Silver Societies. Οι κοινωνίες αλλάζουν (χρώμα) καθώς οι ηλικιωμένοι αυξάνονται.
Ένα επιπλέον δισεκατομμύριο άνθρωποι κάθε 12 χρόνια.
Από το 1959, όταν έφτασε τα 3 δισεκατομμύρια, μέχρι σήμερα που ξεπέρασε τα 8 δισεκατομμύρια, ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξανόταν κατά ένα δισεκατομμύριο κάθε μόλις 12–14 χρόνια. Ίσως αντίθετα με το τι θα περίμενε κανείς, η εντυπωσιακή αυτή πληθυσμιακή δυναμική δεν οφείλεται στα υψηλά επίπεδα γονιμότητας αλλά στην ιδιαίτερα θεαματική μείωση της θνησιμότητας. Η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος συνέβαλαν και συμβάλλουν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, στην αποτελεσματική αντιμετώπιση επικίνδυνων για τη ζωή καταστάσεων, στην εξάλειψη ασθενειών και την εξέλιξη θεραπειών. Η πιθανότητα θανάτου σε κάθε στάδιο της ζωής μειώθηκε και, ως επακόλουθο, αυξήθηκε η μέση διάρκειά της, από 47 περίπου χρόνια το 1950 σε 75 χρόνια σήμερα.
Στο διάγραμμα οι χρονιές ορόσημο κατά τις οποίες προστέθηκε 1 επιπλέον δισεκατομμύριο στο παγκόσμιο πληθυσμό. @demographyexplained
Αν αυτή η αύξηση φαίνεται εντυπωσιακή μια άλλη τάση είναι ακόμα εντυπωσιακότερη: ο αριθμός των ατόμων άνω των 65 ετών έχει ήδη διπλασιαστεί δύο φορές από το 1950, μέχρι το 2032 θα ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο, ενώ άλλο ένα δισεκατομμύριο εκτιμάται ότι θα προστεθεί μέσα στα επόμενα 35 χρόνια!
Παρ’όλο που σήμερα ζουν στον πλανήτη περισσότεροι άνθρωποι από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας, το επίκεντρο του δημογραφικού ενδιαφέροντος έχει πλέον μετατοπιστεί από το ρυθμό αύξησης στην ηλικιακή δομή του πληθυσμού. Η εντυπωσιακή δυναμική αφορά κυρίως τις ηλικίες άνω των 50, ενώ οι άνω των 80 ετών αποτελούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ηλικιακή ομάδα. Στην Ευρώπη, όπου το φαινόμενο της δημογραφικής γήρανσης είναι εντονότερο, ο μισός πληθυσμός είναι ήδη άνω των 43 ετών ενώ σχεδόν ένας στους πέντε Ευρωπαίους είναι άνω 65 ετών και ένας στους είκοσι άνω των 80 ετών.
Αργυρές κοινωνίες, μια νέα πραγματικότητα
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί μια νέα και όχι εύκολα διαχειρίσιμη πραγματικότητα η οποία δημιουργεί νέες προκλήσεις, τόσο σε συλλογικό όσο και ατομικό επίπεδο. Οι κοινωνίες γερνούν και οι συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης δεν περιορίζονται στην δυσκολία εκπλήρωσης των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων. Όσο αυξάνει το προσδόκιμο ζωής τόσο αυξάνει και η συχνότητα εμφάνισης ασθενειών και χρόνιων προβλημάτων που σχετίζονται με την ηλικία. Μελέτες επιβεβαιώνουν ότι παρά τη μείωση της θνησιμότητας λόγω καρδιαγγειακών νοσημάτων, ο αριθμός των σχετικών κρουσμάτων αυξάνεται ραγδαία και αφορά τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες άνω των 50 ετών. Αντίστοιχη τάση καταγράφουν μη ιάσιμες ασθένειες, όπως η άνοια και το Alzheimer. Εξέλιξη που αναμένεται να συνεχιστεί στις επόμενες δεκαετίες καθώς θα αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων σε κρίσιμη ηλικία. Επιπλέον, καθώς η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επιτρέπει σε ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ατόμων να φτάσουν σε υψηλές ηλικίες, αυξάνεται η συχνότητα εμφάνισης ασθενειών που παλαιότερα θεωρούνταν σπάνιες και επιμηκύνεται η διάρκεια χρόνιων παθήσεων, ενισχύοντας τη σημασία της ανακουφιστικής φροντίδας.
Ποτέ στο παρελθόν οι ζωές μας δεν ήταν μεγαλύτερες, οι οικογένειές μας μικρότερες και οι κοινωνίες μας πιο πολυ-γενεακές.
Την ίδια στιγμή, με τη βοήθεια της επιστήμης «τα 50 είναι τα νέα 35» και ο εξηνταπεντάρης σήμερα απέχει από την εικόνα του αποσυρμένου από τις χαρές της ζωής συνταξιούχου της προηγούμενης γενιάς. Ωστόσο κι ενώ η προοπτική να ξεπεράσουμε την ηλικία των 80 ή και 90 ετών φαντάζει πλέον εξαιρετικά πιθανή για τον κάθε έναν από εμάς, παραμένουμε ελάχιστα συμφιλιωμένοι με το γήρας. Για κάποιο περίεργο λόγο μοιάζει να αποφεύγουμε να προετοιμαστούμε ώστε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ομαλής μετάβασης και αξιοπρεπούς διαβίωσης. Κάποιοι από εμάς θα έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Άλλοι θα χάσουν τις δουλειές τους σε ηλικία που θα είναι δύσκολο να ξαναμπούν στην αγορά εργασίας. Κάποιοι θα συνταξιοδοτηθούν υποχρεωτικά ενώ θα επιθυμούσαν να συνεχίσουν να προσφέρουν ως ενεργό εργατικό δυναμικό. Μερικοί θα μείνουν μόνοι στη ζωή και θα αναζητήσουν μια θέση σε γηροκομείο. Πολλοί θα χαίρουν καλής υγείας και θα αναζητούν δραστηριότητες και συναναστροφές που θα τους κρατούν δραστήριους και δημιουργικούς κάνοντάς τους να νιώθουν χρήσιμοι.
Στα χρόνια που έρχονται η κοινωνική συνοχή και η διαγενεακή αλληλεγγύη θα δοκιμαστούν από τις δημογραφικές μεταβολές. Ποτέ στο παρελθόν οι ζωές μας δεν ήταν μεγαλύτερες. Ποτέ στο παρελθόν οι οικογένειές μας δεν ήταν μικρότερες. Ποτέ στο παρελθόν δεν συνυπήρχαν τόσες γενεές. Η θέσπιση σύγχρονων πολιτικών για τη διαχείριση και αξιοποίηση των μελλοντικών ηλικιωμένων, για τη δημιουργία προϋποθέσεων ενεργούς εμπλοκής τους στην καθημερινή ζωή αλλά και την ουσιαστική αντιμετώπιση των βασικών κοινωνικών προβλημάτων τους αποτελεί ίσως το βασικότερο κοινωνικό και οικονομικό στοίχημα της χώρας μας.
