Marcus Aurelius Gibi Günlük Tutmak

Published in

Türkçe Yayın

4 min readJun 24, 2021

Roma İmparatorluğu’nun 5 İyi İmparatoru olarak bilinen imparatorlarından sonuncusu olan Marcus Aurelius, imparatorluk için sağladığı başarılı ilerleme, askeri zaferler ve giderek müreffehleştirdiği yaşam haricinde 3. yüzyıldan içinde bulunduğumuz 21. yüzyıla kadar birçok başarılı sanatçı, bilim insanı ve siyaset insanını etkilemiş Stoacılık felsefesinin de önde gelen isimlerinden biridir.

Nitekim kendisinden bizlere kalan Düşüncelerim ya da Meditasyonlar adıyla da bilinen günlüğü, Stoacılık’ın ne olduğunu ve Stoacı bir bireyin nasıl yaşaması gerektiğini oldukça güzel bir şekilde kaleme almıştır.

Peki bunu yaparken Marcus Aurelius nelere dikkat etmiş ve biz de nelere dikkat edebiliriz?

Erdemli bir birey olma yolunda yapılması gerekenleri bir çerçevede birleştiren Stoacılık’ın önde gelen isimlerinden Marcus Aurelius ve Seneca, kaleme aldıkları mektup ve günlüklerinde sık sık günlük tutmanın ve kendi kendimize günümüzü, yaşamımızı, içinde bulunduğumuz zaman dilimini dürüstçe değerlendirmemizi önerir.

Yaşantımızda bazen isteyerek bazen istemeden yoğun bir temponun içerisine çekilebilir, gerçekleştirdiğimiz olayları o an, vakit kaybetmemek adına hızlı davranırken değerlendirmekte güçlük çekebiliriz. Dolayısıyla bu durum, istemediğimiz şekilde kendimizi dışavurmamıza ve farkında olmadan hoşumuza gitmeyecek tepkiler vermemize neden olabilir.

Böyle anlardan tamamen kurtulmak mümkün olmasa bile onları en aza indirgemek ve bizim için yaratacakları sonuçları, karakterimizi şekillendirerek en etkisiz hale getirmek mümkündür. Elbette Stoacılık, başka felsefi düşünceler misali, bunu yapabilmek için izleyebileceğimiz yöntemlerden biridir. Ve daha önce birçok yazımızda da değindiğimiz şekilde bize bazı önerilerde bulunur ki bunların en önemlilerinden biri de günlük tutmaktır.

Ancak günlük tutarken de, rastgele bir şekilde başımızdan geçenleri, düşündüklerimizi kaleme almak değil, belirli bir yapı içerisinde, bunları değerlendirmeye tabii tutarak bir düzene oturtmak bize daha faydalı olacaktır. Bunun için;

1) Günlüğünüzü kendiniz için yazın.

“Gideceğin hiçbir yer, ruhundan daha huzur dolu ve müdahalelerden arındırılmış değildir. Kendi ruhuna danışmak ve seni bekleyenle yüzleşmek için geri çekil.” — Marcus Aurelius

Gününüzü değerlendirmeye alırken ya da belki müsait bir vaktinizde düşüncelerinizi kaleme alarak düzene koyarken tıpkı yazınızın ana teması siz olacağınız gibi hitap ettiği kişi de siz olmalısınız. Kendimizi tabi tutacağımız kapsamlı bir özdeğerlendirme, yalnızca eksik veya hatalarımızı görmemiz için değil aynı zamanda olmak istediğimiz birey ile şu an olduğumuz arasındaki farkın farkında olabilmemiz için de oldukça gereklidir. Hiçbir başarı kendiliğinden altın tepside önünüze sunulmayacağı için, yaşamımızda elde etmek istediğimiz hedeflere varabilmek adına kendimizi de bir özideal peşinde yola koymamız gerekir.

2) Genel anlamda günlerinizi planlayın.

“Yaşam sanatı dans etmekten daha ziyade güreşmek gibidir, çünkü sanat dolu bir yaşam ani ve beklenmedik saldırıları karşılayabilmeyi ve onlara dayanabilmeyi gerektirir.” — Marcus Aurelius

Stoacılık’ın bizi en çok uyardığı ve geliştirmemizi gerekli gördüğü şey hayatımız boyunca karşımıza çıkacak olan beklenmedik durumlara karşı hazırlıklı olmak ve yaşamımızı elimizde olanlar üzerine kurmaktır. Dolayısıyla günümüzü değerlendirirken, o gün karşılaştığımız beklenmedik durumlara dair sergilediğimiz davranışları ele almak, yarın ve sonrasında karşınıza çıkabilecek olanlar için de sükunetimizi koruyabileceğimiz, makul bir yol belirlemek bizim için oldukça faydalı olacaktır.

