Tam Zamanında’nın Zamanı mı?
Son Yıllarda Yaşanan Sorunlar
Dünya ekonomisi, sürekli değişen politik ve doğal çevre koşulları altında faaliyet göstermektedir. Son yıllarda, özellikle savaşlar ve çatışmalar, global tedarik zincirlerinde beklenmedik kesintilere yol açtı. Bu olaylar, özellikle Just in Time (JIT) modeli gibi stokları minimize eden stratejilerin zayıflıklarını açığa çıkarmıştır. JIT, malzemelerin tam zamanında üretime katılmasını sağlayarak maliyetleri düşürürken, büyük ölçekli kesintiler karşısında kırılganlık göstermektedir.
Bu makalede, Just in Time (JIT) modelinin savaşlar ve tedarik zinciri kesintileri karşısındaki sınırlılıklarını inceleyerek, daha dayanıklı tedarik zinciri yönetimi yaklaşımlarının geliştirilmesi gerekliliğini savunacağız.
Tedarik Zinciri’ni Kesintiye Uğratan Olaylar
Global tedarik zincirleri, son yıllarda her önemli olayda ciddi yararlar aldı;
1. 2011 — Japonya Tsunami
2. 2015 — ABD’de yaşanan Liman Grevleri
3. 2016 — Brexit
4. 2017 — ABD’nin Çin’den ithal ettiği ürünlere ek gümrük vergileri koyması
5. 2020 — Covid-19
6. 2021 — Süveyş Kanalı’nda geminin karaya oturması
7. 2022 — Rusya’nın Ukrayna’yı işgali
8. 2023 — İsrail’in Gazze’yi işgali sonrası Süveyş Kanalı’nın güvenliğinin azalması
9. 2023 — Panama Kanalı’ndaki su sıkıntısı
10. 2024 — İran ve Pakistan’ın Belücistan bölgesindeki çatışmaları
Yukarıda listelediğimiz sorunlar, ham madde kaynaklarından nihai ürüne kadar uzanan süreçlerde kesintilere yol açarak, Just in Time (JIT) modelinin zayıflıklarını gözler önüne sermiştir.
Just in Time (JIT) Modelinin Zayıflıkları
Just in Time (JIT) modeli, düşük stok seviyelerine dayanarak maliyet avantajları sağlasa da, beklenmedik olaylar karşısında, üretim süreçlerini ciddi şekilde riske atmaktadır. Savaş, doğal afetler veya pandemi gibi durumlar, JIT modelinin temellerini sarsmaktadır.
Just in Time (JIT) Modelinin Genel Zayıflıkları;
1. Tedarik Zinciri Kesintilerine Yüksek Duyarlılık: JIT, tedarik zincirindeki kesintilere karşı oldukça hassastır. Tedarikçiden gecikmeler, doğal afetler, grevler veya pandemiler gibi beklenmedik olaylar hızlı ve sürekli üretimi tehlikeye atabilir.
2. Hızlı Yanıt Verme Zorluğu: JIT modelinde düşük stok seviyeleri bulundurulur, bu da ani talep artışları veya tedarik kesintileri durumunda hızlı yanıt verme kapasitesini sınırlar. Bu, müşteri memnuniyetsizliğine ve satış kaybına yol açabilir.
3. Tedarikçi Bağımlılığı: JIT, güvenilir ve zamanında teslimat yapabilen tedarikçilere büyük ölçüde bağlıdır. Bir tedarikçide yaşanan sorunlar, tüm üretim sürecini olumsuz etkileyebilir.
4. Yüksek Koordinasyon ve İletişim Gereksinimi: JIT modelinin başarılı olması için tedarikçiler, üreticiler ve dağıtıcılar arasında sürekli ve etkin bir iletişim gereklidir. Bu, karmaşık lojistik ve yönetim gerektiren bir süreçtir.
5. Esnek Olmayan Üretim: JIT, üretim süreçlerinin oldukça düzenli ve tahmin edilebilir olmasını gerektirir. Piyasa talebindeki büyük dalgalanmalar veya üretim sürecindeki değişiklikler, JIT modelini zorlayabilir.
Yeniden Değerlendirme ve Çözüm Önerileri
Tedarik zinciri kesintilerine karşı daha dayanıklı olmak için şirketlerin stratejilerini yeniden değerlendirmesi gerekmektedir.
1. Just In Time Uygulamalarında esnekliğin atırılması
2. Safety Stock Seviyeleri yükseltilmeli (Bkz.: Safety Stock / Güvenlik Stoğu).
3. Tedarikçi çeşitliliği artırılmalı.
4. Offshoring’ten vazgeçilip Onshoring ve Nearshoring seçenekleri değerlendirilmeli.
5. İşin yapıldığı ülkede ve yakın çevreden alternatif kaynaklar bulunmalı.
6. Dijital teknolojilerin kullanımı artırılarak tedarik zincirindeki görünürlük artırılmalı. (Bkz.: SCV — Supply Chain Visibility).
7. Tedarikçi Geliştirme Programları ile istenen kalitede olmayan tedarikçilerin seviyeleri yükseltilmeli.
8. Risk Yönetimi ve Senaryo Planlaması ile potansiyel riskler belirlenmeli ve bunlara karşı senaryo bazlı planlamalar yapılmalı.
