Uğruna Aşk Şiirleri Yazılan Kadın: Tomris Uyar

Kalemleri güçlü üç adamın uğruna şiirler yazdığı tek bir kadın vardı, bir öykü yazarı ve çevirmen Tomris Uyar. Edebiyatımızın üç büyük ismi de satırlarında kendisine seslenmiştir. Eşi Turgut Uyar, çok ses getiren bir aşk yaşadığı Cemal Süreya ve ona karşı olan ilgisi ve hayranlığını saklamayan platonik aşığı Edip Cansever… Peki ya kimdi bu uğruna aşk şiirleri yazılan güzel kadın?

Tomris Uyar, 15 Mart 1941 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası hukukçu ve yazar Ali Fuat Gedik, annesi hukukçu Celile Hanım’dı. Tomris Uyar’ın ailesi edebiyata düşkündü. Babasının şiir kitabı, annesinin ise çevirileri vardı. İçindeki öykü yazma isteği buradan gelmiş olmalı. Kız Koleji’nin ardından Gazetecilik Enstitüsü’nü bitiren Tomris Uyar aynı zamanda çeviri denemelerine başladı. Devamında Papirüs dergisinin kurucularından biri oldu. İleriki yıllarda Soyut, Yeni Dergi, Varlık’ta da deneme, eleştiri ve kitap tanıtım yazıları yayımlandı. 1962 yılındaki ilk çevirisi de Varlık dergisinde yayımlandı. 1965’te ilk öyküsü Türk Dili dergisinde ilk kitabı ise 1971’de yayımlandı.

İlk evliliği : Ülkü Tamer Ülkü Tamer, Tomris Uyar’ın ilk eşiydi. Aynı kolejde okumuşlardı, birbirlerini okurken sevmiş ve evlenmeye karar vermişlerdi. Ülkü Tamer de şair, gazeteci, oyuncu ve çevirmendi. İkilinin güzel başlayan evlilikleri maalesef talihsiz bir şekilde sonuçlandı. Bir çocukları oldu ve adını “Ekin” koydular. Ekin bebek maalesef henüz birkaç aylıkken sütten boğularak hayatını kaybetti. Bu talihsiz kaza ikilinin ayrılığının sebebi oldu.

En Ses Getiren, En Verimli Aşklardan Birisi: Cemal Süreya Tomris Uyar Cemal Süreya ile Sanatseverler Derneği’nin bir toplantısında tanıştı. Her ikisi de evliydi. Tomris Uyar’ın evliliğinin son dönemleriydi. Bir süre sonra ikisi de evliliklerini sonlandırdı. Tomris Uyar’ın, Cemal Süreya’nın işten çıkar çıkmaz eve gelmesinden yakınması ve biraz arkadaşlarıyla zaman geçirmesini söylemesi üzerine ortaya çıkan hikayeyi çoğunuz duymuşsunuzdur eminim. “Evine bağlı, evinde olmayı seven bir adam -akşamları eve biraz geç gel yahu, bir erkek hiç dolaşmaz mı- dedim. Ertesi gün altıyı çeyrek geçe geldi, sonraki gün altı buçuk. normalde altıda gelirdi. Bir gün toz aldım, bezi silkelemek için pencereden eğildim ki kapının önünde oturmuş saatin dolmasını bekliyor.”

Bu hikayeden de anlayacağımız üzere üç yılda çok ses getiren bir aşk yaşadılar. Bu aşk, Cemal Süreya’ya yazdırdığı şiirleriyle Türk Edebiyatı’nın en verimli aşkı olarak anılmaya yetti. Ayrılırlarken Tomris Uyar’a “Senden ayrıldığım anda, senin hakkında, hikâyen hakkında sevdiğimi belirtecek hiçbir şey söylemeyeceğim; benim ağzımdan kimse duymayacak.” diyor ve gerçekten de sözünde duruyor.Bu aşk Cemal Süreya’ya ne zaman okusak etkileneceğimiz şiirlerden yazdırıyor. En bilinen şiirlerinden biri Sezen Aksu’dan da dinlediğimiz Sayım‘dır.

