Asteroid “Dinky” ve Uydusu ‘Selam’
NASA: Asteroid Dinky’nin ‘Selam’ adlı uydusu aslında birbirine kaynaşmış iki uydudan oluştuğu ortaya çıktı…
Başlangıçta, ‘Selam’ adlı uyduyu Dinky asteroidinin yalnız bir uydusu olarak düşünülüyordu…
NASA’nın Lucy uzay aracı, Güneş sistemimizin asteroit kuşağının sırlarını keşfetme görevinde, Dinky asteroitinin yanında iç içe geçmiş iki gök cismi olduğunu ortaya koyan devrim niteliğinde bir keşif gerçekleştirdi.
1974 yılında keşfedilen Lucy hominin fosilinin çocuk benzeri olan Dinky’nin yoldaş uydu asteroidi ‘Selam’ın, Lucy’nin Kasım 2023'te Dinky’in yanından geçişi sırasında başlangıçta yalnız bir ay olduğu sanılıyordu. Ancak uzay aracının sensörlerinden gelen verilerle bilim insanları şaşkına döndü; Selam yalnız bir gezgin değil, birleşmiş iki uydudan oluşan ikili bir sistemdi.
Lucy’nin Şaşırtıcı Karşılaşması
Ekim 2021'de başlayan Lucy görevi, Jüpiter’in yörüngesinde Güneş etrafında dönen bir dizi Truva asteroitinin yanından geçmeyi hedefliyordu. Amharca’da “muhteşem” anlamına gelen Dinky, Lucy’nin yolculuk planına beklenmedik bir ekleme olarak dahil edildi ve Truva asteroitlerine varmadan önce bir kalibrasyon noktası olarak hizmet etti.
Maryland Üniversitesi’nden Profesör Jessica Sunshine liderliğindeki Lucy ekibi, asteroitlerin ve diğer gök cisimlerinin oluşumu ve evrimi hakkındaki mevcut teorilere ciddi bir meydan okuma oluşturan yeni bir keşif yaptıklarını vurguladı.
Makalenin ortak yazarlarından Sunshine, “Bu küçük cisimlerde başlangıçta düşündüğümüzden çok daha fazla karmaşıklık var,” dedi. Bu keşif, Dinky ve Selam’ın zaman içinde nasıl oluştuğunu ve evrimleştiğini anlamamıza yardımcı olmanın yanı sıra, uzayın gizemli işleyişine dair de önemli ipuçları sunuyor.
Dinky ve Selam’ın Dansı
Lucy’nin gelişmiş görüntüleme sistemleri tarafından elde edilen görüntüler, Dinky’nin yüzeyindeki göksel dramanın izlerini ortaya çıkardı. Asteroitin yüzeyindeki belirgin bir oluk, büyük bir kırılmanın işareti olarak, onun fırtınalı geçmişine dair ipuçları sundu. Sunshine, hipotezlerini ayrıntılandırarak, Dinky’nin güneş ışığının düzensiz dağılımı sonucu hızlanan dönüşünün, kayalık parçaların yörüngeye savrulmasına neden olmuş olabileceğini ileri sürdü.
Bu uzay kayaları uzayda hareket ettikçe bazıları bir araya gelerek Selam’ı oluştururken, diğerleri de Dinky’nin üzerine düşerek Lucy’nin gördüğü engebeli sırtları şekillendirdi.
Aşağıdaki panel a, b ve c, her biri Dinky asteroitinin NASA Lucy Uzay Aracı’nın L’LORRI Enstrümanı tarafından 1 Kasım 2023'te en yakın yaklaşma anlarında çekilmiş stereografik görüntü çiftlerini sergiliyor. Sarı ve pembe noktalar, sırasıyla çukur ve sırt özelliklerine işaret ediyor.
Karşılaştırmalı göksel çalışmalara kapılar açılıyor
Dinky’nin ikili uydularının oluşumunun kesinliği gizemini sürdürürken, Sunshine benzer gök cisimleriyle yapılan karşılaştırmalı çalışmalara olan heyecanını ifade etti. Didymos ikili sistemiyle paralellikler çizerek, bu tür analizlerin sağlayabileceği potansiyel içgörülerin önemini vurguladı.
“Ben kişisel olarak Didymos ikili sistemini bununla karşılaştıracağım için çok heyecanlıyım” dedi.
Lucy’nin arayışı devam ediyor
Dinky ve onun yeni keşfedilen yoldaşı, Lucy’nin büyük keşif yolculuğunun sadece bir parçasıdır. On iki yıl sürecek görevi boyunca, Lucy’nin 11 asteroidi keşfetmesi planlanıyor ve bu görev, göksel kökenlerimizin sırlarını ortaya çıkarmayı vaat ediyor.
Lucy, Dinky ile buluşmasının ardından Aralık 2024'te Dünya ile yerçekimi yardımı yaparak asteroit kuşağına doğru yol alacak. 2027'de ise Truva asteroitlerini inceleyerek gezegenlerimizin oluşum sürecine dair yeni bilgiler sunacak.
Sunshine, “Nihai hedefimiz gök cisimlerinin oluşumunu anlamaktır.” dedi.
Araştırma Nature dergisinde yayımlandı.
Sujita Sinha | IE
