Kriptopara Yatırımcılığı Başlangıç Rehberi — Bölüm 2: Ben Kendimin Bankasıyım
Utrum Kuruluşu’nun Kriptopara Yarıtımcıları, Tacirler ve Meraklılar İçin Eğitsel Serisi
Kendi Bankanıza Hoş Geldiniz
Kriptopara yatırımında hatırlanması gereken en önemli şey sizin kendi bankanız olduğunuzdur. Yani güvenliğiniz sizinle başlayıp yine sizinle biter.
Sizin kendinizi korumaya almanız ve daha güvenli bir “banka” inşa etmeniz için dikkat etmeniz gereken bazı kurallara birazdan değineceğiz.
Kriptopara yatırımının genel işlemleri 3’e ayrılır:
- İlk kez yatırım aşaması
- Satın alma
- Sahip olduklarınızı depolama ve yönetme
İlk/Tek Seferlik Yatırım Hazırlığı — SATIN ALMADAN ÖNCE
İlk satın alımınızı gerçekleştirmeden önce kişisel verilerinizi ve kimliğinizi korumaya almak, belirli ekipmanlara sahip olmak ve çevrenizi yatırıma hazır hale getirmek gibi basamakları göz ardı etmemeniz gerekir.
Kriptopara yatırımının en zevkli yanlarından birisi “sizin kendi bankanız” olmanızdır. Bu aynı zamanda en büyük risklerden birisi olmasına rağmen yatırım düşünüyorsanız çok değerli ve önemli bir adımdır.
Başka bir deyişle, Coinbase dahil olmak üzere hiçbir firmaya ya da kişiye sizin kriptoparanızı tutması konusunda güvenmeyin. Coinbase de sizin özel kripto anahtarlarınızı depoluyor olmasına rağmen siz orada tuttuğunuz sürece sizin coin’inize “sahip” olmuş oluyor.
Kişisel güvenlik ve veri yönetimi konusundan önce, kriptonuzun nasıl depolanıp nasıl korumaya alındığını vs. bilmek gerekir.
Açık Adres
Kriptoparanın “kripto” kısmının iki yüzü vardır; açık ve gizli. Blokzincir demek mali işlemlerin herkes tarafından görülebilmesi demektir. Örneğin şuan herhangi bir blokzincir için arama yapıp alıcı ve gönderici ve hatta şuandaki hesap bakiyesine kadar her şeye bakabilirsiniz. Yani cüzdan bir yere ya da sisteme yüklemeniz gereken özel bir hesap değildir fakat yine de Bitcoin, Komodo, Utrum vb. algoritmaları anlamak açısından bir yazılım aracılığı ile kendinize cüzdan adresi açabilmeniz mümkündür. Şunu da unutmamak gerekir ki her adres özeldir ve bir başkasının aynı hesap numarasına sahip olması mümkün değildir.
Kısaca cüzdan, ya da adres, açık adres, hatta açık anahtar diye nitelendirebileceğimiz şey herkes tarafından görülebilir ve bunun paylaşılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
Özel Adres
Kriptonun diğer yüzü ise özel anahtar ya da özel adrestir. Bu adres herkese açık veya görülebilir değildir ancak açık adresinizden kriptopara gönderimi için gereklidir. Özel adrese sahip herkes cüzdanındaki bakiyeye erişip aktarım sağlayabilir.
Yani sizin özel adresiniz, sizin hesabınıza tamamen erişimin garantisidir. Eğer buna sahip değilseniz, cüzdanınızdaki coinlere de sahip değilsiniz demektir.
Cüzdanlar
Bitcoin, Litecoin, Ethereum gibi ana akım kriptoparaları depolayabileceğiniz firmalar piyasada mevcuttur. Bu tür firmalardan coin aktarımı gerçekleştirebilirsiniz ve bunları hızlı bir şekilde yapabilirsiniz. Bunlar kötü firmalar değildir, ciddi yatırımlardan ziyade yalnızca kısa vadeli aktarımları hızlı bir şekilde gerçekleştirmenizi sağlar (bir şifre veya parmak izi ile) ama özel anahtarlara (aktarıma kadar) sahip olurlar.
Cüzdanınızda bu tür bilindik coinleri tutmak sizin için cebinizde nakit para taşımak gibidir. Bu aktarımları gerçekleştirirken blokzincirde işlemleriniz görünür ve herkes bunu kontrol edebilir bu yüzden de her aktarım çok kısa bir sürede kabul görür.
Her ne kadar cüzdan demek açık bir blokzincirdeki bir adres demek olsa da, farklı sayıda “cüzdan türleri” mevcuttur. Bazıları tüm anahtarlarınızın yönetimini yapıp kayıt defteri tutarken bazıları da komplike eşlikleri yönetmeye yarar.
Bu tür bir cüzdana örnek olarak “Donanım Cüzdanı” ya da İngilizce adıyla “Hardware Wallet” denilen cihazı verebiliriz. Uzun vadeli yatırımlarınızı “soğuk bir depoda” tutmanız, örneğin her şeyin printer çıktısını aldığınız “paper wallet”, önerilirken donanım cüzdanınızı daha çok sıcak depo olarak yani günlük aktarımlarınız için kullanmanız önerilir.
