Kripto-Yatırımlarının Güven Problemleri
Bir Slack Kanalından Filizlenerek Doğmuş Utrum, Bu “Güvenilmez” Ekosistemde Nasıl Güven İnşa Etti?
Kriptopara yatırımcılarının toplu satışlara karşı suskun olması hiç de sürpriz değil. 2018’in yalnızca ilk 4 ayında bile en kötü hileleri ve aldatmacaları gördük ve deneyimledik.
Nisan, 2018 — Vietnam hükümeti yatırımcılardan $660 milyon dolar çaldığı düşünülen iki ICO’yu soruşturma altına aldı. Eğer ceza kararı doğru ise, bu kriptopara tarihindeki en büyük dolandırıcılık olacak.
Mart, 2018 — Giza, diğer adıyla “Giza Device”, yatırımcıları yaklaşık ~$2 milyon dolar ICO sonrası dolandırdı.
Şubat, 2018 — LoopX, $4.5 milyon dolarlık bir soygunu ICO aracılığıyla gerçekleştirdi.
Ocak, 2018 — Bitconnect kripto tarihinin en büyük pozi şemalarından birisi ile Ocak başlarında yatırımcılardan milyonlarca dolar çaldı.
Liste uzar gider ve kimseyi 2017’den beri olanlarla sıkmak ya da harekete geçirmek gibi bir niyetimiz de yok.
Dolandırıcılığın, sahteciliğin, suni şişirmelerin vb. yalnızca GÜVEN problemidir -ki bu da piyasada eksik olan en önemli şey-.
Güven Problemi + FOMO’dan Etkilenen Bir Endüstri
Piyasada güven sorunu yalnızca dolandırıcılığı göz ardı etmekle sınırlı değil. Pek çok proje; incelemeleri satın almak ya da tutamayacağı sözleri vermek gibi agresif stratejiler izlemekte.
En değerli ve en nadir olan para birimi güvendir.
Ve denklemin diğer tarafı; gelişmelerin dışında kalma korkusu.
FOMO pek çok insanın içini yaktı, kalp atışı yükseldi ve cüzdanı boşaldı. Bazıları elbette yüksek kazanç sağladı fakat bu da devamında daha büyük bir FOMO’ya sebebiyet verdi.
Çoğu FOMO’ya duacıyken, diğer pek çok akıllı hamleler üreten yatırımcı dolandırıcılığın kurbanı oldu. Ama dürüst olalım, FOMO fazla sayıda pasif yatırımcıya kriptopara yatırım denizinde yelken açtırdı.
Güven: Bir İlişki Sorunu
Güvenilmez kişilerin güvenli ve şeffaf sözleşmeler aracılığıyla etkileşime geçebildiği bir piyasada güven en önemli şeydir. Güvenilmez ekonomik etkileşimleri desteklemek için yazılan neredeyse her bir kod güveni ve şeffaflığı ardında barındırır.
Günün sonunda inancımız insanadır.
Bu insanlar genellikle yazılımcılar, denetleyiciler, uzmanlar, güvenilir topluluk sözcüleri olmakta. İnsanlara güven projeler, takımlar, kodlar ya da ICO’lar ile aktarılabilir. Aslında, güven bir ilişki sorunudur, tıpkı gerçek hayatta ya da başka bir şekilde tanıdığımız kişilere karşı olan güven sorunu gibi.
Bu güven ilişkisi en önemli şeydir fakat inovasyon devrimine katılması için bilinmeyen takımları, projeleri ya da şirketleri çok hızlı büyüyen blokzincir piyasasına nasıl dahil edeceğiz?
İş blokzincir ya da kriptopara büyümesinde süreklilik yaratmaya geldiğinde; otomasyona, topluluğa ve iyi tasarlanmış güven sistemlerine izin veren çözümlere ihtiyacımız oluyor.
Mevzuat bir Çözüm Değildir
Pek çok kişinin mevzuatı hem kabullenme hem de yaşadığımız güven problemlerini çözmede araç olarak kullanmayı konuştuğunu görüyor, duyuyoruz. Kriptopara ve merkeziyetsizliğin temel prensiplerine ters olmasının yanı sıra, mevzuat inovasyon dostu bir çözüm değildir.
Aslında mevzuat, güven için hiç de etkili bir çözüm değildir.
ABD güvenlik komisyonu sorumlularından Jay Clayton bile bunu anlamakta. Princeton Üniversitesi’nde Nisan ayında yaptığı konuşması sırasında ona ICO’ların dolandırıcı olup olmadığı sorulduğunda verdiği cevap “Kesinlikle hayır” oldu. Konuşmasını; “Eğer dolandırıcıları durdurmayı düşünmezsek, bu mevzuatın değişkenliğine sebep olan büyük bir risk oluşturur” diye sürdürdü.
Her ne kadar bütün kriptopara piyasasını “güvenlik” sınıflandırmasına sokmanın yanlış olduğunu düşünsek de, bazı tedbirlerin bu piyasanın inovatif kapasitesine zarar vereceğini söylememek elde değil.
