Oradan da 750 TL gelse…

Bugün size Mustafa’dan bahsedeceğim. Mustafa 32 yaşında. Sorsan 32 yaşındayım demez, “84'lüyüm ben.” der. Sen 32'yi hesaplayana kadar vakit kazanır, bu arada neden hala evi ve arabası olmadığına dair verecek güzel bir cevap düşünür. Onun hikayesi tanıdık bir hikaye. Çok Mustafa’yla tanıştık, tanışıyoruz. Hepsinden belki de hepimizden biraz alıp ortaya karışık yapacağım.

Sene 2016. Ortalık çetin. Ekmek aslanın ağzında, burnunda, patisinde… Ekmeği bulduğun yerin önemi yok, ekmeği al, o yeter.

Saat 11:00. Yorganın içi sıcacık. Mustafa çıkmak istemiyor yataktan. “Yine dünün aynısı bir bugün. Yataktan çıkmasam da aynı, çıksam da aynı.” diyor kendi kendine. Hayata karşı beklentisi çok değil. “Yetenekliyim ve özelim. Herkesin yaptığını yapacak biri değilim. Bir işe girip 3000 TL maaş alsam ne olacak sanki. Anca kirayı verdin, faturaları ödedin zaten bitti. Babam biraz daha sıksa dişini ben zaten rahat edeceğim yakın bir zamanda. Hem çok darda kalsak girerim zaten bir yere ne olacak sanki.” Mustafa işletme okumuş. Ama müzisyen. Videolara, bazen reklamlara müzikler yapıyor. Hayata karşı beklentisi yüksek olmasa da inanıyor bir gün yırtacağına. O gün gelecek mutlaka Mustafa için.

İş hayatına inanmıyor Mustafa. “Geçti artık o ofiste sabahtan akşama kadar çalışma dönemleri. Dünya değişiyor. Siz hala eski kafa eski kafa düşünmeye devam edin!” diyor söylenen annesine. Babası artık para vermemekten yana oğluna. “Kaç yaşına geldi Emel bu çocuk. Kendi başının çaresine baksın artık. Yaşıtları girdiler müdür oldular bir yerlerde. Hepsi hayatını kurdu. Bizimkisi hala albüm yapacağım diyor. Hayır yaptığı müzik de değil. Cıgıdı cıgıdıı bağırıyor.” diye söyleniyor Cahit Bey eşi Emel Hanım’a. “Cahit ne yapalım sokağa mı bırakalım çocuğu? Ben de sürekli söylüyorum ama laf mı dinliyor Allah aşkına!” diye ortada kalıyor Emel Hanım.

Mustafa’nın anladığımız üzere net bir geliri yok. Bazen 700 TL’ye bir videoya müzik yapıyor. Yeri geliyor reklam müziği işi geliyor 6.000 TL’lik. Böyle böyle geçiniyor Mustafa, yarın yokmuş gibi. Peki bu döngü nasıl kırılacak? Mustafa neden bu dögüye girdi? 32 yaşında birinin bu döngüde olması normal mi?

Mustafa’nın gider çizelgesi:

• Babamlardan 1800 TL kira parası geliyor
• Doğalgaz 70 TL (Battaniye mühim icat)
• Alışverişiydi, içkisiydi 400 TL
• İnternet parası 60 TL
• Netflix var 33 TL
• Apple Music, aile aboneliği 14 TL (Kız arkadaşı İpek için de almış abonelik. “Daha karlı böyle İpek’çim” diyor.)
• İşte aralarda çıktın dışarı, gezdisiydi gittisi gelmesi 400 TL de o var

Gider çizelgesi çok değişmiyor Mustafa’nın. Problem gelirde. Bazen gelir, bazen gelmez. Peki Mustafa 32 yaşında neden hala bunları düşünüyor? Geri gidelim.

23 yaşında Mustafa. Üniversite’den mezun olmuş. İş hayatını stajlarda denemiş ve olmayacağını anlamış. “Ben hayatımı müzikle kazanacağım” demiş. O gün bugündür “hayat”ını, en azından bir kısmını, en azından gezdisiydi gittisiydi kısmını kendi karşılıyor. Peki problem ne?

