นำเสนออย่างไรไม่ให้น่าเบื่อ ตามสไตล์ของ Alex Osterwalder ผู้คิดค้น Business Model Canvas

ผ่านไปแล้วกับสองวันอันมหัศจรรย์กับ Alex Osterwalder’s Corporate Innovation MasterClass ซึ่งจัดขึ้นโดย Nexter Academy ในวันที่ 11–12 ธันวาคม 2562 ที่ผ่านมา หลายๆ คน พูดเป็นเสียงเดียวกันว่า Alex เอาคน 600 กว่าคนได้อยู่หมัด และพลังไม่มีตก บางคนบอกว่าเป็นเวิร์คช็อปที่ดีที่สุดเท่าที่เขาเคยเข้ามา

ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ MasterClass ครั้งนี้เป็นที่ชื่นชอบสำหรับหลายๆ คน นอกจากเนื้อหาที่เข้มข้นแล้ว ก็คือ เทคนิคในการนำเสนอของ Alex Osterwalder เอง ผมเลยหยิบเอาบทความเก่าที่เคยเขียนไว้มาเล่าใหม่อีกครั้ง เนื่องจากผมเองได้เรียนจาก Alex มาโดยตรง และทำงานร่วมกับ Alex มาเป็นเวลาปีกว่า และก็มีบางครั้งที่ชิลๆ ไปนั่งกินเบียร์กัน ก็แอบตอดถาม Alex เรื่องเทคนิคต่างๆ มาเป็นระยะๆ จริงเฮียแกมีเทคนิคแพรวพราวกว่านี้เยอะ แต่หยิบเอาที่ผมพอจำๆ ได้มาประมาณนี้ครับ

1. Avoiding Cognitive Murder คำว่า cognitive murder นี้เฮียแกชอบใช้ แปลเป็นไทยก็น่าจะประมาณว่าจงอย่าเป็นฆาตกรโสตประสาท (งงมั๊ย) พูดง่ายๆ คือ อย่ายัดทุกสิ่งทุกอย่างที่ (เราคิด) ว่าดีลงใน slide หน้าเดียว เห็นใจคนอ่าน คนดูบ้าง บางหน้าพูดแค่สามนาที แต่ยัดทุกอย่างลงไปอย่างกับตำราฟิสิกส์ เคยเห็นบางคนทำ slide หนึ่งหน้าแต่เหมือนยัดไปหกหน้า ตัวหนังสือเล็กต้องใช้แว่นขยายดู ทรมานโสตมากๆ หากพูดถึง business model canvas เอง Alex ก็แนะนำให้ค่อยๆ เล่าทีละช่อง ค่อยๆ ใช้ animation เปิดทีละช่อง มากกว่าโพล่งรายละเอียดออกมาทีเดียว 9 กล่อง คนดูเขาจะไม่รู้ว่าจะต้องดูตรงไหนก่อน หากไม่มี animation หรือทำไม่เป็นจริงๆ ก็ควรใช้ pointer ชี้ไปและเล่าให้เป็น story

2. จำนวนหน้าไม่สำคัญ เราถูกสอนมาตลอดชีวิตว่า ให้จำนวนหน้าเป็นตัววัดคุณภาพของ presentation ที่ดี เอ้า ไปทำ slides มา ไม่เกิน 10 หน้านะ เอาเข้าจริงมันจะกี่หน้าก็ได้ ถ้าคุณสามารถเล่ามันเป็น story ที่ดีได้ หากดู deck ของ Alex เองจะเห็นว่า slide โคตรเยอะ บางหน้ามีรูปอย่างเดียว แต่เขาเป็นนักเล่าเรื่องที่ทรงพลังมาก ผมว่ามี slides เยอะหน้าแต่รู้เรื่อง ดีกว่ามี slides น้อยหน้า แต่ยัดทุกอย่างลงไป จนดูไม่รู้เรื่อง

3. ใช้ animation อันนี้แล้วแต่เลย เอาที่สบายใจ หลายคนบอกใช้ animation แล้วเวียนหัว แต่หากดูที่เฮียแกใช้แล้ว มันทำให้ว้าวมากกว่าเวียนหัว เรียกว่าใช้เป็นว่างั้นเหอะ animation ของเฮียช่วยในการเล่าเรื่อง มี zoom in มี zoom out มี pan ไปทั้งโน้น ไปทางนี้ มีฉายภาพใหญ่ แล้วพุ่งไปยัง details แบบว่า animation โคตรเทพ (คือ จริงๆ แกก็ไม่ได้ทำเองทั้งหมด แต่มีทีมงานอยู่เบื้องหลัง อิอิ)

4. อย่าปล่อยให้คนฟังนั่งนิ่งๆ เกิน 10-12 นาที (บวกลบนิดหน่อย) อันนี้เฮียแกบอกว่าได้มาจากหนังสือชื่อ Brain Rules หากใครเข้า workshop ของ Alex จะเห็นว่าเฮียจะไม่ปล่อยให้เรานั่งเฉยๆ แกจะให้เราทำโน่น คิดนี่ตลอดเวลา สักพักก็ให้คุยกับคนข้างๆ สักพักก็ยื่นกระดาษอะไรมาให้ทำโจทย์ คุยกับ Alex ตอนกินเบียร์ แกบอกว่า จะรู้สึกผิดมากหากมีคนหลับใน workshop แก

