Elektrodinamik Kalkan: NASA’nın Teknolojisi Ay Tozuyla Mücadelede Başı Çekiyor
NASA’nın 57 yıllık konsepti, tehlikeli tozları göz açıp kapayıncaya kadar ortadan kaldırabilecek bir teknolojiye öncülük ediyor…
NASA’nın Kennedy Uzay Merkezi’ndeki araştırmacılar, Elektrodinamik Toz Kalkanı (ESD) teknolojisini kullanmak için yaratıcı yaklaşımlar arıyor. En çok üzerinde durulan konulardan biri de çizmelerin üzerinde bile sorun yaratabilen ay tozu…
EDS teknolojisi, birçok farklı yüzeydeki tozu elektriksel olarak kaldırıp temizleyerek tozları almaya hazırdır. Bunlar sadece radyatörler veya kamera lensleri değil aynı zamanda örneğin kask vizörleridir. Statik yüklü tozun etkili bir şekilde kontrol edilmesi ve ortadan kaldırılması, NASA’nın CLPS girişimi ve Artemis kampanyası kapsamındaki Ay görevlerinin başarısı için çok önemlidir.
Araştırmanın baş bilim insanı Dr. Charles Buhler’in bu görevler için toza maruz kalmanın bir endişe kaynağı olduğunu açıkladığı gibi. “Ay regolit tozu contalara, contalara, kapaklara ve hatta yaşam alanlarına bile girebilir. Bu, uzay araçları ve astronotlar için pek çok soruna yol açabilir.” diye ekledi.
Buhler’in belirttiği gibi, ay regolitini yüzeylere basitçe fırçalamak sorunu daha da kötüleştirebilir. Bunun nedeni, ay tozunun yapışkan bir yapıya sahip olması ve çıkarılmasını zorlaştırmasıdır.
NASA’nın 57 yıl önce oluşturduğu konseptin üzerine inşa edilen bu teknoloji, Kennedy’de 2004'ten beri geliştiriliyor. Ancak ESD için 2019 çok önemliydi.
Materials Uluslararası Uzay İstasyonu Deneyi (MISSE)-11 misyonunun bir parçası olarak, EDS teknolojisi Uluslararası Uzay İstasyonuna fırlatıldı. “Bu EDS’nin ilk uçuşu. Ve bu, uzay ortamına ilk kez maruz kalmamızdı.” dedi o zamanlar Dr. Carlos Calle. Açıkladığı gibi EDS şeffaf elektrotlar kullanılarak etkinleştiriliyor. “Onları görmüyorsunuz; görünmezler.” diye ekledi. Astronotların vizörlerine, kamera lenslerine, optik aletlere, yaşam alanı pencerelerine ve hatta uzay kıyafetlerine entegre edilebilir.
Ay tozunu göz açıp kapayıncaya kadar temizlemek
EDS teknolojisi öncelikle vakum odalarında test edildi. Bu, simüle edilmiş ay regolitinin ve NASA’nın Apollo misyonları sırasında toplanan örneklerin bir saniye içinde kaldırılmasında umut verici sonuçlar verdi.
Yakın zamanda yapılan bir gelişmede EDS teknolojisi, Embry Riddle Havacılık Üniversitesi öğrencileri tarafından geliştirilen bir CubeSat kamera sistemi olan EagleCam’in iki lensine dahil edildi. Her şey yolunda gitmese de, EDS teknolojisi de dahil olmak üzere bazı veri kümelerini toplayabildiler.
İlk savunma hattı
Buhler, “EDS, uzay uygulamaları için ay tozunun giderilmesinde lider teknoloji ve sahip olduğumuz en iyi teknoloji olarak kabul ediliyor” dedi. Hem içeride hem de dışarıda kullanılabilir. “Bu başvuruların tümü değerlendiriliyor ve test ediliyor.” diye bitirdi.
Bu yılın sonlarına doğru yapılması planlanan bir başka EDS teknolojisi gösterisinin Ay’a inmesi planlanıyor. Bu sefer NASA’nın CLPS girişimi misyonunun bir parçası olarak.
Hapşırmaktan burun tıkanıklığına kadar
NASA astronotu Harrison Schmitt, Apollo 17 görevi sırasında ay tozunu “aydaki saman nezlesi” olarak tanımladı. Tepkilerin azalması için günlere ihtiyaç var. Toz, toz gibi ince fakat cam gibi keskin olarak tanımlanır. 2018 Kim Prisk, “İnsan saçından 50 kat daha küçük parçacıklar akciğerlerinizde aylarca asılı kalabilir.” dedi. İnsanlı uzay uçuşunda 20 yıldan fazla deneyime sahip bir akciğer fizyoloğudur.
2022'de belirtildiği gibi, yüksek doza akut maruz kalma veya kronik düşük doza maruz kalmanın sağlık üzerindeki etkileri henüz tam olarak anlaşılamamıştır.
Maria Bolevich | IE
