Başarılı Bir Kullanıcı Deneyimi Stratejisi Oluşturmak
Yoğun programımdan ötürü bir süredir ara verdiğim Kullanıcı Deneyimi paylaşımlarımın bu yazıdaki konusu başarılı bir strateji oluşturmak ile ilgili olacak.
Kullanıcı Deneyimi başından sonuna kadar takip edilmesi ve iyi planlanması gereken bir süreç. Nasıl ki bir yazılımın baştan planlanan bir geliştirme süreci varsa, ne zaman hangi modülün entegre edileceği, ne zaman hangi kısmın kodlanacağı baştan belirleniyorsa aynı şekilde kullanıcı deneyimi sürecinde de belirli bir strateji, yol izlemek gerekir.
“ İş stratejisinin bir tasarımcıyı ilgilendirmediğini düşünen, bu yüzden de o kısmı merak etmememi söyleyen müşterilerim oldu. Kullanıcı Deneyimi yüzeysellikten çok uzaktır.” — Dan Saffer
Bu stratejiyi oluşturmak da hayata geçirilecek projenin daha fikir halindeyken ele alınması ve iş planına dahil edilmesiyle başlar. Başarılı bir kullanıcı deneyimi stratejisi temel olarak 3, detaylı olarak bakıldığında ise 8 adımdan oluşur.
Google’ın Design Sprint dokümanında da anlattığı gibi fikri 3 ana adımda ele alırız. Projeyi tanımlarız, yeteneklerimizi göz önünde bulundurarak daha ne kadar geliştirebildiğimize bakarız, bulduğumuz en iyi fikirleri uygulamaya başlarız ve sonra da bu uygulamaların testlerini gerçekleştiririz. 1
İşi bir sonraki aşamaya taşıyıp 8 adımda detaylı olarak incelediğimizde ise karşımıza aşağıdaki adımlar çıkıyor.
- Her adım kendi içinde kitap yazılabilecek kadar detaylı olduğundan dolayı ufak tanımlamalar ile anlatmaya çalışacağım. Eğer konu ilginizi çeker de daha fazla kaynağa erişmek isterseniz yazının sonundaki önerilere de bakabilirsiniz ;)
Vizyon Oluşturma
Vizyon kısmı fikrinizin ele alındığı, geliştirildiği ve uygulanabilirliğinin tartışıldığı kısımdır. Eğer fikriniz uygulanabilecek kadar iyi ve gerçekten kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan ya da ilgisini çekecek kadar başarılı bir fikir ise bir sonraki adıma geçeriz.
İyi düşünülmüş bir vizyon bildirisi, fikirlerin inşa edilmesini sağlayan mimari projelere benzer. — Mark Lipton
İş Planı Hazırlama
Kullanıcı Deneyimi Tasarımı iş planınızı ve proje stratejinizi belirlemek açısından önemli bir yer tutar. Fakat iş planınınız uygulamak için de belirli sıralamaları takip etmeniz gerek.
Benim size verebileceğim en büyük tavsiye iş planınızı hazırlamaya bütün departmanlardan en az 1 ekip üyesini aynı masa etrafında toplayarak başlamanız olur.
Bu şekilde hangi aşamada ne yapmanız gerektiği, hangi sürece ne kadar zaman ve bütçe ayırılması gerektiği gibi konuları uzman görüşüyle belirleyebilir ve daha öngörülebilir bir plan hazırlamış olursunuz.
Market ve Kulanıcı Araştırması
Vizyonumuzu belirledik, iş planımızı oturttuk.. Sıradaki adımda araştırmalar üzerine yoğunlaşmamız gerekiyor. Öncelikle projemizin hedef kitlesini yani potansiyel kullanıcılarını anlamamız gerekiyor. Bunu yapmanın en etkili yöntemleri de anketler ve personalar.
Olabildiğince geniş bir kitleye uygulayacağınız anketler ve birebir görüşmeler size kullanıcıların genel demografik yapısı hakkında oldukça etkili bilgiler verecektir. Etkili bir Kullanıcı Deneyimi anketi yapma ipuçları için aşağıdaki sunuma göz atabilirsiniz.
Topladığınız bu bilgileri de personalar aracılığıyla örnekler ve bu sayede çalışmalarınızda hangi noktalara değinmeniz gerektiğini belirlersiniz. Bir bakıma persona hedef kitlenizin prototiplemesidir.
Persona ve anketlerle kullanıcımızı tanımladıktan sonra araştırmanın daha beyaz yaka kısmına; rakip ve pazar analizine geçilir. Mevcut rakiplerinizi araştırıp hangi noktalarda ön plana çıkmamız gerektiğini, pazarın ne durumda olduğunu, şirket ortaklarınızın beklentilerini ve elbette projenizin konumlandırılacağı yeri iyice analiz etmeniz ve bu minvalde adımlar atmanız gerekir.
