Toekomstlab in de Norbertus? #Horst
Het Toekomstlab-initiatief in de regio Noord-Limburg heeft de missie om lokale gemeenschapsontwikkeling te ondersteunen en waar behoefte is te faciliteren en aan te jagen. Maar meestal is dat laatste niet nodig omdat de gemeenschappen daar zelf vaak de beste en meest relevante ideeën voor hebben en er altijd aanjagers te vinden zijn die dat al van nature doen en zijn. Zo ook in Horst, in de Norbertuswijk, waar we als initiatief aansluiten bij afgevaardigden van het wijkcomité (een stichting sinds 2007) en aangesloten organisaties/partners (gemeente, welzijnswerk, sportonderneming, woningbouw) dat als netwerk succesvol actief is om samen de wijk te maken. Ik ontmoet in het gemeentehuis een club echte wijkmakers met een eenduidige visie en missie. Aanjaagkracht genoeg dus!
Wij hebben het fundament
Piet, voorzitter van het wijkcommité trapt gelijk af: “Wij hebben hèt fundament voor gelijkwaardig samenwerken op de manier die nu nodig is, vanuit de bedoeling. Dat doen wij namelijk al, samen met inwoners, professionals, vrijwilligers, ondernemers en de gemeente.” Er vervolgt een mooie uiteenzetting van hun sterke gemeenschappelijke visie dat je samen meer bereikt dan alleen en dat collectieve actie in een wijk noodzakelijk is om aan kwesties te werken. En dat er vaak krachten en talenten en ideeën genoeg zijn, alleen is het soms zoeken naar het omzetten in doevermogen en het samen echt realiseren (co-creatie). Ze noemen een aantal belangrijke randvoorwaarden die zij voor elkaar hebben waardoor zij op deze manier kunnen werken en een aantal principes waar vanuit zij werken:
We hebben het samen over de ijsberg, een metafoor dat helpt om de ‘boven- en onderstromen’ wat in beeld te brengen van hun samenwerking en de dynamiek in hun samenwerking als netwerk: dat wat zichtbaar is boven water aan gedrag en praktijken in de wijk en dat wat niet zichtbaar is onder water aan drijfveren, motivaties en overtuigingen. “Onze kracht zit juist in dat we dezelfde drijfveren hebben en daardoor dus ook samen kunnen en willen werken. We kennen niet altijd precies de wegen en de resultaten daarvan, maar weten wel hoe we willen werken en wat ons gezamenlijke doel is.” Ik luister naar hun enthousiaste verhaal en hoe ze de afgelopen jaren hebben gewerkt met een activiteitenplan en werkgroepen om die te realiseren. Hieronder hun ‘logica’:
Gemis van samenhorigheid
Ik word helemaal meegenomen in de energie bij deze club van mensen die allemaal vanuit hun eigen functie of expertise de gezamenlijkheid hebben gevonden. Maar wat is dan de aanleiding voor een Toekomstlab, als alles al op rolletjes loopt voor collectieve wijkontwikkeling? “We zijn goed op weg maar we zijn er nog niet. We merken bijvoorbeeld dat na het opzetten van het Huis van de Wijk het vooral nog zoeken is naar het verbinden van mensen met elkaar. En hoe bereiken we nou meer mensen, àlle bewoners, je ziet toch vaak dezelfden.” De interventie om een ontmoetingsplek te hebben en een centrum voor wijkontwikkeling is dus geslaagd, maar hoe zorg je nou daadwerkelijk voor de ontmoetingen en het samen bouwen aan de wijk als continue levend proces?
Er volgt een korte schets van de wijkontwikkelingen van de afgelopen tijd waarbij de wijk, dat relatief veel sociale huurwoningen heeft, door de komst van nieuwe inwonersgroepen is veranderd van samenstelling: Ten eerste door een groep (Poolse) arbeidsmigranten die niet echt een binding hebben met de wijk en hier vooral komen om te werken. Ten tweede een groep gevluchte mensen (n.a.v. de recente vluchtelingenstroom) die willen integreren maar waarbij de afstand nog wel groot is voor spontane verbindingen met de bestaande inwoners. En ten slotte krijgt de wijk steeds meer mensen in de wijk die vanuit een GGZ traject re-integreren in de wijk en waarbij die kloof ook merkbaar is. Mede door deze zichtbare veranderingen van bewonerssamenstelling, is er ook in de ‘onderstroom’ en subjectieve beleving bij wijkbewoners van alles gaande. Het wijknetwerk vindt daarom dat het tijd is voor positieve en preventieve actie om weer oude tijden in de wijk te herleven onder het motto ‘ik ben er voor jou’: “Er is nu een gevoel van gemis aan samenhorigheid. Hoe laten we dat weer door iedereen ervaren?”
