Internet Of Things (IOT)

İnsanoğlu yaratılışı gereği her zaman işlerini kolayca ve zahmetsiz bir şekilde halletmek ister. İnternetin sağladığı kolaylık zaman içerisinde insanların aklına en basitinden ‘Acaba oturduğum yerden lambayı açabilir miyim?’ gibisinden soruları akıllara getirdi. Aslında IoT’nin temelinde bu tip soruların ve arayışların yattığını söylemek yalan olmaz. Bu tip arayışlar yeni bir teknolojinin doğuşuna sebep oldu. Bu teknoloji literatür de IOT( Internet Of Things) olarak geçmekte olup Türkçeye ‘Nesnelerin İnterneti’ olarak geçmiştir. IoT ilk başlarda küçük işler çözse de zaman içerisinde tarım, endüstriyel otomasyon, sağlık, taşımacılık gibi birçok alanda sorunları çözüp, işleri kolaylaştırmış ve kontrol ve otomasyon sistemleri ile kuruluşların kâr paylarını artırmıştır.

IoT Nedir?

IoT, kısaca nesnelerin internete bağlı olmasıdır. Gelecekte evimizdeki lambalardan, evimizde ki masalara kadar kullandığımız hemen hemen tüm nesneler internete bağlı olacaktır. Burada bahsi geçen nesneler sürekli olarak clouda veri sunacaktır. Clouda gönderilen veriler burada çeşitli analizlere tabi tutulduktan sonra kullanılmak üzere cloud üzerinde depolanacaktır. Daha sonra buradaki anlamlı verileri çeşitli uygulamalar üzerinde kullanıcıya sunulacaktır. IoT kısaca bir nesne den veri alıp, bu veriyi anlamlandırıp, daha sonra bu veriyi çeşitli uygulamalar ile kullanıcıya sunup, aynı uygulama üzerinden nesnenin yönetiminin de sağlanması ile ortaya çıkan kontrol ve denetim sistemleridir.

Kullanım Alanları

IoT endüstri, taşımacılık, sağlık, inşaat, enerji, akıllı ev sistemleri, tarım gibi birçok alanda kullanılmaktır. Kullanım alanlarına örnek vermek gerekirse;

• Taşımacılıkta araç takip sistemleri gibi anlık olarak aracımızın yakıt durumu, kilit durumu, konumu, akü seviyesi gibi bir çok bilgiyi görüntüleyip uzaktan aracımıza komutlar verebileceğimiz sistemler gibi,
• Sağlıkta akıllı maskeler, akıllı saatler gibi sağlığımız ile ilgili anlık veri sunan sistemler gibi,
• İnşaatta şantiyelerin güvenliği için kullanılan sistemler gibi,
• Enerjide akıllı sayaçlar gibi uzaktan tüketim değerlerini görüntüleyip enerjiyi açıp kapatabileceğimiz sistemler gibi,
• Akıllı ev sistemlerinde evin durumunu anlık olarak görüntüleyip yönetebileceğimiz sistemler gibi,
• Endüstride otomasyon sistemlerinin durumunu görüntüleyip, sistemin yönetimini yapabileceğimiz uygulamalar gibi, pek çok örnek verilebilmektedir.

Endüstri 4.0

Günümüzde IOT kullanım alanlarına baktığımız da en sık kullanım alanlarından bir tanesinin endüstriyel otomasyon olduğunu görebilmek mümkündür. IOT, endüstriyel otomasyon alanına yeni bir boyut kazandırmış ve artık günümüz de Endüstri 4.0 kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Endüstri 4.0 ile otomasyon sistemlerine akıl katılıp bu sistemler çok daha fazla efektif hale gelmiştir. Öyle ki endüstri 4.0 ile beraber makinalar analiz edilebilir hale gelmiş ve verimlilik artmıştır. Otomasyon şirketleri IoT den yararlanarak sistemlerine akıl katmış, sistemlerini daha verimli bir şekilde kullanıp kar paylarını artırmışlardır. Endüstri 4.0 çok daha geniş bir konu olup başka bir yazıda ele alınacaktır.

IoT İçerisindeki Teknolojiler

IoT kavramı içerisinde birçok teknolojiyi içinde barındıran bir teknolojidir. Yazının bu kısmında bu teknolojiler tek tek ele alınacaktır.

• Sensörler

Sensörler nesnelerden farklı verileri almamızı sağlayan cihazlardır. Işık, ısı, hareket, nem, basınç gibi birçok çevresel olayı ölçebilen ve çıktı olarak verebilen cihazlardır.

• Gateway

Sensör ile bulut arasındaki iletişimi sağlayan cihazlardır. Sensörler güç tüketimini azaltmak, ısınma sorunu gibi sebeplerden dolayı verileri direkt kendileri internet ortamına göndermezler ve genellikle gateway cihazlarını kullanırlar.

• Bulut(Cloud)

Bulut teknolojisi için birden çok tanımlama bulabilmek mümkündür fakat bulut teknolojisi kısaca internet ortamından erişebildiğimiz veri tabanlarıdır. Örneğin Google kendi depolama elemanlarını internet üzerinden kullanıma açmıştır ve kullanıcılar buradaki depolama alanlarını internet üzerinden kullanabilmektedir(GoogleCloud).

• Uygulama

IoT’nin uygulama kısmı için ise de ayrı bir teknolojiler başlığı açılabilir. Çünkü bu noktada ihtiyaca göre mobil teknolojilerini, web teknolojilerini ve desktop teknolojilerini kullanabilmek mümkündür. Olayın bu noktasında ihtiyaca göre bir uygulama teknolojisi seçilip kullanım durumlarına göre kullanımı kolay bir ara yüz üzerinden sistem yönetiminin sağlanması gerekmektedir.

IoT İle İlgili Örnek Senaryo

IoT yazının başında da anlatıldığı gibi çok geniş bir alanda kullanımı olan ve içerisinde birçok teknolojiyi bulunduran bir teknolojidir. Yazının bu noktasında tarım alanında yapılan bir uygulama ile ilgili örnek senaryo vereceğim.

Bir marketler zinciri düşünelim ve bu marketin domates tarlaları olsun. Bu tarlada IoT sistemi kurulmadan önce üç günde bir sulama yapılıyordu ve domateslerin kalitesi de ortalama ölçüdeydi.

Bu tarla ile ilgili biraz araştırma yapıldığında görülmektedir ki domateslerin kalitesi sulama ve gübreleme sıklığına bağlıdır. Sulama ve gübreleme sıklığı da toprağın durumuna göre ayarlanmalıdır.

Bu market zincirinin sahibi de kaliteyi ve üretimi artırmak için tarlasına bir IoT sistemi kurdurmak istiyor. Burada aslında yapılacak olan sistem, toprağın internete bağlanmasıdır. Daha sonra ister evden ister başka bir ülkeden tarlanın denetimini sağlayıp verimlilik artırılabilir.

Burada kurulan sistemde ilk önce toprağa nem, sıcaklık gibi toprağın durumunu çıktı olarak veren sensörler yerleştirildi. Bu sensörlerin ölçüm yapma sıklığı ayarlanabileceği gibi bizim yaptığımız sistemde 6 saate bir ölçüm yapılmaktadır. Buda demek oluyor ki her 6 saate bir clouda toprağın durumunu gösteren veriler gönderilmektedir.

Veriyi clouda aldıktan sonra artık ihtiyaca göre kullanım senaryoları oluşturulabilir. Örneğin alınan veri, bir takım yapay zekâ analizlerinde geçirilebilir. Burada yapılan analizlerin sonuçlarını da bir uygulama ile kullanıcının görüntülenmesi sağlanabilir.

Ortaya şöylede bir kullanım senaryosu da çıkabilir, toprağın neminin düştüğü bir anda bunu uygulama üzerinde fark eden çiftçi yine uygulama üzerinden servo motorlarına komut göndererek sulama sistemini açmak ister. Fakat hava durumuna göre biraz sonra yağmur yağacaktır ve bu anda sulama sistemini açmak çok mantıklı olmayacaktır. Bu noktada yine arka planda çalışan sistem bunu kontrol edip kullanıcıya bildirerek gereksiz sulamanın da önüne geçilmesini sağlayabilir.

Burada verilen kullanım senaryosu gibi birçok yarar sağlayacak kullanım senaryolarına örnek vermek mümkündür. Kullanılan IoT sistemi sayesinde market sahibi sulama gibi işlemleri zamanında ve efektif bir şekilde yaparak ürün kalitesini ve üretimi artırmıştır ayrıca israftan da kaçınabilmiştir.

IoT’nin Geleceği

Sonuç olarak IoT günlük hayatta yaptığımız işleri kolaylaştırdığı gibi iş hayatımızda da yerini alarak pek çok sorunu çözmüştür. Gelecekte de IoT’nin hayatımızda daha fazla yer edineceğini görmek mümkündür. Öyle ki yerli otomobilimiz TOGG üzerinde ki IoT sistemi sayesinde aracımız üzerinden evimizde ki birçok nesnenin kontrol edilebileceğinin mümkün olduğu açıklanmıştır. Hatta geçtiğimiz günler de Elon Musk’ın tanıtımını yaptığı ‘Neuralink’ projesinin de gelişmesi ile beraber IoT’nin seviye atlayarak birçok nesnenin düşünce ile yönetilebileceği de öngörülmektedir.