รีวิวเลนส์ New Petzval 58mm Bokeh Control Art เลนส์ Portrait ที่ปรับความวนของโบเก้ได้

“การคืนชีพของเลนส์ Portrait ที่ปฎิวัติวงการถ่ายภาพในปี 1840”

สวัสดีครับ เรา @torcnn นะ

ตอนไปเที่ยวญี่ปุ่นครั้งล่าสุด เราไปเดินเล่นที่ร้านขายอุปกรณ์กล้องและสะดุดตาเลนส์ตัวนึงเข้าครับ เลนส์ตัวนี้มีสีทองเด่นอยู่ตัวเดียวในร้านเลย ในภายหลังเราได้คุยกับทาง Lomography Thailand จึงได้รู้ว่าเค้าเป็นผู้ที่ผลิตเลนส์หน้าตาแปลกๆตัวนี้ออกมา เราเลยถือโอกาสขอยืมมาเล่นด้วยความอยากรู้อยากเห็นครับ

เลนส์ตัวนี้เป็นเลนส์ที่น่าสนใจมาก คือมันไม่ได้ถูกสร้างมาเพื่อรีดประสิทธิภาพสูงสุดจากกล้องดิจิตอล ไม่ได้สร้างมาเพื่อแข่งขันกับใคร แต่มันสร้างมาเพื่อสรรเสริญคนๆนึงที่ทำให้วงการถ่ายภาพ Portrait มาไกลได้ถึงปัจจุบัน

Background

ย้อนกลับไปสมัยก่อน การถ่ายภาพเป็นอะไรที่ต้นทุนสูง มีเพียงคนรวยๆเท่านั้นที่เอื้อมถึง แถมการถ่ายครั้งนึงยังกินเวลาเยอะเนื่องจากเลนส์มักจะมีรูรับแสงแคบ ต้องเปิดช่องรับแสงนาน ตัวแบบต้องอยู่นิ่งๆหน้ากล้องเป็นระยะเวลาหลายนาที เงื่อนไขเหล่านี้ทำให้การถ่ายภาพ Portrait สมัยก่อนเป็นเรื่องที่ยากเย็นและไกลตัว

Joseph Petzval เป็นนักคณิตศาสตร์ นักประดิษฐ์ และนักฟิสิกส์ในศตวรรษที่ 19 เค้าได้บุกเบิกต้นแบบเลนส์ Portrait ตัวหนึ่งที่มีชื่อเสียงมากในปี 1840 ซึ่งมันช่วยลดระยะเวลาในการถ่ายภาพไปได้อย่างมหาศาลครับ

เลนส์ตัวที่ว่ามีค่า f ที่ 3.6 มีความคมที่บริเวณกลางภาพ บริเวณรอบนอกหมุนวน และมี Vignette (ขอบดำ) สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นการจำกัดจุดสนใจของภาพไว้เพียงพื้นที่เล็กๆตรงกลาง ซึ่งช่วยส่งเสริมงาน Portrait ได้ดี แม้ Petzval จะไม่ได้พอใจกับผลงานของเขาเท่าไหร่ แต่เลนส์ตัวนี้ก็ได้ปฏิวัติวงการถ่ายภาพและเป็นต้นแบบให้กับเลนส์ Portrait ยาวมาจนถึงปัจจุบันเลย

Joseph Petzval ไม่ได้จดสิทธิบัตรเลนส์ของเค้า ดีไซน์ต้นแบบของมันจึงถูกนำไปปรับและผลิตเพื่อการค้าอย่างแพร่หลายมากๆครับ การถ่ายภาพเลยกลายเป็นเรื่องที่เข้าถึงได้ง่ายยิ่งขึ้น เป็นที่คาดการณ์กันว่าภาพที่ถูกถ่ายกว่า 90% ก่อนปี 1880 เป็นภาพจากเลนส์ดีไซน์ของ Petzval ทั้งนั้นเลย