3) Önemli unsurları vurgulayın. Gerekirse tekrar edin.

“Mükemmel bir karakterin göstergeleri her gününü sonuncusu gibi aşırılıktan, üşengeçlikten ve tüm bahanelerden uzak harcamaktır.” — Marcus Aurelius

Tıpkı doğamızın geneli gibi zihnimizin de oldukça ilginç bir çalışma prensibi vardır. Hatırlamak anlamında gün geçtikçe daha eskiye dair ve daha az sıklıkla kullanılan bilgilerimizi zihnimiz kendi kendine silerken, yeni bilgilerin öğrenilmesi süresince de bilginin ne kadar sıklıkla ve farklı duyularımıza hitap ederek tekrar edilmesi o kadar sağlıklı öğrenilerek uzun süre hatrımızda kalmasını sağlıyor. Dolayısıyla günümüzü geçirirken yaşadıklarımızdan önemli olanları veya çıkardığımız dersleri hem düşündüğümüzü kaleme dökerek farklı bir duyu organımıza hitap eder şekilde hem de yeri geldikçe tekrar ederek önemini zihnimize anlatmak genel anlamda karakterimizi bu dersler neticesinde şekillendirmek adına bizim için önemlidir.

4) Kendinize dürüst davranın.

“Acı, sınırlarını aklınızda belirledikçe ve hayal gücünüzle onu büyütmedikçe ne katlanılamaz ne de sonsuzdur.” — Marcus Aurelius

Gün içerisinde hepimiz bizi üzen ve sevindiren şeyler yaşarız ve istemediğimiz davranışlarda bulunuruz. Nihayetinde “hatasız kul olmaz”. Günümüzü değerlendirirken, eğer ders çıkarılabilecek hatalarımız ya da bizim hatamız olmasa dahi başka bir meseleden dolayı kırıldığımız, heyecanlandığımız bir durum varsa bunları kendimize dürüst davranarak kaleme almak, bizim için aynı zamanda konuya farklı bir açıdan bakmayı da sağlayacaktır. Çünkü zihnimizde durduğu sürece konular, olmadığı şekillerde biçimlenerek kafamızda meseleyi daha da kurmamıza sebebiyet verebilir. Bunun önüne geçerek realiteden kopmamak adına konuyla ilgili kendimizle dertleşmek, meseleyi zihnimizden çıkarıp kağıda dökmek, şüphesiz bize iyi gelecektir.

5) Sevdiğiniz alıntıları not alın.

Kendine her an şunu sor; “Bu gerekli mi?” — Marcus Aurelius

Yaşadıklarımızdan üstesinden gelebilmek, elbette kaçınılmaz olarak moral seviyemizle de oldukça ilişkili bir durumdur. Moralimizi yüksek tutabildiğimiz sürece bizim için sorun yaratan meselelerin üstesinden gelebilmek, bunun için gerekli olan düşüncelere erişmek, onları oluşturmak bizim için daha kolay bir hal alacaktır. Ve tabii moral seviyemizi yüksek tutabilmek adına, kendimizce kıymetli ve bize ilham verdiğini düşündüğümüz kişilerin sözleri, anlatıları önemli bir güç vericidir. Karşılaştığımız zorluklarda, düşünsel anlamda bize güç veren bu alıntıları ya da gün içerisinde denk geldiğimiz ve bizim için ilham veren sözleri, konuşmaların önemli kısımlarını günümüzü değerlendireceğimiz zaman tekrar etmek gerekir.

Örneğin benim için hem zihinsel hem de fiziksel anlamda karşılaştığım her türlü zorlukta güç verici, ilham kaynağı olan söz, ülkemizin kurucu önderi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün, 10. Yıl Söylevi esnasında konuşma yaptığı milletine ve aslında bizlere kadar ilettiği şu mesaj olmuştur:

“Geçen zamana nispetle daha çok çalışacağız, daha az zamanda daha büyük işler başaracağız. Bunda da muvaffak olacağımıza şüphem yoktur.”

Dolayısıyla, sizin için de sizlere ilham veren, güçlüklerin üstesinden gelmenizi sağlayan bu alıntıları gününüzü değerlendirirken not almak, daha sonra karşılaşacağınız güçlüklerde faydalı olacaktır.

Yazımızı burada sonlandırırken, yine Stoacı felsefeyi farklı açılardan hayatımıza uygulayarak kendimizi geliştirebileceğimiz noktalara ilişkin kaleme aldığım ve Epiktetos, Seneca, Marcus Aurelius gibi isimlerin bizlere önerdiklerine ve bu önerileri kendimize nasıl uygulayabileceğimize değindiğim önceki yazılarımı okumak için;

Marcus Aurelius Gibi Günlük Tutmak

Written by Fatih Başar Kutlu