Toekomstlab’s in Noord Limburg

Vanaf het najaar van 2017 start het sociale initiatief van de Toekomst lab’s in Noord-Limburg. Dit is een gezamenlijke wens van een aantal toekomstgerichte mensen vanuit het regionale onderwijs, welzijnswerk, vrijwilligersnetwerk en de verenigde gemeentes in Noord-Limburg. Het doel van de labs zijn om te ontdekken hoe de toekomst van Noord-Limburg eruit kan zien en hoe die te realiseren is. Centraal in de labs staan sociale, vaak ingewikkelde, leefkwesties die vragen om aandacht en inspiratie om aan te sleutelen met de mensen die iets vinden of hebben met die kwesties. Samen werken we aan nieuwe inzichten, ideeën en werkende recepten als antwoord op de sociale leefkwesties. Toekomstlabs zijn sociaal en open waarin iedereen welkom is om mee te ontdekken en te experimenteren.

Het sociale initiatief

Het uitgangspunt van het initiatief is de gezamenlijke missie om een sociale en leefbare regio te zijn waarin gemeenschapszin en verbondenheid in onze cultuur verweven zit. We hebben drie doelstellingen met elkaar:

• Zorgen voor een duurzame samenlevingsontwikkeling.
  Hiermee bedoelen we toekomstgericht samen ontdekken en verkennen wat nodig is voor gemeenschappen waarin mensen goed en prettig samenleven.
• Zorgen voor sociale verbindingen.
  Hiermee bedoelen we onze visie dat we denken dat als er veel sociale verbindingen en sociale netwerken bestaan, we goed bezig zijn om toekomstgericht te werken aan een leefbare en sociale regio.
• Versterken van alles wat goed is.
  Hiermee bedoelen we dat we geloven dat we veel sociale winst en sociale waarde kunnen behalen wanneer we ontdekken wat goed werkt en dat te versterken door het te ondersteunen en te verspreiden.

Wat is een toekomstlab?

In een lab verkennen we sociale leefkwesties. We ontdekken wat van waarde is en wat er eigenlijk ècht nodig is in zo’n kwestie. Bovendien experimenteren we met nieuwe toekomstscenario’s daarvoor. Een lab is geen steriele omgeving met witte jassen, maar levendig en sociaal midden in de leefwereld waar de kwestie zich afspeelt. De lableden zijn zoveel mogelijke verschillende mensen die te maken hebben met het probleem, die er iets van vinden, iets over kennen of gewoon mee willen doen omdat ze de kwestie van waarde vinden.

In een lab werken we samen en op een manier die los staat van wat we al kennen en doen. Dat is nodig omdat veel leefkwesties zo complex zijn dat het moeilijk of zelfs onmogelijk is om ze te begrijpen of op te lossen. In een lab wordt er niet gestart met een theoretische probleemanalyse, gewoonweg omdat de kwestie vaak te complex is en theorie vaak niet de werkelijkheid is. We starten daarom met de analyse van alle betrokken mensen en hun menselijke perspectieven. Wat zijn hun belangen, behoeften en waarden? Dat is steeds het uitgangspunt waar vanuit we samen vertrekken en verder gaan ontdekken wat nodig is voor de toekomst.

Labs zijn gericht op het vinden van nieuwe inzichten over zowel het probleem waardoor er vervolgens nieuwe oplossingen daarvoor te bedenken zijn. Om dit te bereiken wordt er in een lab een ontwerpende aanpak gehanteerd, volgens principes van het zogeheten ‘design denken’. Deze volgt grofweg drie fases: de exploratiefase, de creatiefase en de testfase.

Wat gaan we doen?

In een lab zoeken we nieuwe inzichten over een kwestie die in een heel lokale omgeving afspeelt en daarvoor zoeken we naar nieuwe oplossingen. We gebruiken daarvoor een ontwerpende aanpak, ook wel design denk aanpak genoemd. Deze aanpak helpt om te denken als een kunstenaar of designer, die vaak succesvol zijn door hun innovatieve en creatieve werkwijze, los van bestaande regels, beleid, bureaucratie of sociale wetten. Een designaanpak kent grofweg de volgende fases die ook in het lab gevolgd zal worden:

1. Exploratiefase: Nieuwe inzichten krijgen in het probleem. We ontdekken wat van waarde is en wat nodig is over de kwestie in een specifieke context;
2. Creatiefase: Nieuwe ideeën te creëren vanuit de nieuwe inzichten. We verkennen wat er allemaal mogelijk is voor nu en/of in de toekomst;
3. Tesfase: Experimenteren met deze ideeën in de praktijk. We leren dan wat echt werkt en waarom.

Het lab biedt een filosofie om actiegericht aan burger- en overheidsparticipatie te werken. In het lab staat steeds de toekomst en mogelijke oplossingen centraal. We zullen dus voorkomen dat we teveel praten over problematieken en blijven hangen in het willen analyseren van de kwestie. Sowieso is veel praten nooit een goed idee en moeten we vooral gaan doen en ervaren wat nodig is en wat werkt om tot een nieuwe toekomst te komen. We zullen ook moeten accepteren dat de kwestie niet te bevatten is in zijn totaliteit en dat er veel perspectieven zijn die allemaal waar zijn en naast elkaar bestaan. Iedereen ziet een kwestie namelijk weer anders vanuit zijn/haar perspectief en levenservaring. Om dit te voorkomen stimuleren we vooral het ontdekken van nieuwe inzichten en oplossingen voor de specifieke plek waar het lab plaatsvindt. We gebruiken hiervoor veel creatieve en visuele methoden voor co-creatie en participatie die worden gebruikt door designers. We gaan vooral veel doen en dus ervaren HOE en MET WIE we moeten ontdekken wat leidt tot de gewenste toekomst(en).

De kracht van labs en de ontwerpaanpak is de mensen die het samen doen, ieder vanuit zijn eigenheid, kennis en levenservaring. Nieuwe samenstellingen leveren immers nieuwe recepten op!

Bloggen

Op deze blog kan je volgen wat er op welke plek gebeurt, welke labs er worden gestart en wat daarin wordt gedaan en ontdekt.

Bestuurlijk aanjager Birgit op de Laak (Wethouder gemeente Horst aan de Maas). Projectleider is Ger Keijsers (Strategisch adviseur gemeente Horst aan de Maas). Labcoaches zijn Paulien Taken en Viviane Knoops (Onderzoeker en docent Hogeschool Arnhem en Nijmegen)