Seçeneklere Takılıp Fırsatları Kaçırma!

İbrahim Sarbay
3 min readMar 13, 2016

--

Kişisel özgürlüğe kavuşmanın ilk adımlarından biri, o anda önünüzde olan seçenekler dışında, bir çok seçeneğiniz daha olduğunu fark etmektir. Ama seçenekler ile fırsatlar arasında fark var.

Seçenekler teoriktir. Fırsatlar gerçektir. Seçenekler, istatistiksel olarak ihtimallerdir. Fırsatlar, tekil ve sağlam durumlardır. Seçenekler daima arttırılabilir ve bir araya toplanabilirler; bu yüzden seçeneklerde zaman sınırlaması ve kıtlık yoktur. Fırsatlar ise geçicidir ve bir araya toplanamazlar. Her biri kendine hastır ve kopyalanamaz.

Her fırsatın böyle sınırlı bir doğası olması korkutucu olabilir. Seçeneklerin hayali dünyasında kalmak, diğer teorik seçeneklerinizi hemen azaltan gerçek bir fırsatı seçmekten daha güvenli gelebilir.

Seçenekleri düşünmek, büyük resmi görebilmek için yararlı olabilir. Ama aynı zamanda tehlikeli bir düşünüş biçimidir, çünkü fırsatlara karşı körleşmenize yol açarak, onlardan kazanç elde etmenize engel olabilir. İşte, fırsatlar yerine seçenekleri düşünmenin üç dezavantajı:

Bunun için Fazla İyisin

Seçenekler, bütün muhtemel hareketlerin devasa bir toplamı olduğu için, “seçenekler dünyası” daima bir fırsattan daha iyi gözükecek. Bu dünyada (teoride) yapabileceklerinizi düşündüğünüzde, spesifik bir fırsat her zaman daha az cazibeli görünecek.

Problem şu ki, o dünya kullanımınıza açık değil. Hayatınız kumar değil. “Her şeyi” seçemezsiniz. Bazı hareketlerle yetinmek zorundasınız. Bazı şeyleri yapıp, diğer seçenekleri de açık tutmaya çalıştığınızda mutsuz olacaksınız. Çünkü her zaman, kendinizi o anda yaptığınız şeyden daha iyisine layık görecek ve asla o işe bütün enerjinizi vermeyeceksiniz. Çevrenizdekiler, böbürlenmelerinizden ve “isteseniz daha iyilerini yapabileceğiniz” havalarınızdan rahatsız olacakları için; bu, paradoksal olarak, seçeneklerinizi daha da azaltacak. Anı yaşayamayacak ve elinizden gelenin en iyisini yapamayacaksınız.

Harika Yol Efsanesi

Seçeneklerin amacı, bir noktada bir - ikisini seçebilme imkanınız olmasıdır. Ama teorik seçeneklerinizi arttırmak için vakit harcadıkça, üzerinizdeki baskı artacak. Sonunda bir şey seçtiğinizde, doğru tercih yapmış olsanız iyi edersiniz. Seçenekleri düşünmek, fırsat maliyetinin (çoğu durumda hayali, teorik fırsat maliyetinin) tamamıyla farkında olmanıza yol açacak. Bu yüzden harika olduğunu düşündüğünüz bir tercih yaptığınızda, sırtınızda kaçırdıklarınızın ağır bir yükü olacak. Bu durum, deneme - yanılma denilen insanoğlunun en iyi öğrenme tekniklerinden birinden yararlanamamanıza yol açacak. Yanılmaktan bu kadar korkarken, deneme yapamazsınız.

Tek doğru yolu arıyor olma saplantısı, başka bir problemi de beraberinde getirecek.

Analizle Paralizi

Sürekli karşılaştırmalar, maliyet - kazanç analizleri yapmak gibi işlerle aşırı vakit kaybedince, başka bir iş yapmaya vakit bulamazsınız. Stratejik planlama bataklığına takılıp kalır ve bir şeyi başarmak için atmanız gereken adımları atamaz hale gelirsiniz.

Gerçek problem şu ki, harekete geçmemek de bir harekettir. Seçmemek de bir seçimdir. Beklemek, gözlemek, düşünmek; mükemmel olmayan bir tercih yapmaktan daha fazla zarar getirebilir. B seçeneğini seçtiğinizde, Artık A veya C seçeneklerini seçemeyeceksiniz demektir. Bu maliyettir. Ama karşılığında B seçeneğinden elde edilecek kazancı cebe atar ve bu seçeneğin size uygun olup olmadığından emin olmuş olursunuz. Kaybetseniz bile, bir şey kazanırsınız. Üç seçeneği de analiz etmeye takılıp kaldığınızda, A ve C’yi kaçırmakla kalmaz, B’nin kârlarını da kaybetmiş olursunuz.

Seçeneklerinizi arttırmak, sarhoş edici olabilir. Bir süre, harika hissedersiniz. Her şeyi yapabilirim! Niye kafamda yapabileceklerimi düşünerek mutlu olmak yerine bu şeyi yapayım ki?

Zaman zaman seçeneklerinizi düşünmek, geliştirmek ve onlarla oynamak normal. Ama fırsatlarla kıyasladığınızda, seçeneklerin daha etkisiz istatistiksel oyuncaklar olduğunu fark etmelisiniz. Seçenekler dünyayı veya insanları değiştirmez. Hareketler değiştirir.

Bu yazı, Isaac Morehouse tarafından yazılan How Your Obsession With Options Is Blinding You To Opportunities yazısından tercüme edilmiştir.

This post is the Turkish translation of Isaac Morehouse’s How Your Obsession With Options Is Blinding You To Opportunities post.

--

--

İbrahim Sarbay

Doktor, yazar. Opereyşın’ın (www.opereysin.com) kurucu ortağı. (Medical Doctor, writer)