Coin Burn Nedir?
Bitcoin ve diğer dijital para birimlerini yakmak/yok etmek başta kulağa çok saçma gibi gelebilir fakat dijital paraları yakmak sıkça gerçekleşiyor ve göründüğünden daha anlamlı olabilir! Bu yazımızda Coin Burn ve Proof of Burn kavramlarından bahsedeceğiz.
Coin Burn Nedir ?
Coin burn, insanların ya da toplulukların farklı amaçlarla private keyi bilinmeyen cüzdan adreslerine coin yollamasıdır. Böylelikle yollanan coinlerin bir daha kullanılamaz hale gelmesi beklenir. Bu işlemlerin bireyler tarafından yapılması durumunda kişinin bundan fayda görmesi oldukça düşük bir ihtimal olmakla birlikte toplu bir şekilde veya geliştiriciler tarafından bir amaç uğruna yapıldığında olumlu sonuçlar vereceği düşünülebilir. Bu amaçlara değinecek olursak,
- Arzı azaltıp fiyat arttırmak;
Coin burn işleminin girişte de bahsettiğimiz gibi coinin piyasa değerini arttıran büyük bir etkisi var. Bunu rakamlarla anlatarak örneklendirmek istersek, market genişliği 1 milyon dolar olan bir coin düşünelim ve toplam coin miktarı da 1 milyon olsun. Eğer bu coinlerin %33’ünü yakarsak geriye toplam değeri 1 milyon dolar olan 666.666 tane coin kalır. Yani bir coin’in değeri 1 dolardan 1.5 dolara çıkmış olur. Bu işlemi yapan-yapacak olan coinlere Binance ve Tron coin örnek verilebilir. BNB coin ilk olarak 2017 yılının kasım ayında yaptığı coin burn işlemi ile değerini 1.7$’dan 10$’a, ardından 2018 yılının ocak ayındaki coin burn ile 24$’a çıkarmayı başardı.
- Başka bir coine dönüşüm;
Bu yöntemde geliştiriciler ürettikleri coini bitcoin/ethereum vb. coinler karşılığında satmak yerine, bunları yaktırarak yakılan miktar karşılığında kendi coinlerini kullanıcılara dağıtıyor. Peki neden böyle bir yolu seçiyorlar?
Yeni bir coin üretilirken geliştiriciler aslında yeni bir değer yaratmış oluyorlar. Bu değeri üretirken somut olarak harcamalarda bulunmamaları haksız kazanç elde etmelerine olanak sağlıyor şeklinde yorumlanabilir. Coin yakarak yeni coin üretme yönteminde ise geliştiriciler halihazırda varolan değeri yeni coine aktarmış oluyorlar. Yani eski coini yakarak yeni coinin değerine anlam kazandırmış oluyorlar. Bu işlem çift taraflı bir fayda sağlıyor. Yakılan coinin topluluğu toplam coin miktarı azaldığı için değer kazanırken, yeni üretilen coinin gelişitiricileri de para kazanmak yerine blockchain teknolojisini geliştirmeyi vaad ettikleri için toplumun güvenini kazanıyor.
Bu yöntemle üretilen coinlerden birine Counterparty’yi örnek verebiliriz. Counterparty ICO sürecinde kullanıcılara coinlerini satmak için bitcoin almak yerine kullanıcıların bitcoinlerini burn etmelerini istedi. Böylelikle hiç gelir elde etmeden coinlerini dağıtmış oldular. Bu olaya biraz daha detaylı değinmek isteriz. Bu yöntem bize oldukça ilginç geldi çünkü diğer ICO örneklerinden çok farklı. Counterparty coinini incelediğimizde amaçlarını, bitcoin felsefesini kabul edip aynı amaca hitap eden daha iyi bir coin üretmek diye söylediklerini gördük.Onlara göre ICO sırasında para istemek üretecekleri coinin güvenelirliğini ve prestijini lekeceyecek bir eylem. Eğer Satoshi Nakamoto Bitcoin’i halka yayınladığı zaman insanlardan para isteseydi, kimse arkasındaki teknolojiyle ilgilenmez, Bitcoin’in kağıttan hiçbir farkı kalmazdı. Ayrıca Counterparty bitcoinleri yaktırarak, bitcoin community’sine de iyilik etmiş oldu.
Bir başka örnek olarak da AMP coin’inin geliştiricisi olan Synereo şirketinin AMP’nin %33’ünü yakıp WildSpark adında bir coin geliştirecek olması söylenebilir.
- ICO sırasında güven kazanmak;
Birçok ICO, ICO sırasında satacağı toplam coin miktarını belirler. Eğer bu süreç içinde belirlenen miktarda coin satılmazsa ICO için ayırılan coinlerden kalanlar geliştiricilerin cüzdanına geri döner. Coinlerin ICO sırasında değer kazanmasıyla da birlikte geliştiriciler fazladan kazanç elde etmiş oluyorlar. Bu durumla ilgili bazı ICO’lar satılmayan coinlerin yakılacağına dair taahhüt verirler. Örneğin Neblio, ICO sırasında satılmayan coinlerin yakılacağına dair verdiği sözü yerine getirdi. Böylelikle elde edilen paranın uygulamalarını geliştirmek için kullanılacağı imajı oluşturuyolar, ICO’dan fazladan kazanç elde etmiyorlar.
