Grafana’ya Başlamak

Grafana, zaman serisi veri tabanı(time series database) verilerini görselleştirmeyi sağlayan bir platformdur, metrik analizinde, monitörlemede kullanılır. İlk olarak Torkel Ödegaard tarafından 2014 yılında oluşturulmuştur. “Zaman serisi verileri bir varlığın veya işlemin zaman içindeki değişimini gösterir”[1]. Zaman serisi verileri incelenirken değişiklik zaman içinde ölçülür ve doğru grafiklemeyle verilerin geleceğini tahmin etmek kolaylaşır. Zaman serisi verilerine örnek olarak, zaman bilgilerini içeren hava durumu verileri ya da endüstriyel ekipman sensörlerinden gelen ölçüm verilerini düşünebiliriz. Örnekten de görüldüğü üzere zaman serisi verileri çok farklı alanlarda olabilir ve elinizdeki veriyi nasıl görselleştirmek istediğiniz veriden ne elde etmek istediğinizle ilgilidir. Grafana görselleştirme aşamanızı basitleştirmek için kullanabileceğiniz bir platformdur. Grafana’yı kullanmadan önce anlamanız ve kullanmayı öğrenmeniz gereken birkaç konsept vardır, onlardan kısaca bahsetmek istiyorum.

Monitörleme(Monitoring): Kompleks yapılı sistemlerde, cihazların donanımsal durumunu veya içine kurulan yazılımları izleme işine denir [2]. Monitoring, program çıktılarındaki ve performansındaki değişiklikleri takip etmede(izleme) kullanılır. Düzenli geri bildirim ve süreçteki gelişmelerin erken gösterimini sağlar.

Log: Log mesajı bir olay olduğunda onu anlatmak için sistem tarafından oluşturulan bir veri setidir. Log verisi, olayın ayrıntılarıdır. Kısaca, loglar bir sistemde ne olduğunu anlatır.

Metrik(Metric): Verilerinizin nicel bir ölçümüdür[3]. Metrikler belirli zaman aralıklarında toplanır. Loglar ve metrikler bir sistemde ne olduğunu anlamak için beraber çalışır.

Veri Kaynağı(Data Source): Bir dosya, veri tabanı ya da veri sağlayan herhangi bir kaynak olabilir.

Agregasyon(Aggregation): Ölçümleri kombine etmek olarak basitçe tanımlanabilir. Toplam, ortalama, en büyük ve en küçük değer örnek olarak verilebilir.

Collector: Veri tabanı veri depolarken collector bir cihazdan ya da uygulamadan veri toplar. Bazı collectorlar spesifik olarak bir zaman serisi veri tabanıyla çalışması için tasarlanmıştır.

Panel: Grafana’daki en küçük görselleştirme elemanıdır. Bir sütun grafiği örnek olarak verilebilir.

Dashboard: Panellerden oluşur. Bir dashboardda tek bir panel kullanılabileceği gibi birden fazla panel de kullanılabilir.

Sorgu(Query): Bir veri tabanı sorgusu, veri tabanına yapılan veri isteğidir. Veri, sorgular kullanılarak erişilebilir ya da manipüle edilebilir. Grafana’daki paneller veri kaynağıyla bu sorgular aracılığıyla iletişim halindedir.

Kısaca Grafana, veriler nerede depolanıyor olursa olsun bunları görselleştirme (visualize), sorgulama (query) ve metriklerle ilgili uyarılar (alert) kurma imkanı sunar [4]. Bir sürü farklı veri tabanıyla çalışabilecek şekilde oluşturulmuştur.

Grafana resmi internet sitesinde misyonları şu şekilde belirtilmiştir:

“ Geleneksel veri kısıtlamalarını yıkmaya, organizasyonlar tarafından daha kolay kullanılıp erişilebilen metrik görselleştirme araçları oluşturmaya çalışıyoruz ve bunu açık kaynak(open source) olarak sunuyoruz.” [5]

[5]

Şimdi hızlıca windows için kurulumundan ve basit bir dashboard oluşturmadan bahsedeceğim.

Windows 10 için Grafana Kurulumu

• https://grafana.com/grafana/download?platform=windows adresinden .zip dosyasını indiriniz.
• İndirilen zip dosyasını dışarı aktarınız.
• Oluşan klasör içerisinde conf klasörüne gidiniz.
• Custom.ini belgesi oluşturunuz.
• Sample.ini içerisindeki verileri kopyalayıp oluşturduğunuz custom.ini içerisine yapıştırınız.
• Custom.ini dosyasını açınız. ;http_port=3000 satırının başındaki ; işaretini kaldırınız.
• Eğer yerel sunucunuzda 3000 portu dolu ise portu değiştiriniz Ör. http_port=8000
• İşlemleri gerçekleştirdikten sonra custom.ini kaydedip çıkınız.
• Grafana klasörü içerisinde bin dosyasına giriniz.
• Grafana-server.exe başlatınız. Arkasından grafana-cli.exe başlatınız.
• Localhost:3000 adresine gidiniz. (url üzerinden.)
• Default olarak gelen kullanıcı adı: admin şifre: admin
• Grafana arayüzüne ulaşacaksınız.

İlk Dashboard ve ilk panel

• Grafana ana sayfasında, sol taraftaki artı (+) işaretine basıp “dashboarda” tıklayın. Bu şekilde dashboardu oluşturmuş oldunuz.
• Sayfanın sağ üst tarafındaki kaydet (save) butonuna tıklayarak dashboardu kaydedebilirsiniz.
• Kaydet butonunun solunda “add panel” butonuna tıklayın, çıkan pencerede “add new panel”a tıklayın. Yeni bir panel oluşturmuş oldunuz.
• Sayfanın sağ tarafında paneli özelleştirmek için bir pencere var. Oradan “settings”e tıklayıp panele bir isim verin. “visualization”a tıklayarak kullanmak istediğiniz görselleştirmeyi seçebilirsiniz, şimdilik “graph”i seçin.
• Normalde Grafana’yı bir veri tabanına bağlayarak kullanacaksınız ama şimdilik Grafana’nın hazır olarak sunduğu “default” veri kaynağını kullanacağız. Panelin altındaki “query” bölümünden “default” veri kaynağını ya da “Grafana” veri kaynağını seçtiğinizde panelde rastgele veri görünecek.
• Sayfanın sağ üst köşesindeki “apply” butonuna basın ardından dashboardu kaydedin. Aşağıdaki gibi bir dashboard oluşturmuş olacaksınız.

Grafana’nın birçok özelliği var, bunların hepsine buradan ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar

[1] Docs.microsoft.com. 2020. Zaman Serisi Verileri — Azure Architecture Center. [online] Available at: <https://docs.microsoft.com/tr-tr/azure/architecture/data-guide/scenarios/time-series> [Accessed 23 August 2020].

[2] MediaClickCMS, T., 2020. Monitoring Nedir?. [online] Mediaclick. Available at: <https://www.mediaclick.com.tr/tr/blog/monitoring-nedir> [Accessed 24 August 2020].

[3] Support.google.com. 2020. Metrik — Analytics Yardım. [online] Available at: <https://support.google.com/analytics/answer/6086087?hl=tr> [Accessed 24 August 2020].

[4] ceaksan. 2020. Grafana Nedir? — Ceaksan. [online] Available at: <https://ceaksan.com/tr/grafana-nedir/> [Accessed 24 August 2020].

[5] 2020. [online] Available at: <https://grafana.com/grafana/> [Accessed 24 August 2020].