5. Repeat to Remember พูดซ้ำๆ ซากๆ พูดไปเรื่อยๆ อย่าคิดว่าคนฟังครั้งเดียวแล้วจะ get บางเรื่องมันต้องใช้เวลาย่อย ใช้เวลาตกผลึก โดยเฉพาะที่เป็นช่วงที่เราอยากจะแนะนำไอเดีย แนวคิดใหม่ๆ พูดมันเหอะ ให้เบื่อกันไปข้างนึง นึกถึงเรื่อง jobs to be done เมื่อสองปีที่แล้วแทบไม่มีใครพูดถึง ตอนนี้พูดกันเยอะแยะไปหมด ก็ถือว่าการ repeat มันทำหน้าที่มันได้ดีที่ทำให้คนจดจำ แต่จะเข้าใจหรือเปล่าก็อีกเรื่องนึง

6. คุมเวลา ใน workshop เฮียจะมีกระดิ่งวัว (cow bell) ที่อุตส่าห์หอบมาจากสวิสเซอร์แลนด์ เฮียแกจะไม่ยอมให้เวลามันเกินไปแม้แต่นาทีเดียว เพราะแกหั่นทุกอย่างออกมาเป็นท่อน แล้วในแต่ละท่อนมันต้องลงเวลาที่แกกำหนด ตอนแรกก็ใช้สั่นกระดิ่งอย่างเดียว แต่บางทีคนก็เมามันส์คุยกันต่อ ตอนหลังสั่นกระดิ่งเสร็จให้ยกมือด้วย คนที่เมามันส์คุยกันอยู่จะได้สังเกตเห็นว่าเพื่อนยกมือ แปลว่าเวลาหมดแล้ว

7. ใช้ visuals หรือภาพ กราฟิคต่างๆ ให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพราะเฮียแกเชื่อในพลังของการสื่อสารออกมาเป็นภาพมาก บางครั้งก็ใช้มือวาดด้วยซ้ำ ไม่จำเป็นจะต้องวาดสวย แต่ขอแค่ให้สื่อความได้ก็พอ หรือหากมีรูปภาพที่สามารถใช้แทนข้อความที่เราต้องการจะสื่อสารได้ ก็ใช้รูปภาพแทนไปเลย

8. เอาใจใส่ audience ให้มากๆ Alex บอกว่าเขาจะรู้สึกแย่มากๆ หากมีคนนั่งหลับในเวิร์คช็อปของเขาแม้แต่คนเดียว เขาจะคอยสังเกต audience ให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะได้ จะคอยสังเกตเสมอว่าตอนนี้ energy โดยรวมของ audience เป็นอย่างไร หากพลังเริ่มตก ก็จะมีกิจกรรมสั้นๆ ที่ improvise มาให้ทำ ตอนแรกอาจจะไม่ได้อยู่ในแผน แต่เนื่องจาก materials ในหัวของเฮียมีเยอะ ก็พร้อมจะดึงออกมาใช้ได้เสมอเมื่อจำเป็น

9. อย่าคิดว่าผู้บริหารจะไม่ชอบเล่นเกมส์ ไม่ชอบกิจกรรม อันนี้ Alex บอกว่าหลายครั้งที่ไปพูดกับระดับ C-Suite ก็มักจะเตรียมเกมส์ไปด้วยเสมอ แต่คนจัดมักจะเกร็งแล้วค้านว่าอย่าเลย ผู้บริหารไม่เอาด้วยหรอก เขาอยากฟังเนื้อหา วิชาการเน้นๆ แต่เฮียแกนั่งยัน นอนยัน ยืนยันว่า work ล้านเปอร์เซ็นต์ การเล่นเกมส์ หรือการให้มีกิจกรรมมันเป็นการกระตุ้นความสนใจ (เกมส์ต้องไม่ปัญญาอ่อนนะครับ แต่มันต้องสอดคล้องกับเนื้อหาที่จะเล่า) อันนี้ผมเห็นมากับตาแล้ว it worked like magic !!!

ลองเอาไปใช้ดูนะครับ ไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นเวิร์คช็อปอย่างเดียว แต่สำหรับการประชุมกลุ่ม การนำเสนออาจารย์ การ pitching ขอเงินจาก VC ผมว่าเทคนิคเหล่านี้ก็สามารถนำประยุกต์ไปใช้ได้ แต่ต้องหมั่นฝึกฝนถึงจะเชี่ยวชาญครับ

ขอขอบคุณภาพจาก Nexter Academy ครับ

#BusinessModel #BMC #VPD #AlexOsterwalder #KnowledgeSpiral #NexterAcademy #AlexMasterclass