Etna Dağı: Avrupa’nın En Güçlü Yanardağı Duman Halkaları Püskürtmeye Başladı
En güçlü volkanik dağ Etna, Sicilya üzerinde gökyüzünde duman halkaları oluşturarak kendi rekorunu kırıyor…
Avrupa’nın en büyük aktif yanardağı Etna’nın faaliyeti gökyüzünde görülen halkalarla devam ediyor. Bu güçlü “Yüzüklerin Hanımı”nın gökyüzünde yarattığı halkalar dikkat çekiyor. Beyaz duman halkaları çoğunlukla su buharından oluşmaktadır.
Etna’nın “Yüzüklerin Hanımı” lakabını almasının nedeni bu buhar halkalarıdır. Bu muhteşem volkanik halkalar buhardan oluşuyor ve bir magma odasının üzerindeki dar bir kanalın içindeki gaz kabarcıklarının patlamasıyla oluşuyor. Ancak uzmanlara göre bu, büyük bir patlamanın yolda olduğu anlamına da gelmiyor açıkçası.
Bu sefer farklı olan ne?
Cevap halkaların frekansında gizli aslında. Volkanolog Boris Behncke’nin 2000 yılında belirttiği gibi bunlardan yaklaşık 5000 tanesi üretildi. Ancak şimdi oradaki uzmanlar bu ay Etna’nın halkaların sıklığı açısından “önceki tüm rekorları kırdığını” söylüyor. Behncke, “Dünyadaki hiçbir yanardağ Etna kadar çok volkanik girdap halkası üretmiyor, bunu bir süredir biliyorduk.” dedi.
“Güneydoğu Krateri, daha önce hiç görülmemiş bir fenomen olan sayısız zarif buhar halkası (“volkanik girdap halkaları”) yaymaya devam ediyor” diye yazdı.
Bu fenomen on dokuzuncu yüzyılın sonlarından beri araştırılmaktadır. Verilere göre halkalara “volkanik girdap halkaları” adını veren fizikçi Sir William Thomson’un ilk görüşleri 1724 yılına kadar uzanıyor.
Gökyüzünde yunusların kabarcık halkaları
INGV Etna Gözlemevi’ndeki volkanolog Simona Scollo’nun açıkladığı gibi bunlar, yunusların kabarcık halkalarını patlatma şekline benziyor.
“Ağızlarındaki suyu sıkıştırıyorlar. Dillerini kullanarak onu ağızlarından dışarı itiyorlar ve halka oluşturan bir baskı oluşturuyorlar.” diye ekledi.
Ayrıca tüm bunların muhteşem bir patlama olacağı anlamına gelmediğini de belirtti. Şimdi, bu durumda havalandırma deliği mükemmel bir şekilde daireseldir ve “özellikle mükemmel halkalar oluşturur.”
Bu duman halkaları ne kadar dayanır?
Açıkladığı gibi, bu hava durumuna bağlı. Araştırmasına göre 10 dakikaya kadar gökyüzünde kalabiliyorlar. “Eğer türbülans varsa daha çabuk parçalanıyorlar.” diye açıkladı.
2000 yılında Etna’da birkaç ay süren muhteşem bir dönem yaşandı. Havalandırma deliklerinden biri her gün yüzlerce duman halkası oluşturuyordu. Volkanik girdap halkaları Etna’ya özgü değil. Volkanik halkalar, Nikaragua, İzlanda ve Alaska’dan bir başka aktif İtalyan yanardağı Stromboli’ye kadar dünya çapında birçok gökyüzünde görülebilir.
Avrupalı En Uzun Yanardağ
Yaklaşık 11.000 feet yüksekliğiyle Etna, Avrupa’nın en yüksek aktif yanardağıdır. Geçen yıl havaya büyük miktarda volkanik kül ve duman saldı.
Yapılan bir araştırmaya göre, son 21 yılda her yıl 10,7 milyon metreküp magma Etna Dağı’nın beslenme sistemine giriyor. Bu magmanın %28,5'i patlama faaliyetine katkıda bulunmuş, geri kalan %71,5'i ise yanardağ içerisinde birikmiştir. Bu çalışmanın sonuçları özellikle ilgi çekicidir. Örneğin, biriken magma miktarının hızlı ve doğru tahminleri, volkanik riskin doğru değerlendirilmesine katkıda bulunabilir. Bu dağ gelecekte birçok gösteriye liderlik edecek gibi görünüyor.
Maria Bolevich | IE