Joseph Petzval

ในปี 2013 ทาง Lomography ได้มีโปรเจกต์ Kickstarter ในการคืนชีพเลนส์ Petzval ขึ้นมาอีกครั้ง เลนส์ตัวแรกเป็นเลนส์ช่วง 85mm บอดี้สีทองอร่าม ต่อมาในปี 2015 ทาง Lomography ก็ได้ผลิตเลนส์เวอร์ชั่นใหม่ออกมาอีก ก็คือ New Petzval 58mm Bokeh Control Art ตัวนี้ ตัวแทนผลิตคือ Zenit แบรนด์กล้องเก่าแก่จากประเทศรัสเซียครับ

ดูแค่กล่องใส่เลนส์ยังรู้สึกได้ถึงความติสท์

บอดี้

อย่าเพิ่งตกใจสภาพเลนส์นะครับ 555 มันอาจจะเป็นสิ่งที่คุณต้องเจอเมื่อใช้มัน

การที่วัสดุมันเป็นทองเหลือง ทำให้มันดูแลรักษายากมากๆ นี่คือสภาพของเลนส์ที่เรายืมมา เมื่อกระทบกระทั่งเยอะ ผ่านมาหลายมือก็จะหน้าตาประมาณนี้ เป็นลายแผนที่โลกเลย เลนส์ทั่วไปสมัยนี้ถ้าเป็นสภาพนี้คงดูน่าเกลียดครับ แต่ด้วยวัสดุทองเหลืองของเลนส์ Petzval 58 คงปฏิเสธไม่ได้ว่าหน้าตามันยังดูคลาสสิกอยู่

สัมผัสแรกของ Petzval 58 คือหนักกว่าเลนส์ทั่วไป แต่ก็หนักกว่ากันไม่มากนะ ยังคงถือได้สบายๆด้วยมือเดียว หน้าเลนส์มันก็ไม่ได้กว้างมาก ส่วนที่ดูใหญ่คือฮู้ดมากกว่า

ตัวเลนส์มี 2 สีให้เลือก คือสีทอง กับสีดำครับ

Mount

มี 2 แบบ คือ Canon EF กับ Nikon F หากใช้ Mount อื่นนอกเหนือจากนี้จะต้องใช้อแดปเตอร์ร่วมด้วยครับ ของเราเป็นเลนส์ Mount Nikon ใช้กับ Sony A7 III เลยต้องใช้อแดปเตอร์ Nikon to Sony E

กล้องที่เราแนะนำคือกล้องฟูลเฟรมเท่านั้นนะครับ เพราะหากใช้กล้องเซนเซอร์ตัวคูณ(หรือเซนเซอร์ครอป)อย่าง APS-C, Micro Four Thirds มันจะครอปบริเวณที่โบเก้หมุนวนออกไป ทำให้เลนส์แสดงคาร์แรกเตอร์ออกมาได้ไม่มากนัก

โครงสร้างภายใน

มีชิ้นแก้วทั้งหมด 4 ชิ้น แบ่งเป็น 3 กลุ่ม การวางชิ้นแก้วจะคล้ายๆกับของ Petzval ดั้งเดิมครับ ต่างกันก็ตรงที่มันมีโครงสร้างที่ช่วยปรับโบเก้หมุนวนเพิ่มเข้ามา

ทางยาวโฟกัส 58mm

ช่วง 58mm เป็นช่วง Normal มันจึงเหมาะกับการถ่าย Portrait สุดๆครับ ให้มุมภาพ 41 องศา ไม่ต้องถอยหลังเยอะ แค่ประมาณ 2 เมตรนิดๆ

โบเก้หมุนวน

ด้วยรูรับแสงกว้างสุด f1.9 บนทางยาวโฟกัส 58mm ดังนั้นมันเบลอหลังได้สบายๆอยู่แล้ว คาร์แรกเตอร์ของโบเก้ที่ได้จะดูวนๆ สามารถปรับความวนของโบเก้ได้ 7 ระดับด้วยวงแหวนบนตัวเลนส์

