Bilişim Teknolojilerinin Kimya Bilimindeki Yeri
Geçmişten günümüze bilişim, teknoloji, Kimya ve bunlarla ilişkili tüm kavramlar dogmatiklikten uzak olup hâlen de bu konumlarını korumaktadırlar. Alakasız gibi düşünülse de birbirini önemli ölçütte destekleyen, adeta bir yapbozun parçaları misali birbirlerini tamamlarlar. Bu yazıda bilişim teknolojilerinin kimya ile ilişkisi nedir veyahut birbirlerini hangi açılardan desteklerler sorularına cevap bulunmak istenmiştir.
İlk olarak bilişim teknolojileri, kimya nedir soruları ile başlamak gerekirse: Bilişim teknolojileri; bilişim, bilgi ve teknolojinin birlikte kullanılarak sonuç üretilmesi olarak kısaca tanımlanabilir. Tanımı detaylandıracak olursak; teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişimde kullanılan ve özellikle elektronik aletler aracılığıyla düzenli bir biçimde bilgi işlemeyi öngören bir bilimdir (1.Btk.11 Haziran 2019). Kimya ise maddelerin yapısını, özelliklerini, tepkimelerini ve etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Kimya, doğa bilimlerinin içinde sınıflandırılır ve alt dallar bulundurur. Organik kimya, anorganik kimya, biyokimya, fizikokimya ve analitik kimya gibi ana alt dallara sahip iken bu dallar içerisinde de farmasötikkimya, radyokimya, adli kimya gibi birçok özelleşmiş dallar içermektedir (2.Evrim ağacı. Ağustos 2022).
Tanımlara bakılarak birbirinden bağımsız terimler gibi gözükmüş olsa bile bu iki terimin kesiştiği birçok nokta vardır. Kimya tanımda da bahsedildiği gibi içerisinde birçok alanı içermektedir ve bundan ziyade en önemlisi kimya biliminde her şeyin temeli atomlardır, atomlar ise belirli bir nizama ve ölçüye sahiptir. Bundan ötürü kimya bilimini anlayabilmek adına iyi bir matematik ve istatistik hesaplama bilgisine sahip olunması, aynı zamanda bu kavramları belirli modeller ile sunması gerekmektedir.
Geçmişte gelişmişlik ve kullanım açısından yeterliliği olmayan elektronik cihazlar ve yazılım programlarından ötürü bilim insanları; verilerin hesaplanması, modellenmesi ve günümüze kadar ulaşması noktasında mücadeleler vermişlerdir. Günümüzde ise bilişim teknolojileri alanına yapılan yatırımlar ve yönelimin artmasından ötürü gelişimi noktasında büyük bir yol katedilerek, kimya bilimi de pozitif olarak büyük oranda etkilenmiştir.
Genel olarak bahsettiğimiz bu ifadeleri örneklendirmek gerekirse: Analitik kimya, Organik kimya, Biyokimya, Fizikokimya gibi kimya anabilim dalları bir takım hesaplar içermektedir. Özellikle Analitik kimya büyük bir ölçüde istatik ve matematik ifadelerinin kullanıldığı bir alan olup ayrıca İstatik kimya başlığı adı altında bir konu içermektedir. Analitik kimya anabilim dalı ile uğraşan kimya bilimciler: kantitatif analiz dediğimiz alanda, analitik terazideki ölçülemlerde, kalibrasyon işlemlerinde yer alan Gauss eğrilerinde(curves), güven seviyesi (±) hesaplamalarında; Excel veya kökeninde C++, Java gibi programlama dilleri ile kodlanan yazılımlar hızlı ve daha güvenilir sonuçlar elde eder, kusursuz bir biçimde muhafaza edilmesi sağlar.
Diğer bir örnek ise Nükleer Kimya ve Fizikokimya açısından verilebilir, Alfa-Beta laboratuvarlarında kullanılan alfa spektrometresinden ve beta ölçümlerinin yapıldığı sıvı sintilasyon cihazlarından elde edilen verilerin hesaplanmasında, aynı zamanda bu cihazların elektronik içeriğinde bilişim teknolojileri önemli bir yer oynamaktadır. Sadece matematik ve istatistik yönle de sınırlı değildir, modelleme açısından da Anorganik ya da Organik moleküllerin yapılarının iki ya da üç boyutlu çizimlerinin yapılabildiği program arayüzleri ve anorganik ya da organik kökenli reaksiyonlarda molekül hareketlerinin görselleştirilmesini sağlayan ACD / Chem Sketch gibi moleküler simülasyon ilgili olarak hazırlanmış bazı paket programlar mevcuttur.
Kimyasal laboratuvarlarda kullanılan çok sayıdaki analiz cihazlarından biri de gaz kromatograflarıdır (GC) olup bu tür cihazların pratik kullanımları ve analiz sonuçlarının değerlendirilmesi için oluşturulmuş kullanıcı ara yüzleri bulunmaktadır. Son olarak deney tasarımlarının gerçekleştirildiği Matlab, Mathematica gibi yazılımların kullanılması yaygınlaşmıştır (3. Akpolat, Kartal, 9 Şubat 2009).
Özetlemek gerekirse Bilişim teknolojileri ve Kimya bilimleri: matematik ve istatistik hesaplamadan tutun da şekillerin, deneylerin modellenmesi ve cihazların elektronik içeriği açısından birbirinin ayrılmaz bir parçası olduğu bir kez daha gözler önüne serilmiştir. Birçok kaynakta Kimya dalındaki bilim insanlarına programlama dili olarak Matlab öğrenilmesi ve Excel program bilgisinin üst seviyeye çıkarılması tavsiye edilmektedir. Bununla da sınırlı kalmayarak C++, Java gibi birçok programlama dili öğrenilip Kimya bilim dalına entegre edilerek, Bilişim teknolojilerinin ve Kimya bilim dalının birbirini tamamlayan değerli iki bilim dalı olduğu konusuna açıklık getirilir.
Kaynakça
- BTK 11 Haziran 2019
- Kimya nedir? Evrim Ağacı , Ağustos 2022
- Ab.org.tr/ab09/kitap/akpolat_kartal_AB 3–9 Şubat 2009, Kimyacılar için Bilişim Teknolojileri Oğuz Akpolat, Fatma Kartal
