredeyse tüm Bitcoinlerin arzının tamamlanmış olması bekleniyor. Üçüncü yarılanmaya ise ramak kalmış durumda. Güncel verilere göre 500 blok üretiminden daha az bir zaman kaldı. Buna göre yaklaşık üç gün sonra yani 12.05.2020 tarihinde üçüncü yarılanma gerçekleşecek ve yeni ödül miktarı 6,25 BTC olarak belirlenecek.
Üçüncü yarılanma sonrası özellikle artan maliyetlere karşı madencilerin tutumu merak edilirken bu ve bundan sonraki yarılanmalar dezenflasyonist bir etki yaratacak. Üçüncü yarılanma ile yıllıık Bitcoin enflasyon oranı yaklaşık %1.80 olacak.