Düzensiz bir gelirin olması bizde genelde bir problem olarak görülür. Yıllık bazda çalışmaz hesap yapan kafalar. Aylık sistem geçerlidir bizde. Halbuki düzensiz bir gelir değildir problem olan, düzensiz geliri olan işlerin “iş” statüsünde sayılmamasıdır sıkıntı. Asıl “sıkıntı” Mustafa’nın bunu böyle görememesidir. “Normal” bir işi olmadığı için “normal” çalışma saatleri de belirlememiştir kendisine Mustafa. Ve yıllar geçtikçe çok para kazanamamasıyla beraber düşen özgüveni bunu “iş” olarak görmesini daha da zorlaştırmıştır. Müzisyen olarak sürekli üretmesi gerekir Mustafa’nın. Ama bir türlü bir disiplin oturtamamıştır kendine. Kirayı ödeyen biri oldukça da oturtamayacaktır. Aslında Mustafa diğer insanlara kızıyor kendi işini bir “iş” olarak görmedikleri için. Ama Mustafa belki de kendine bakmalı. Gerçekten o “iş”te en iyi olmak için ne yapıyor Mustafa? Günde kaç saat çalışıyor?

Böyle işler için çalışmak normal anlamda çalışmak değildir. Bir yerde çalışıyorsanız yaptığınız her şeyin parasal olarak bir karşılığı vardır. Ya da ticaret yapıyorsanız bir şey satarsınız ve karşılığında para kazanırsınız. Kurumsal firmalarda da görevinizi yapmanız karşılığında size para verirler. Ama böyle işlerde (mesela müzisyenlik, yazarlık, oyunculuk) işinizi yaparken her zaman para kazanmazsınız. Çünkü satmaya çalıştığınız malzeme önce kendinizsinizdir, sonra da yarattığınız şey. Bu yolu seçen insanların, örneğin ticaret yapan insanlardan çok daha fazla ama çok daha fazla çalışması gerekir. Çünkü bir müzisyenin satacağı şey şarkısıdır. Herhangi bir insan, o müzisyenin o şarkısına ihtiyacı olduğunu bilmez. Ama makarnaya ihtiyacı vardır insanın. O yüzden gider, makarnayı satın alır. Ama şarkıyı gidip almaz. Sizin o şarkıyı onun önüne çıkarmanız gerekir.

Ya da bir yazarı ele alalım. Kimse bir kitap çıkmadan o kitaba ihtiyacı olduğunu bilmez. Bu kitabı çıkarması için de yazarın, atıyorum, 5 ay boyunca bunu yazması gerekir. Bu 5 ay boyunca bu yazar “çalışır”. Ama evde kitabını yazarken para kazanmaz. Eğer zaten kazanamıyorum diye yazmayı bırakırsa veya 5 ayı 15 aya çıkarırsa o yazarın önünde karanlık günler var demektir.

Biz oyunculardan bahsedeyim biraz da. Eğer süper ünlü değilseniz projelere girmek için deneme çekimi namı diğer audition’a girmeniz gerekir. Bu deneme çekimlerinde gösterdiğiniz performansla bir projeye kabul edilirsiniz. Ve yeni projeler, yeni projeleri getirir. Eğer para kazanmadığı dönemlerde oyuncu kendini geliştirmezse deneme çekimlerinde başarısız olur. Yani para kazanmadığı zamanlarda bir oyuncunun da “iş”inin farkında olup kendine yani satacağı şeye yatırım yapması gerekir.

Mustafa bunların belki farkında belki değil. Mustafa’nın üstünde çok yük var biliyorum. “Müzisyenim” dedikten sonra ona “Peki iş olarak?” diye sorulması da bunun bir göstergesi. Ama Mustafa kendine yatırım yapmazsa, doğru zamanı beklemeye ve “Oradan da 750 TL gelse tamam bu ayı çıkarıyoruz” diye hesap yapmaya daha çooook uzun zaman devam edecek. O yüzden çalış Mustafa. Çalıştığında eline para geçmeyecekse de çalış. Yıllık hesap yap Mustafa. Büyük düşün. Çalış Mustafa. Gözünü seveyim çalış.

Beğendiyseniz o minik kalp işaretine basarak paylaşmanız bana çok şey ifade eder :)

Ve bana sosyal medya hesaplarımdan sürekli ulaşabilirsiniz.