วงแหวนปรับโบเก้จะไม่มีการล็อกนะครับ มันสามารถหมุนได้ฟรีเลย ถ้านิ้วไปโดนนิดๆหน่อยๆ ระดับความวนก็อาจเปลี่ยนได้ง่ายๆ อีกอย่างคือการปรับระดับความวนของโบเก้จะทำให้จุดโฟกัสเปลี่ยนไปนิดหน่อยด้วย ถ้าเปลี่ยนระดับโบเก้ทึนึง เราควรจะหมุนโฟกัสใหม่ทุกครั้ง

รูรับแสง

สิ่งที่ทำให้มันต่างจากเลนส์ทั่วไปคือสิ่งนี้ครับ Petzval 58 มันไม่ได้มีวงแหวนปรับรูรับแสงให้หุบเข้าออกอย่างเลนส์สมัยนี้หรอก แต่เป็นรูรับแสงแบบ Waterhouse ซึ่งก็คือการเอาแผ่นโลหะเจาะรูมาเสียบในช่องเพื่อเปลี่ยนขนาดรูรับแสง ในกล่องจะมีแผ่นโลหะเจาะรูขนาดต่างกันมาให้ อยากจะใช้ค่า f เท่าไหร่ ก็เอาแผ่นเสียบตามนั้น

ถามว่ามัน Practical แค่ไหน? ขอตอบเลยว่าไม่ครับ รูรับแสงชนิดนี้ไม่ได้ทำให้การถ่ายภาพของคุณง่ายขึ้นเลยแม้แต่น้อย ลำบากขึ้นอีกต่างหาก แต่คือมันเท่ไง เท่ชิบหาย ข้อเสียอีกอย่างคือคุณอาจจะเหนื่อยนิดนึงเวลามีคนเข้ามาถามเรื่องนี้วันละประมาณ 2–3 รอบ

ถ้าเบื่อรูรับแสงทรงกลมๆ ทาง Lomography เค้ามีรูรับแสงเป็นรูปทรงแยกขายด้วยนะ หัวใจ หยดน้ำ ดาว ถ้าอยากได้ลายอื่นก็สามารถลองประดิษฐ์ลายใหม่ๆเองได้

ผลที่ได้ก็จะประมาณนี้ครับ เราชอบรูปดาวสุดละ

ถ้าแค่เรื่องการปรับรูรับแสงยังเท่ไม่พอ มาดูเรื่องการโฟกัสครับ

การโฟกัส

ถึงแม้มันจะจัดอยู่ใน type ของเลนส์มือหมุน แต่มันก็ไม่เหมือนเลนส์มือหมุนที่เราคุ้นเคยอยู่ดี เพราะวงแหวนปรับโฟกัสมันไม่ได้อยู่บนกระบอกเลนส์ แต่ไปวางอยู่ข้างๆ เป็นลักษณะคล้ายๆกงล้อยื่นออกมา เหมือนกับเลนส์ต้นแบบของ Petzval เป๊ะ

วงแหวนนี้มีขนาดเล็ก ไม่ได้มีตัวเลขบอกระยะโฟกัส และการหมุนค่อนข้างฝืด หมุนเพียงเล็กน้อยจุดโฟกัสก็จะเปลี่ยนไปเยอะมาก ดังนั้นมันจึงใช้เวลาพอสมควรครับ แต่ข้อดีคือมันเท่ชิบหายอีกแล้ว บอกเลยว่าไปยืนปรับโฟกัสแบบนี้ที่ไหนใครเค้าก็งงครับ มันดูแปลกตามากจริงๆ

ระยะโฟกัสใกล้สุดคือ 0.6 เมตร เราไม่สามารถหมุนโฟกัสไปที่อินฟินิตี้ได้นะครับ

ความคม

Petzval 58 ไม่ได้คมมากมายอะไรครับ บริเวณที่คมสุดคือบริเวณกลางภาพเท่านั้น พื้นที่ตรงอื่นไม่ต้องหวังเพราะโบเก้หมุนวนเอาไปกินเรียบร้อย การจัดคอมโพสของเลนส์ตัวนี้จึงมีแบบเดียวครับ ไม่ต้องคิดมาก จงเอาทุกอย่างไว้ตรงกลาง