America First Planı Çerçevesinde Reshoring
Özellikle Trump döneminde ABD, yıllar boyunca karlı üretim amacı ile dışarıya kaydırılan üretimin (Offshoring — Outshoring / Dış Ülkede Üretim), ileriki yıllarda meydana gelebilecek savaş ve benzeri büyük olaylar sonucunda Tedarik Zincirlerinin kesintiye uğramaması ve ülkedeki işsizliğin azaltılması amacı ile aşağıdaki önlemleri almaya başladı.
1. Vergi İndirimleri ve Teşvikler: Amerikan şirketlerine vergi indirimleri sağlanarak, şirketlerin Amerika Birleşik Devletleri’nde kalması veya üretimlerini Amerika’ya taşımaları teşvik edilmiştir. Ayrıca, yerel üretim yapan şirketlere yönelik çeşitli mali teşvikler sunulmuştur.
2. Ticaret Politikaları ve Gümrük Vergileri: Amerika, ithal ürünlere yüksek gümrük vergileri uygulayarak yerli üretimi koruma altına almıştır. Bu, özellikle Çin’den ithal edilen ürünlere karşı yapılan ticaret savaşları sırasında gözlemlenmiştir. Bu vergiler, yerel üreticilerin rekabetçiliğini artırmak ve yabancı ürünlerin pazar payını azaltmak amacı taşımaktadır.
3. Altyapı Yatırımları: Hükümet, altyapı projelerine büyük yatırımlar yaparak, inşaat ve üretim sektörlerini canlandırmayı hedeflemiştir. Bu yatırımlar, yerel iş gücüne ve Amerikan üreticilerine destek sağlamak için tasarlanmıştır.
4. Yerel İşgücüne Yatırım: Eğitim ve işgücü geliştirme programlarına yatırım yaparak, Amerikan işçilerinin yeni ve gelişen endüstrilerde çalışabilecek becerilere sahip olmaları hedeflenmiştir. Bu, yerel işgücünün hem kalitesini hem de rekabetçiliğini artırmayı amaçlamaktadır.
5. Yabancı Yatırımcılar için Düzenlemeler: Amerika’ya yatırım yapmak isteyen yabancı şirketler için düzenlemeler ve teşvikler sunarak, bu şirketlerin Amerika’da üretim yapmaları veya Amerikan şirketleriyle ortaklık kurmaları teşvik edilmiştir.
6. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Teşvikleri: Yerli Ar-Ge faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla, şirketlere vergi kredileri ve hibeler sunulmuştur. Bu, yenilikçi ve teknolojik olarak ileri ürünlerin Amerika’da geliştirilmesini ve üretilmesini desteklemektedir.
7. Ulusal Güvenlik ve Yerelleştirme: Ulusal güvenlikle ilgili endüstrilerde yerelleştirme politikaları güçlendirilerek, savunma ve güvenlikle ilgili ürünlerin yerli üretimi teşvik edilmiştir. Bu, hem güvenlik açısından stratejik bir önlem olarak görülmüş hem de yerel iş ve üretim için bir fırsat yaratmıştır.
Yukarda da göreceğiniz üzere ABD ciddi bir Reshoring (Üretimin Ülke İçine Çekilmesi) politikası uygulamakta ve bunun için yeri geldiğinde seviyeyi Apple CEO’su Tim Cook’u bile tehdit etmeye kadar vardırmakta.
ABD’nin bu denli sert tavırla izlediği ve lojistik koridorlarındaki peşisıra kesintiler, diğer tüm ülkeleri bu konuda ciddi bir planlamaya sevk etmeli.
Özetle…
Uzakdoğu veya Ortadoğu’da herhangi büyük bir savaş çıkması durumunda, Pandemi dönemindeki tedarik zinciri kesintileri, yaşayacaklarımızın yanında cılız kalacaktır.
Bu nedenle, JIT modelinin yeniden değerlendirilmesi ve geliştirilmesi, sürdürülebilir bir tedarik zinciri yönetimi için zorunlu hale gelmiştir.
Fotoğraflar
1. Kapak fotoğrafı: Adobe Express
Yazarlar
!!! TEŞEKKÜRLER !!!
Değerli zamanınızı ayırdığınız için teşekkür ederiz.
Sorularınızı ve/veya tavsiyelerinizi yorumlara yazarsanız, hızlıca dönüş yaparız.
Bu makale ilk olarak TedarikZinciriPortali.com adresinde yayınlanmıştır.
Her gün yeni bir Tedarik Zinciri Makalesi için, Tedarik Zinciri Makaleleri Linkedin Newsletter ‘a üye olabilirsiniz.
Her hafta yeni bir Tedarik Zinciri Analizi için, Tedarik Zinciri Analizleri Linkedin Newsletter ‘a üye olabilirsiniz.
TedarikZinciriPortali.com ‘u ziyaret ederek, daha fazla Tedarik Zinciri Haberleri ve Makaleleri ‘ne ulaşabilirsiniz.
Tedarik Zinciri Sözlüğü ‘ne TedarikZinciriSozlugu.com adresinden ulaşabilirsiniz.
Tedarik Zinciri Portalı Linkedin Grubu ‘muza üye olarak bilgi ve tecrübelerinizi paylaşabilirsiniz.
Şimdiden teşekkür eder, iyi günler dileriz.
…