İnsan Faktörüne Geri Dönüş
Güven ilişkiyle bağlantılıdır. Fakat nasıl güven inşa eder ve bu veriyi dışa aktarabileceğiniz böylesine geniş çaplı ve büyüyen bir sistem geliştirirsiniz? Özellikle incelemelerin ve puanlamaların basitçe satın alınabildiği, aç gözlülük ve FOMO tarafından kolaylıkla yönlendirilebilen bir pazarda?
Utrum, Komodo Projesi aracılığıyla Sridhar Panasa’nın (Utrum Kurucusu, Proje Lideri) blokzinciri düşürmek ve merkezsizleştirmek fikriyle, çalışan bir “topluluk bilgeliği” düşüncesiyle doğdu.
Peki gündelik yaşantımızda faydalı bulduğumuz sosyal bilgelik ve hatta piyasada kendini kanıtlamış isimlere duyduğumuz güven; veri ve analiz tahsis edecek ve var olan, gelecekteki kripto projelerine ya da takımlara saygınlık temalı sonuçlar sağlayacak bir şekilde ele geçirilseydi ne olurdu?
Biz sadece kurulu güvenilir kaynaklara dayalı kararlar almıyoruz, ayrıca her gün süregelen topluluk bilgisine de güveniyoruz ve güven, dürüstlük, manipülasyona ya da dolandırıcılığı yok eden şeffaf sistemlere güveniyoruz, örneğin Bitcoin gibi.
Ve bu tür sistemlere dürüstlük daha çok kazanç sağlar, bunu yok etmek neredeyse imkansızdır.
Topluluk Bilgeliği
Topluluk Bilgeliği her gün kurduğumuz sosyal yapıdır. Genellikle bilinçaltı dürtüsü olarak bir şeyleri, insanları, şirketleri, markaları, sloganları oylarız ve topluluk genellikle bu davalarda yargıç ya da jüri olarak bulunur.
Utrum Kurucusu Sridhar, kısaca “Sri”, kripto yatırımında merkezsiz katılımı ve bilgiyi güvenli çalışma alanına yerleştiren bir sistem tasarlamak istedi. Manipülasyonu, aç gözlülüğü ya da yakın çevre baskısı gibi etkenleri elemek için topluluk bilgisini kullanmayı tercih etti.
Utrum’da esasen topluluk bilgeliği gözleri bağlı bir sistem olarak tasarlandı. Saygınlık algoritması ile topluluğun saf ve dürüst geri dönüşlerinin ödüllendirilmesi üzerine kuruludur. Dolandırıcılık karşıtı yönetim, analitik ve saygınlık geliştiriciliği gibi etmenler için yapay zekayı kullanan Utrum insanlara güveni sağlamaktadır.
Yapılan son dokunuş, öğrenme aşamasında yapay zekaya yardım etmek ve büyümeyi artırmaktı. Güven kurmada bir diğer “insan faktörü” güvenilir kişilerin Utrum topluluğu tarafından oylanması ve bu topluluğun platforma, makine öğrenimine ve ekosistemin genel iyiliğine yönelik moderatör olarak davranmasıdır.
Katılımcıları güvenilir katkıları karşılığında ödüllendirmek hem etkileşimi artırmakta hem de bu yardımların karşılığında daha iyi ve daha güvenilir bir kripto topluluğu oluşturmaktadır.
Yapay Zeka Destekli Dolandırıcılık Yönetimi
Pek çok inceleme/derecelendirme merkezli sitedeki en önemli sıkıntı manipüle edilen oylamalar ve hatta yapılan sahte incelemelerdir.
Blokzincir prensipleri, merkezsizleştirilme ve bitcoin’in orijinal whitepaper’ı temelinde kurulan Utrum, bu sorunların farkında ve çoğu yaklaşımın dolandırıcılık, manipülasyon ve topluluk bilgeliğine karşıt içerikler barındırdığını biliyor.
Topluluk bilgisini onaylama, dönüştürme ve anlamanın bir parçası da sonuçları etkili bir biçimde filtreleyebilecek ve onların olmasını önleyecek ölçütler barındırmaktır. Utrum pek çok kompleks algoritma geliştirdi ve bunlar Utrum üyelerine, geliştiricilere, projelere ve sistemdeki diğer rollere uygulandı. Ek olarak Utrum, güvenilir kişilerin de desteğiyle veri analiz eden, manipülasyonu ve sistemde oluşabilecek dolandırıcılıkları önleyen bir yapay zeka makinesi geliştirmekte. Bu işlevselliğiyle sistem kullanıcıları düzgün bir biçimde ödüllendirebiliyor. Kullanıcı ne kadar iyi katılım sağlar, davranış gösterir ve incelemede bulunursa o kadar sağlıklı bir saygınlığa ve ödüle sahip olur.
Resmi Site: https://utrum.io
Whitepaper: https://utrum.io/docs/Utrum-WP-Turkish.pdf