Edip Cansever’in Ona Karşı Duyduğu İlgi ve Hayranlık
Edebiyat dünyasında olan kişilerin çok net olarak bildiği bir gerçek vardır: Edip Cansever’in Tomris Uyar’a karşı duyduğu ilgi ve hayranlık. Tomris Uyar’ın doğum gününde, her yıl Mart’ın 15’inde bir şiir yayınlayarak ona karşı duyduğu ilgi ve hayranlığı dizelerinde anlatmaya çalışmıştır. Onun için şu dizeleri yazmıştır:
…
” Bir adın vardı senin, Tomris Uyar’dı
Adını yenile bu yıl, ama bak Tomris Uyar olsun gene
Ben bu kış öyle üşüdüm ki sorma
Oysa güneş pek batmadı senin evinde
Söyle
Ben seni uzun bir yolda yürürken gördüm müydü hiç?”

Tomris Uyar’a Edip Cansever sorulduğunda şu cümleler dökülüyor ağzından. “Sevgililik ya da aşk duygusu zamanla yara alabiliyor, örselenebiliyor, bitebiliyor. Bitmeyen tek aşkın gerçek ve lirik bir dostluk olduğunu Edip Cansever öğretti bana.”

“Bir bozuk saattir yüreğim, hep sende durur….” 16 Yıl Süren Evlilikleriyle Turgut Uyar- Tomris Uyar
Tomris Uyar Turgut Uyar hakkında konuştuğunda şunları söylüyor.“Turgut Uyar, 1966 yılında karısından boşanıp İstanbul’a geldiğinde ben -yine benzer nedenlerden ötürü- kayalara toslamış, bir ilişkinin dibine varmıştım. Daha önce Turgut kadar aşık olduğum iki sevgiliyle (aşık olmak kişisel bir yetenekse, kullandığınızda daha azı-çoğu gibi ayrımlar yapamıyorsunuz) birlikteliklerimden ders almam gerekirdi. Genç kızlığımda verdiğim asla evlenmem kararımı, kanun hükmünde kararnamelerle ansızın bozmuştum da bu konuda ehliyetim olmadığı besbelliydi. Üstelik edebiyatçı ya da sanatçı çiftlerin fırtınasız, mutlu bir yaşam sürdürdüklerine, uslu uslu geçinip gittiklerine ilişkin tek örnek yoktu dünyada.” Tomris Uyar’ın o anki iç dünyasını en güzel bu cümleler gösteriyor bize.

Turgut Uyar 7 senelik bir duraklama süresindeydi, şiir yazmamıştı. Tomris’in onu sürekli motive etmesi ve ısrarları sonucu tekrar başladı şiir yazmaya. Turgut Uyar birbirinden güzel şiirler yazdı kalan hayatında ve birçok şiiri de Tomris Uyar adına oldu. 1969’da evlendiler. Hayri Turgut adında bir çocukları oldu. 1985’te Turgut Uyar hayatını kaybedene kadar da evli kaldılar. Bazen inişli çıkışlı bazen yorucu ilerledi evlilikleri ama kopmadılar birbirlerinden.

Aşklarını anlatan birbirinden hoş şiirleri var Turgut Uyar’ın. Tomris Uyar eşinden şöyle bahsedecekti. “Turgut, her an elinden kaçıracakmış gibi gereksiz bir kaygıyla yıpranacak; ben de hiçbir rekabetin söz konusu olmadığı bir alanda, boyuna birinci seçilmekten yorulacaktım.”

“Ayrılışına Dair…”
62 yaşında yemek borusu kanseri nedeniyle 4 Temmuz 2003’te İstanbul’da yaşama gözlerini yumdu Tomris Uyar.
Turgut Uyar’ın Tomris Uyar’a yazdığı en güzel şiirlerden:

Bir Bozuk Saattir Yüreğim, Hep Sende Durur
Herkes seni sen zanneder.
Senin sen olmadığını bile bilmeden,
Sen bile..
Seni ben geçerken,
Derim ki,
Saati sorduklarında;
Onu ”O” geçiyordur.
Kimse anlam veremez.
Tamir ettirmedin gitti derler şu saati.
Ettirmek istiyor musun demezler.
Bir bozuk saattir yüreğim, hep sende durur.
Zamanı durdururum yüreğimde,
Sensiz geçtiği için,
Akrep yelkovana küskündür.
Şu bozuk saat çalışsa benim için ölümdür.
Bil ki akrep yelkovanı geçerse,
Atan bu yüreğim durur.
Bırak bozuk kalsın, hiç değilse;
Bir bozuk saattir yüreğim, hep sende durur.

Yazar: Asude Nur Aydoğdu