Donanım cüzdanınız sizin açık adres ve blokzincirinize bağlı özel anahtarlara erişiminiz için bir yol olsa bile sizin kriptopara aktarımlarınız blokzincirde yaşamaya devam eder, hardware wallet dediğimiz fiziksel usb cihazınızda değil. Bu cihazın avantajlarından birisi de cihazı kullandığınızda özel anahtarınızı açığa çıkarmıyor oluşunuzdur. Dezavantajı ise firma tarafından desteklenmediği durumlarda cihazın esnekliğini yitiriyor ve aktarım gerçekleştiremiyor oluşudur. Aksi halde token kaybı ya da aktarım hataları ortaya çıkabilir.
Yine de özel anahtarınızı deşifre etmeden blokzincirde etkileşim kurabilmenin en güvenli ve en kolay yollarından birisidir. Blokzincirde kendine has bir açık adres kullandığı için, bu cüzdanın kriptoyu kendi içinde depoladığını görürüz. Sizin coininize fiziksel olarak değil, özel anahtarınızı güvende tutarak sahip olduğunu da bilmek ve unutmamak gerekir.
Kağıt cüzdan yani paper wallet ise yalnızca uzun vadeli depolamalar için değil aynı zamanda donanım cüzdanınıza zarar geldiğinde, kaybolduğunda ya da çalındığında hayat kurtarıcı görevinde olduğu için önemlidir. Özel anahtarlarınızı çıktı alıp, her durumda kriptoparanıza erişim sağlamanız mümkündür. Pek çok hardware wallet, sizin cüzdanınıza özel bir seed phrase (gizli anahtar kelimeler) oluşturur ve herhangi bir donanımsal sıkıntıda çözmek üzere varlıklarınızı sigorta altına alır.
Donanım Cüzdan
Tüm bu okuduklarınızın ardından şimdi sırada ilk adım basamağı var. Eğer yatırımda ciddi fakat teknik olarak yetersiz iseniz, günlük aktarımlarınız için bir donanım cüzdanı satın almanız sizin için başlangıç açısından en faydalı şey olacaktır.
Uzun süreli yatırımlarınız için bu coinlerinizi kağıt cüzdana göndermeniz konusunu ileride anlatacağım. Kriptoparayı ilk satın alımınızda cüzdan temin eden Coinbase gibi yerlerden yapacağınız işlemlerde, takaslar yalnızca coin satın alımı, satışı ya da ufak aktarımlarda kendi para biriminizle kullanılmalıdır.
Donanım cüzdanları onu yapan firmadan almak çok önemlidir çünkü başka yerden aldığınız cihazlarda hack sorunu yaşayabilir ve tüm varlığınızı kaybedebilirsiniz.
Şimdi, kısaca bir özet geçelim:
- Kriptopara nitelikli tüm işlemleriniz için, kimliğinizi açığa çıkaran hiçbir ibare bulunmayan yeni sosyal hesaplar ve e-posta hesapları açın ve onları kullanın.
- Bir güvenlik planı yaratın. Özellikle kağıt cüzdan için yapmanız gerekenler; cüzdanı güvenli ve korumalı bir yerde bulundurmak açısından kasa veya benzeri bir ürün satın almak, her türlü afet düşünülerek, yangına, yağmura karşı korunaklı tutmak, cüzdan girişlerinizi asla güvenmediğiniz bilgisayarlardan yapmamak, günlük kullandığınız bilgisayarınızda da bu girişleri yapmamak, giriş yaptığınız bilgisayarı yanınızda taşımamak.
- “Dövüş kulübünün ilk kuralı, kimseye dövüş kulübünden bahsetmemektir.” Hatırladınız değil mi? Evet, tam anlamıyla risklere adapte olmadan ve olayın içine girmeden çevrenizdeki hiç kimseye bu yatırımınız konusunda bir şey anlatmayın. Özellikle ne kadar yatırım yaptığınızı asla söylemeyin. Örneğin 500.000 dolarlık bir yatırımınız olduğunu ve bunu bir kağıt cüzdanda tuttuğunuzu, ne bir insana, ne de bir websitesine yazmanız akıllıca değildir. Çünkü şunu asla unutmayın ki internette olan her şey hacklenmeye müsaittir ve o paranın sizde olduğunu bilen bir kişi sizin isminize ve adresinize kadar her şeyi bulup, öğrenip, ardından evinize bir silahla ya da yaralayıcı bir aletle gelebilir. Bu riskleri göz ardı etmeyin ve asla sanal ortamda sahip olduğunuz gizli paranızdan bahsetmeyin.
- Satın almadan önce donanım kurulumunuzu eğer mümkünse halledin. Eğer satın alıma başladıysanız ve bu bahsettiğimiz güvenlik prosedürlerinin çoğunu çiğnediğinizi düşünüyorsanız, hiç beklemeden yeni bir cüzdan açıp kuralları uygulayarak yatırımlarınızı direkt olarak oraya aktarın.
- Yatırımlarınızda takip edeceğiniz kısa ve uzun vadeli hedeflerinizi belirleyin. Bu hedeflere mutlaka tutunmak isteyeceksiniz fakat eğer bundan vazgeçerseniz, bunu mutlaka mantığa ve akla dayandırın, asla duygularınıza veya hislerinize değil. Neyi neden istediğiniz konusunda net olun ve hedefinize ulaşmanızı sağlayacak yolları ve kuralları kendiniz oluşturun.
Discord: https://discordapp.com/invite/VQrMZPC
Telegram: https://t.me/utrumturkey
Twitter: https://twitter.com/UtrumTurkish
Facebook: https://www.facebook.com/UtrumTurkish/