- Transaction Fee yerine kullanmak;
Coin burn işleminin kullanıldığı alanlardan biri de blockchain üzerinde işlem yapılırken ödenen fee(ücret)lerle ilgilidir. Bunu yapan en büyük coinlerden biri Ripple. Her Ripple transferi için, belirlenen ücretin bir kısmı Ripple yakılarak karşılanıyor. Böylelikle hem transfer ücreti ödemiş oluyorsunuz, hem de toplam Ripple miktarında azalma olduğu için Ripple Network’üne(daha uygun bir tanımlama yapılabilir) bu işlemlerden fayda sağlamış oluyorsunuz. Yani transfer işlemi için bir madenciye para ödemek yerine tüm Ripple Network’üne para kazandırmış oluyorsunuz.
Nasıl Gerçekleşiyor?
Coin burn işleminde yapılanlar şöyle açıklanabilir, öncelikle private keyi geçerli olmayan bir coin adresi yaratılır ardından bu adres paylaşılır ve bu adrese yakılmak istenen miktarda coin yollanır. Bunu yapmaktaki amaçlardan yukarıda bahsetmiştik. Bu işlemi gerçek hayattan bir örnekle görselliştirmek istersek, kilidi olmayan yani açılmayan tahta bir kutuya benzetebiliriz. Bu kutunun içine bir şeyler atabiliriz fakat kilidi ve anahatarı olmadığı için kutuyu açamayız.
Bahsedilen coin burn adreslerine örnek vermek gerekirse, Counterparty’nin kullandığı “1CounterpartyXXXXXXXXXXXXXXXUWLpVr” adresi ve Chancecoin “1ChancecoinXXXXXXXXXXXXXXXXXZELUFD” gibi adresler söylenebilir. Bu coinlerin bunlar dışında da kullandığı coin burn adresleri olabilir hatta biz de kolaylıka bir coin burn adresi üretebiliriz. Bu adresleri biraz açıklamak gerekirse, genellikle insanların anlayabileceği ifadelerle başlayan ve sonuna ek alarak private key üretilmesi imkanı olmayan adreslerdir. Bitcoin için bu adreslerin üretilmesinde Base58 algoritmaları kullanılır. Üretilen coin burn adreslerinin gerçekten coin burn adresi olduğunu kontrol etme mekanizması da Proof of Burn olarak adlandırılır. Bu işlemde adres Base58Check algoritması ile kontrol edilir. Proof of Burn’de coin burn için kullanılan adresin private keyinin ulaşılamaz olduğunu doğrulamak ve bu adresteki coinlerin ileride kullanılmayacağını garantilemektir. Bu konuda çok teknik detaylarla sizi sıkmak istemedik, detaylara bu linkten ulaşabilirsiniz.
En çok yakılan coin sizlerin de tahmin edebileceği gibi Bitcoin’dir. En yaygın işlem de Counterparty Coin’ini almak için bitcoin yakmak olarak söylenebilir. Toplulukların dışında bireyler tarafından yapılan Bitcoin yakma işlemlerini biraz inceleyince en yaygın Bitcoin yakma adresinin “1111111111111111111114oLvT2" olduğunu ve bu adreste 2010 yılından itibaren şuana kadar yaklaşık 66 BTC ‘nin yakıldığını görebiliriz. Bu adresinde dahil olduğu en yaygın 5 BTC yakma adresinde yaklaşık 2700 BTC’nin yakıldığını(21 Mart 2018 tarihi itibariyle yaklaşık 25 milyon dolar) gördük. Bu değerleri aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.
Son olarak başta bahsettiğimiz gibi coin yakma işleminin başta kulağa saçma gibi gelse de belli bir amaç doğrultusunda yapıldığında oldukça mantıklı ve faydalı olabileceğini görüyoruz. Bunlara ek olarak bir eliştiriyle yaklaşmak istersek, Proof of Burn teknolojisinin coin burn adreslerindeki coinlere tekrar ulaşılamayacağı vaadini yerine getiremezse ileride çok çeşitli problemlerin oluşmasına zemin hazırlayacağı (coin burn cüzdan avcıları, kayıp coin avcıları) düşünülebilir.
Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle.
Yazarlar: Şafak KAYRAN ve İrfan AKARSU
Yazılarımızın devamlılığını sağlayabilmemiz için lütfen yorumlarınızı iletmeyi unutmayınız. Ve bizi LinkedIn ve Facebook’ta takip edin, topluluğumuzun bir parçası olun.
(Bu yazı ilk defa medium.com adresinde yazılmış ve paylaşılmıştır. Her hakkı saklıdır, izinsiz kullanılamaz, paylaşılamaz, alıntı yapılamaz.)