ที่กลางภาพ คอนทราสต์ของลายเส้นจะต่ำแม้เราโฟกัสเข้าก็ตาม ถ้าใครอยากได้คมกว่านี้ต้องอัดค่า Sharpen ตอนแต่งภาพ หรือใช้โบเก้หมุนวนระดับน้อยๆ

ตัวอย่างของภาพที่โฟกัสเข้าครับ ซูมให้ดูรายละเอียด

ราคา

ราคา 27,500 บาท(สีทอง) และ 31,500 บาท(สีดำ)

สรุป

สำหรับบางคน การมีเลนส์ครบช่วง มีเลนส์ที่คมจัด มีเลนส์ตัวท็อปสุด มันก็อาจจะยังไม่ได้เติมเต็มความรู้สึก ณ ตอนถ่ายภาพครับ การเดินออกมาจากจุดที่เพอร์เฟกต์ การสร้างสรรค์ผลงานแบบมีข้อจำกัด การได้ดื่มด่ำการถ่ายรูปแบบคนสมัยก่อนๆ ก็เปลี่ยนเป็นความสนุกสนานอีกรูปแบบนึงได้ เลนส์ Petzval 58 ก็เป็นหนึ่งในเลนส์ที่ไม่ได้เพอร์เฟกต์อะไร แต่ก็เต็มไปด้วยความสนุกให้ช่างภาพเข้าไปค้นหาครับ

เราจะสรุปข้อดีและข้อสังเกตให้เป็นข้อๆนะจ๊ะ จะได้ตัดสินใจกันได้ง่ายขึ้น

ข้อดี

1. เป็นเลนส์ที่แปลกใหม่ แตกต่าง น่าตื่นตาตื่นใจ
2. หน้าตาสวย คลาสสิก ใช้แล้วดูเท่ โดยเฉพาะแบบบอดี้สีทอง
3. มีสตอรี่ คุณค่าทางใจสูง น่าสะสม
4. ช่วง 58mm ไม่ต้องลำบากถอยหลังเยอะ
5. โบเก้หมุนวน มีขอบดำเล็กน้อย ช่วยจำกัดจุดสนใจได้ดี
6. ไม่ต้องคิดเยอะเรื่องการจัดคอมโพส เอาทุกอย่างไว้ตรงกลางอย่างเดียวพอ
7. ปรับความหมุนวนของโบเก้ได้7ระดับ
8. ตัวบอดี้ทนทาน แข็งแรงดี
9. หาความคลาดสีเจอน้อยมาก แทบไม่ต้องสนใจ

ข้อสังเกต

1. เหมาะกับงาน Portrait เพียงอย่างเดียว ไม่ได้เกิดมาเพื่องานอย่างอื่น
2. การคอมโพสแบบเดิมๆ ถ่ายภาพโบเก้หมุนเยอะๆ อาจจะเบื่อได้
3. ความคมต่ำลงเมื่อใช้ระดับความหมุนวนสูงๆ
4. การโฟกัสใช้เวลาค่อนข้างมาก เพราะโฟกัสยากกว่าเลนส์มือหมุนทั่วไป
5. รูรับแสงแบบ Waterhouse ต้องเปลี่ยนทีละแผ่น เปลี่ยนขนาดรูรับแสงได้ช้า
6. วัสดุทองเหลือง มีน้ำหนักมากกว่าเลนส์ทั่วไป และดูแลรักษายาก
7. ราคาจัดว่าเอาเรื่อง

เท่านี้ครับกับรีวิว New Petzval 58 Bokeh Control Art เลนส์ทองเหลืองย้อนยุค ถ้าสนใจก็ลองไปดูของจริงได้ที่ Siam Discovery นะครับ

เพื่อนๆสามารถติดตามบทความอื่นๆได้ทาง medium.com/torcnn หรือช่องทางอื่นๆอย่าง Facebook, Twitter และ Instagram ครับ

ขอลาไปด้วยภาพจากเลนส์ Petzval 58 ไว้เจอกันใหม่บทความหน้านะ บรัยยยย