Een Toekomstlab?!
Dit lijkt me een mooie labuitdaging om de labaanpak op los te laten. Want dit is nou zo’n typische taaie kwestie die je ook niet met een actieve werkgroep of comité alleen kan oplossen. Hier heb je de (ervarings)wijsheid van de massa nodig en collectief doevermogen, door alle lagen van de bewoners heen. Een lab kan daarin helpen om beweging te maken. Kort benoem ik de drie labfases en de twee stromen: samen doen (waarbij je de drie labfases zo vaak als nodig doorloopt) en samen leren (continue evalueren en reflecteren op wat wel en niet werkt). Labfase 1 en de interactieve ‘er op af’ acties die daar goed bij passen, sluit goed aan bij de wensen van het team. Ze willen graag wat meer achter de voordeuren, mensen horen en hen een stem geven. Juist de mensen die ze voor nu niet goed in beeld hebben of goed kennen in hun behoeften en mogelijkheden.
Wie is dan het lab in de Norbertuswijk?
Wie moet dit labwerk dan gaan doen in de wijk? Het team denkt aan de ‘werkgroep 11', die de sociale netwerkvorming in de wijk zal gaan oppakken. Deze werkgroep heeft onlangs versterking gekregen met een bewonersgroep die ook graag een betere wijksamenstelling wil en beter toewijzingsbeleid door de woningbouw. De werkgroep doorontwikkeling (WDGO) zijn de schrijvers van het 10 puntenplan en de doorontwikkeling ervan en zien zichzelf als de aanjagers en kartrekkers van de werkgroepen om de bewegingen in de wijk te faciliteren. De labaanpak zien ze dan ook als een werkmethode die van hun zou kunnen zijn om in deze aanjagende rol te gebruiken. Karin, de regievoerster van het wijkcommité formuleert dit als volgt: “we hoeven werkgroep 11 hier dus ook niet mee te verzwaren, dat gaat mogelijk ook boven hun pet en is niet iets waar zij mee bezig willen houden: zij willen vooral aan de slag!” Ze ziet in hun WDGO werkgroep ook een belangrijke taak om de nodige verbindingen te leggen naar andere werkgroepen en netwerken in de wijk en de rest van Venlo. Doordat zij (in afwisselende samenstelling) dicht betrokken blijven bij zowel de acties voor het ‘samen doen’ als momenten voor het ‘samen leren’, kunnen ze ook inhoudelijk verbindingen blijven leggen met andere projecten en bestaande beleidslijnen zoals ‘positieve gezondheid’ en de ‘samenwerking tussen 0e en 1e lijns zorg’. We spreken af dat ik als labcoach de WDGO leden ga coachen in dit samen werken en leren volgens de labprincipes, al doende gaan we ontdekken of dit een aanpak is dat leidt tot versnelling in de wijk. Ik zal ook met Karin een plannetje maken om momenten te creëren voor het ‘samen leren’ dat open is voor een breder netwerk en waarbij zowel successen als mislukkingen (falen=leren) worden benut voor het bouwen aan de toekomst.
Hoe gaan we het lab dan doen?
Op 25 mei komen de wijkwerkgroepen weer bij elkaar wat een mooi moment zal zijn voor een interne kick-off voor een plan van aanpak volgens de labaanpak. Dit zal bestaan uit een korte en simpele introductie in de aanpak om vervolgens samen een plan te maken voor het ‘samen doen’ in de wijk: hoe de drie fases te doorlopen, met welke acties, met welke mensen en in welk tijdsbestek. De WDGO leden gaan dit voorbereiden op 18 mei, tijdens een eerste labtraining waarbij we de labprincipes en acties doorlopen. De eerste stappen worden gezet en ik kijk uit naar het proces waarbij ik steeds zal bloggen over wat van waarde is en wat werkt.
