Kullanıcı Deneyimi (UX) Tasarımcısı Olmak
InnovationBox’daki işime başladığım günden bu yana Kullanıcı Deneyimi konusunda bildiğim teorik ve pratik her şeyi çevremdekilerle paylaşmaya çalışıyorum. 2012 yılında Ömer ile ilk mobil uygulamamızı yaptığımızdan bu yana kullandığımız teknolojilerde ve sektörde oldukça mühim değişiklikler olsa da insanlara yaptığımız işi tanımlama zorluğu hiç değişmedi.
Çoğu zaman mühendis, doktor, öğretmen değilseniz ne yaptığınız da çok ilgilendirmiyor eşi, dostu. Üstelik bu soruları geçiştirmek için “tasarımcıyım” cevabını verdiğinizde de “matbaacı” gibi algılanıyorsunuz. O nedenle hem kafadaki soruları temizlemek, hem de UI Tasarımcılığıyla aralarındaki farklı anlatmak için bu yazımın konusu UX Tasarımcılığı olsun dedim.
Özellikle Türkiye gibi proje bütçelerinin kısıtlı olduğu, işletmelerde bir kişinin birden fazla iş yaptığı ülkelerde mesleğinizi tam olarak ayrı tutmak biraz zor oluyor. Zaten çoğu zaman title’lara baktığınızda da “UI & UX Tasarımcısı” ibaresini görürsünüz. Bir şekilde UI yapan herkesin aslında UX işini de kıvırabileceği savunulur. Peki gerçek manada bir UX Tasarımcısı ne iş yapar?
UX tasarımcısının görevi kullanıcının duygularını gözetmek ve projenin akışını bu minvale göre şekillendirmektir. Yani odak notası kullanıcı ile ürünü ortak bir paydada birleştirmektir.
“UX tasarımcısı bir ürünü kullanan kişinin ne hissedeceği ile ilgilenir. Ürünün bütün adımlarının mantıklı şekilde birbirini takip ettiğinden ve akışın doğru olduğundan emin olur.” (Ming, FastCo Design, 2014)
Dolayısıyla bir UX tasarımcısının sadece teknik konularda değil, sosyoloji, psikoloji, muhakeme, empati kurma ve ergonomi gibi sosyal konularda da en azından temel seviyede bilgili olması beklenir.
Hatta bu noktada projenin hitap ettiği ülkenin, kitlenin ve yaş aralığının da önemi büyüktür. Bu nedenle her projede aynı metodolojileri uygulayamazsınız.
“İyi bir kullanıcı deneyimi kültüreldir. Bu nedenle projenizde kullanıcı deneyimini tasarlamak için bir freelancer ile çalışmanızın kangrenli bir ayağı bandajla sarmaya çalışmaktan bir farkı yoktur.” — Leisa Reichelt Disambiguity.com
Ayrıca, her ne kadar işin araştırma kısmı için ayrı bir pozisyon olan “UX Araştırmacısı” görevlendirilmesi gerekse de çoğu zaman bir projenin UX Araştırmasını da UX tasarımcısı yapmak durumunda kalır.
Dolayısıyla bu şartlar altında bir UX tasarımcısının projenin rakip analizinden pazar payına, market hedeflerinden potansiyel kullanıcılarına kadar her türlü bilgiye sahip olması, bu bilgiler ışığında da potansiyel kullanıcılarla mülakatlar, testler ve anketler yapması gerekir. Daha sonra yaptığı bu testleri analiz eder ve raporlar.
Eğer üzerinde çalışılacak projenin daha önce bir muadili yapıldıysa üzerinde çalışır, eksik gördüğü noktaları belirler ve bunu yeni projesi için daha iyi nasıl kullanabileceğini düşünür.
Araştırma ve bilgi toplama işlemleri bittikten sonra ise oluşan fikirleri kağıda dökme aşamasına geçilir. Eskiz (Sketch) çizimler yapılarak projenin kağıt üstünde nasıl durduğuna karar verilir, üzerinde beyin fırtınası yapılır ve son olarak Wireframe oluşturulur.
Müşterilere anlatmakta zorluk çekeceğiniz kısımlardan biri de Wireframe oluşturmak diyebilirim. Her ne kadar gördükleri siyah-gri-beyaz ekranların projenin son hali olmadığını, sadece düzenin böyle olacağını söyleseniz de pek çok proje sahibinden duyacağınız tepki genelde “Bu site böyle siyah beyaz mı olacak ? Hani renkler nerde? Bunlar niye böyle kutu kutu?” tadında olacaktır. Bu noktada da sakinliğinizi koruyup çocuğa anlatır gibi Wireframe çalışmasını müşterinize anlatmanız gerekir.
UX Design ile ilgili komik anekdotlar görmek isterseniz Prince Pal’ın UX Humor | Jokes and Funny Quotes sunumunu inceleyebilirsiniz.
“Nasıl UX Designer olurum?” diyenler için izlemeleri gerek yolu anlatan çok güzel bir infografik.
Peki UI Designer Ne yapar?
UI tasarımcıları çizdiğiniz wireframe’leri, kurguladığınız akışları süsleyen, onları insanlara en iyi şekilde sunmaya çalışan insanlardır. Yani UX designer temeli atarken UI tasarımcısı incesini çeker, rötuşunu yapar.
Çizilen wireframe’ler üzerinden hareketle nerede hangi rengin kullanılacağına, tipografiye, ikon seçimlerine, kurumsal kimliğe kısacası görsel manada tasarımı zenginleştirecek ne iş varsa her şeye UI tasarımcı bakar. Kimi zaman gerçekten de “logoyu bi’ tık büyütür”, “butonu azıcık sağa alıp text’i de beyaz mı yapsak” der.
Günün sonunda bu iki kişiyi bir arabanın vites kutusu olarak düşünürsek; UX tasarımcısı vites kutusunun geçişlerinin sorunsuz, yollarının net, zamanlamasının kusursuz olmasını sağlarken, UI tasarımcısı da vites topuzunuzu kaplayan deriyi, üzerindeki dikişleri ve arabanın bütünüyle olan diğer görsel bütünlüğünü halleder. Bu sayede de mükemmele yakın çalışan bir sisteme sahip olursunuz.
Sonuç olarak UX tasarımcılığı UI tasarımcılığıyla aynı şey değildir. Çoğu zaman UI ve UX tasarımını aynı kişi yapsa da özünde iki mesleğin de disiplinleri, deneyimleri ve uzmanlık alanları kendine hastır. Bu nedenle de son zamanlarda popülerliği artmış, kıymeti bilinmeye başlamıştır.
Au revoir!