İçerik Stratejisi
Daha önceki yazımda da bahsettiğim gibi Kullanıcı Deneyimi Tasarımı yaparken en kilit noktalardan biri içeriğinizi oluşturmak. bunun için de “lorem ipsum..” ile başlayan örnek içerikler kullanmak yerine gerçek içerikler kullanmalı, bu içerikleri de projenize, kurum kültürünüze ve marka imajınıza uygun olarak hazırlamalısınız.
Etkileşim Tasarımı
Etkileşim Tasarımı ya da İngilizce terimiyle Interaction Design Kullanıcı Deneyimi Tasarımında kilit noktalardan biridir. Kullanıcının uygulamaya ya da web sitesine girdiği andan itibaren hangi sayfaları ne sırayla görmesi, genel olarak projenin nasıl işlemesi gerektiği bu aşamada belirlenir.
Bir örnek vermek gerekirse; Kullanıcınızın e-ticaret uygulamanızdaki bir ürünü görüp inceledikten sonra satın alma aşamasında mı yoksa uygulamayı açtığında mı giriş yapması gerektiğine bu aşamada karar verirsiniz.
Tasarım, Prototipleme
Tüm bilgileri topladık, etkileşim planımızı hazırladık. Geriye kalan kısımda ise tasarım sürecini başlatıyoruz. Önce fikri kafamızda kağıda döküp basit eskizler hazırlıyoruz,
Daha sonra hazırladığımız bu eskizlerin wireframe’ini çıkarıyoruz;
Wireframe’i hazırladıktan sonra bu tasarımların renklendirme aşamasına yani Kullanıcı Arayüzü Tasarımına geçiyoruz. Bu kısımda fontlar, renk tonları, yazı büyüklükleri gibi görsel dokunuşlar tamamlanıyor.
Tasarım hazırlandıktan sonra InvisionApp, MarvelApp gibi 3. parti araçlarla tasarımı sanki gerçek hayata geçirilmiş gibi kurguluyor, efektleri, ekran akışlarını düzenliyor yani kısacası prototipliyoruz. Bu konuda Özgür Korkmaz’ın aşağıdaki yazısını da okumanızı tavsiye ederim.
Analiz ve Test
Analiz ve Test kısmında ise prototipleme sırasında kullanıcıların tepkilerini, geri dönüşlerini analiz ediyor, nerelerde zorlandıklarına bakıyor ve elde ettiğimiz bu sonuçlar doğrultusunda arayüzler üzerinde değişiklikler yapıyoruz.
Bu yapılan değişiklikleri de tekrar kullanıcılara deneterek test ediyoruz. En doğru yöntemi bulana kadar da bu süreç devam ediyor.
Geliştirme ve sonrası
Tasarımı yaptık, bir klavuz (guideline) hazırlayıp geliştirici ekibe teslim ettik. Peki işimiz bitti mi? Tabii ki hayır. Geliştirici ekibin bu noktalarda illa ki size soruları oluyor. Ya da siz ekiple koordine çalışarak çok daha hızı bir şekilde sürecin tamamlanmasını sağlayabiliyorsunuz.
Bir de “Erişilebilirlik” diye özel bir husus var ki -bir sonraki yazımın konusu olacak- bu noktada geliştirici ekiple çalışmak oldukça iyi bir deneyim katıyor size.
Geliştirme sonrasında neler yapıyoruz? Geliştirme sonrasındaki süreçte aslında tasarımı ve genel olarak kullanıcı deneyemini test etmek ile geçiyor. Çünkü sahada aldığınız sonuçlar daha önce yaptığınız testlerden farklı çıkabiliyor. Bu nokta da doğru test yöntemini doğru zamanda kullanmak önemli.
Daha fazla bilgi edinmek için:
Jesse James Garrett konuyla alakalı makalesini okuyabilir(.pdf),
Kullanıcı Deneyimi Tasarımında kullanabileceğiniz 100'den fazla tekniği içeren Generic Work Process sitesine göz atabilir,
That Squiggle of the Design Proces videosunu izleyerek süreç hakkında farklı bir bakış açısını inceleyebilir,
A Project Guide to UX Design kitabını edinerek kendinizi geliştirebilir,
Konuyla ilgili DevFest Ankara’da yaptığım sunuma göz atabilir,
Hatta sunumun Türkçe videosunu izleyebilirsiniz.
Yazı ya da konuyla ilgili görüşlerinizi yorumlarınızla paylaşırsanız çok memnun olurum.
Görüşmek üzere..
