Uygulamayı Erişilebilir Hale Getirme

Erişilebilirlik (a11y)

Erişilebilirlik; herhangi bir cihaz, ürün ve ortamı engelli veya duyusal bozukluğu olan bireylerce kullanılabilir şekilde tasarlanması esasına dayanır.

Türkiyenin de imzalayan ülkeler arasında bulunduğu BM Engelli Hakları Sözleşmesi esasına göre “Fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel çevreye, sağlık ve eğitim hizmetlerine, bilgiye ve iletişime erişimin engellilerin tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam yararlanmasını sağlamadaki öneminin kabul edileceği” belirtilmiştir.

Kamusal ve özel alanlarda erişilebilirliğin sağlanması için gündelik hayatta birçok uygulamalar ile karşılaşmaktayız. Örneğin, tekerlekli sandalye kullanan bireyler için merdivenin alternatifi olarak rampa veya asansörlerin bulunduğunu bilmekteyiz. Bu gibi uygulamaları okyanusun görünen yüzeyi olarak nitelendirirsek, dijital erişilebilirlik konusunu okyanusunun derinlikleri olarak nitelendirilir. Peki bu pek dikkat çekmeyen dijital erişilebilirlik konusu nedir?

Dijital Erişilebilirlik

Dijital erişilebilirliğin fikir yapısı, genel erişilebilirlik ile aynıdır. Ancak dijital ortamdaki erişilebilirliğin gereksinimleri farklıdır.

Mobil uygulamaların veya web sitelerinin dijital erişilebilirliğinin sağlanması için WCAG’nin yayınlandığı yönergeler bulunmaktadır. Bu yönergeler sayesinde küresel bir standart sağlanmış olur. WCAG’ın tanımına göre, “WCAG, dijital içeriği daha erişilebilir hale getirmek için çok çeşitli önerileri kapsar”.

• Mobil erişilebilirlik: https://w3c.github.io/Mobile-A11y-TF-Note/
• Web içeriği erişilebilirliği: https://w3c.github.io/wcag/21/guidelines/

Dijital Erişilebilirliğin Önemi

Geçmişte erişilebilirlik üzerine yapılan tartışmalarda; rampaların, asansörler veya braille yetersizliği üzerineydi. Bu konularda tüzüklerin kapsamını belirleniyordu. Günümüzdeki erişilebilirlik tartışmalarında, kullanıcıların dijital medyadaki erişilebilirlik eksikliğine de odaklanmaktadır.

Günümüzde çevrimiçi alışveriş deneyimi yapan birey sayısı, internetin popüleritesi ile doğrudan ilişkili olarak, artmıştır. Fiziksel engeli olan bireyler için kolaylık sağlamış olsa da; görme bozukluğu olan bireyler için, dijital erişilebilirlik eksikliği varsa, çevrimiçi alışveriş deneyimi engel teşkil eder.

Erişilebilirlik sadece engeli olan bireyler için fayda sağlamaz. Örneğin rampa, bebek arabası veya bisiklet gibi araçları da taşımayı sağlar. Aynı durum dijital erişilebilir için de geçerlidir. Örneğin, android:contentDescription ile görsel nesnenin açıklamasını görme bozukluğu bulunan bireyler screen reader ile dinleyebilirken, görsel nesnenin yüklenemediği vakitlerde açıklaması deneyimi kolaylaştırır. Herkese fayda sağlayan ve herkes için kullanıcı deneyimini iyileştiren deneyim sağlar.

a11y

a11y, sosyal medyada bulunan karakter sınırlamaları nedeniyle, daha kompakt olan “accessibility”nin kısaltmasıdır.

Ortada yer alan 11 sayısı, yazılım mühendislerinin, uzun kelimelerin ortadaki harflerinin (başlangıç ve sondaki harf dışında bulunun) yerine harflerin sayısı ile değiştirilmesi geleneğinden kaynaklanmaktadır.

Teknoloji ve erişilebilirlik için yönerge, standart vb. oluşturma amacı bulunmamaktadır. a11y, sosyal medya dışında ve teknoloji çevrelerinde, daha erişilebilir internet ve teknolojik altyapı hareketine atıfta bulunmak için kullanılmaktadır.

a11y, engelli kullanıcılara yardımcı teknolojiler bağlamayı sağlamaktadır. Aynı zamanda, kulllanıcının parmağında fiziksel engel bulunuyorsa, açılması kolay dizüstü bilgisayarlar gibi tüm kullanıcılara fayda sağlayabilen donanımların yeni tasarımlarını uygulamakla da ilgilidir.

Yardımcı teknolojilerin daha kolay erişilebilir hale getirilmesi, a11y’nin temel hedefidir.

Yardımcı programların tüm kullanıcılar için ücretsiz hale getirilmesi gerektiğini savunur.