Türkiye’de Hisse Bazlı (Paya Dayalı)Kitlesel Fonlama
Çoğumuzun alışkın olduğu ödül, bağış veya kredi bazlı kitlesel fonlama modelleri, Türkiye’de artık yerini yavaş yavaş hisse bazlı kitlesel fonlamaya bırakacak gibi duruyor. Ülkemizde 2013'ten beri kitlesel fonlama platformlarından çeşitli girişimlere ticari bir beklentimiz olmadan yatırım yapıp ardından yatırımın büyüklüğüne göre ödüller kazanabiliyorduk. Aynı zamanda bağış bazlı kitlesel fonlamalar aracılığı ile de karşılık beklemeden desteklemek istediğimiz projelere finansman sağlayabiliyorduk.
İş Bankasının Bloğunda verilen dünyadan kitlesel fonlama örneklerinden bazıları şu şekilde:
2009'da kurulan, dünyanın en popüler kitlesel fonlama platformlarından biri olan Kickstarter, günümüze kadar 140.000’den fazla projeye ve 15 milyondan fazla kişiye yaklaşık 4 milyar $ fon sağlamıştır.
Indiegogo platformundan 650.000’i aşkın proje için 1 milyar dolarıdan fazla fon toplanmıştır.
Hangi projelerin ne kadar fon topladıklarını görmek üzere, aşağıdaki tabloda verilen bugüne kadarki en yüksek kitlesel fon toplamış girişimlere bakalım:
Görüleceği üzere, teknoloji, oyun, animasyon, tasarım gibi birçok farklı sektörden girişim; Kickstarter veya Indiegogo gibi platformlar üzerinden kitlesel fonlama ile milyarlarca dolar yatırım almışlar. Durum böyle olunca Türkiye’de de hem platformların hem de kitlesel fonlamaya yönelen girişimcilerin sayısının gün geçtikçe artması oldukça normal bir durum.
Bu yazımda bahsedeceğim kitlesel fonlama modeli ise ülkemizde çok da alışkın olmadığımız hisse bazlı kitlesel fonlama modeli. Bu modelde de aynı ödül bazlı kitlesel fonlamada olduğu gibi bir fikriniz/şirketiniz var ve fikriniz/şirketiniz için halktan fon toplamak istiyorsunuz. Hisse bazlı kitlesel fonlamanın adından da anlaşılacağı gibi, size yatırım yapan bireylere start-up’ınızın hisselerinden veriyorsunuz. Bunu bir nevi halka arz gibi düşünebiliriz. Peki süreç nasıl işliyor?
Hisseye (paya) dayalı kitlesel fonlamayla alakalı konulara soru-cevap şeklinde değinelim.
Girişimciler İçin
Platformda yer almak için ne yapmalıyım, şartlar nelerdir?
Yatırım almak istediğiniz tutarı ve projenizin değerlemesini belirliyorsunuz, yatırım komitesi projenizi inceliyor. Projenizin kesinlikle üretim veya teknoloji projesi olması, şirketiniz kurulduysa en fazla 5 yaşında olması, kurulmadıysa da fon toplama sürecinin sonunda kurulması gerekli. Eğer yatırım kurulu onay verirse projeniz seçtiğiniz platformda yayınlanıyor.
Projem için ne kadar süreyle fon arayabilirim?
60 gün içerisinde hedeflediğiniz tutarı toplayabilirseniz, yatırımınızı alıyorsunuz ve hisselerinizi veriyorsunuz.
Yılda kaç kez fon toplayabilirim?
Yılda en fazla iki kere başarılı fon toplayabilirsiniz.
Aynı anda kaç farklı platformdan projemi yayınlayabilirim?
Aynı anda sadece tek bir platformda yatırımcı karşısına çıkabilirsiniz.
Ne kadar yatırım toplayabilirim?
1 milyon TL’nin altındaki yatırım taleplerinizle alakalı bir kısıtlama yok ancak 1 milyon TL’nin üzerinde yatırım almak istiyorsanız, yatırımın en az %10'u nitelikli yatırımcılardan gelmeli.
Nitelikli yatırımcı kimdir?
Nitelikli yatırımcı, en az 1 milyon Türk Lirası tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir.
Hedeflediğim yatırımı topladıktan sonra ne olacak?
Başvuru aşamasından yatırım hedefinize ulaşana kadarki tüm süreçler oldukça şeffaf olmalı. Aldığınız fonu nereye harcadığınız bağımsız denetçi firmalar tarafından kontrol edilecek, ayrıca yatırımcılarınız bunu görebilecek.
Yatırımcılar İçin
Nasıl yatırımcı olacağım?
Öncelikle kitlesel fonlama platformlara üye olmalısınız, çok kısa bir sürede üyeliğinizi tamamlayabiliyorsunuz. Projeleri inceliyorsunuz ve yatırım yapmaya karar verdiyseniz, yatırım yapacağınız tutarı kendiniz belirliyorsunuz ve havale, EFT, kredi kartı ile yatırım yaparak hisse alabiliyorsunuz.
Ne kadar yatırım yapabilirim?
Yılda maksimum 20,000 TL yatırım yapabilirsiniz, daha fazlasını yapmak istemeniz durumunda gelir beyanında bulunarak yıllık gelirinizin %10'unu geçmemesi kaydıyla maksimum 100,000 TL yatırım yapabilirsiniz.
Aldığım hisseyi nerede satabilirim?
Türkiye’de şu anda ikinci el pazarına dair net bir bilgi yok. Yani bugün hisse alıp kısa sürede satmayı planlıyorsanız ikinci el pazarının netleşmesini beklemek durumundasınız.
Yatırım yaptığım şirket 60 günün sonunda hedeflediği fonu toplayamadı, yatırdığım tutara ne olacak?
Girişim hedeflediği tutarı 60 günde toplayamazsa, yatırımcılara yatırım tutarları geri veriliyor.
Hisselerimi nerede göreceğim?
Hisselerinizi dijital ortamda MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu)’dan takip edebilirsiniz.
Tabii ki en önemli soru: Hangi platformlardır bunlar?
Şu anda Türkiye’de aktif olarak faaliyet gösteren hisseye dayalı kitlesel fonlama platformları:
Vakıf Yatırım Kitlesel Fonlama Platformu
Bonus: Türkiye’de paya dayalı kitlesel fonlama sürecinden geçerek yatırım almış bir start-up var mı?
Evet var, Fonbulucu üzerinden 11 Mayıs 2021'de kitlesel fonlamaya çıkan PromoSEED Biyoteknoloji A.Ş., Akıllı Bakteri Teknolojisi projesi 291 yatırımcıdan yatırım aldı ve bu yatırımcıların 9'u nitelikli yatırımcı. Kampanyayı 10 temmuzda 250,000 TL yatırım ile kapatmayı hedefleyen start-up neredeyse hedefinin iki katına ulaştı ve 416,921 TL yatırım topladı. Kampanyada yatırımcıların ortalama yatırım tutarı 1.216 TL olarak, dünya ortalaması olan 88 Dolar’ı geçti. Kampanyayı buradan inceleyebilirsiniz.
Konuyla alakalı daha detaylı bilgiye sahip olmak için mutlaka kaynaklarda belirttiğim tebliği incelemenizi tavsiye ederim.
Kaynaklar:
Beni LinkedIn’den takip etmek isterseniz inovasyon ve girişimcilikle alakalı paylaşımlarıma ulaşabilirsiniz. Medium’daki diğer yazılarımı da okuyabilirsiniz:
