Ağaç Testi
Merhaba, ben İTÜ Endüstriyel Tasarım öğrencisi Merve.
Endüstriyel Tasarım bölümü öğrencileri olarak kurduğumuz ITUX kulübünün bir üyesiyim. Hem kulübümüz öğrencilerinin hem de profesyonellerin katılımıyla gerçekleşen UX/UI alanlarını öğrenmenin amaçlandığı Jumpstart eğitimimizde “ağaç testi”ni anlattım. Size bu yazımda sunumumu aktaracağım. Ağaç testi nedir, nasıl uygulanır ve avatantajları\dezavantajları nelerdir konu başlıkları altında toplayarak “ağaç testi”ni genel olarak bilgi sahibi olmak adına anlatmaya çalışacağım. Aynı zamanda sunumun videosuna Youtube kanalımızdan da ulaşabilirsiniz. Keyifli okumalar dilerim, umarım yararlı olur :)
Öncelikle “Ağaç Testi nedir?” sorusu ile başlayalım.
Ağaç testi bir web sitesinde/sistemde kullanıcıdan istediğimiz işlemlerin, menülerin bulunabilirliğini ölçen bir testtir. Bu testten alacağımız sonuçlar tasarımdan, grafik algıdan ve düzenden bağımsızdır. Kullanıcıların istenen görevleri hiyerarşik bir şekilde ağaç üzerinde değerlendirmesine dayanır.
Ağaç testi aynı zamanda tersine kart gruplaması olarak da bilinmektedir. Web sitesinde oluşturulmak istenen yapıyı test etmek için kart gruplama yönteminin devamı niteliğinde ağaç testi uygulanır.
Site içerisindeki ögelerin bulunmasına dayanan bu yöntem 15-20 dk süre zarfı içerisinde 5-10 kullanıcının katılımıyla yapılır. Tıklanabilir prototipler ile test yapılır. ‘Userzoom’ ve ‘Treejack’ ağaç testinde kullanılan çevrimiçi araçlara örneklerdir.
“Ağaç Testi nasıl uygulanır?” sorusuna arayacağımız yanıt ile yukarıda tanımını yaptığım yöntemi biraz daha inceleyelim.
Ağaç Testi nasıl uygulanır?
Ağaç Testi yöntemi üç aşamada incelenebilir:
- Ağacı Tanımlamak
- Görevleri Tanımlamak
- Sonuçları Analiz Etmek
1. Ağacı Tanımlamak
Kullanıcıya sunacağımız ağaçta tüm ana içerik ve bunlara ait tüm alt kategoriler yer almalıdır. Web sitesinde bulunan birden fazla kategori varsa (Örn: Manav, Market) ve bunlardan sadece biri test etmek istense dahi sitede yer alan tüm kategorilere yer verilmeli, böylece kullanıcılara görev içerisinde yanılma payı bırakılmamalıdır.
Örneğin:
Yukarıdaki görsel ‘Treejack’ aracılığıyla oluşturulmuş bir web site ağacıdır. Burada kullanıcının test etmesini istediğimiz işlem ‘Health Care (Sağlık Hizmetleri)’ menüsünü/sayfasını bulması olsun. Öncelikle kullanıcının ‘Home (Anasayfa)’ sayfası altında yer alan ‘Citizen (Vatandaş)’ sayfasına tıklamasını bekleriz. Daha sonra bu sekme altındaki ‘Health and Wellness (Sağlık ve Sıhhat)’ sayfasına tıklamasını ve burada bulunabilirliğini test ettiğimiz ‘Health Care’ sayfasına ulaşmasını bekleriz. Ancak kullanıcı her zaman bizim istediğimiz yolu takip etmeyebilir. Bu da bulunabilirliği neden test ettiğimizin bir cevabıdır. Eğer kullanıcı ‘Health and Wellness’ sayfasına tıklamak yerine ‘Education (Eğitim)’ sayfasına tıklarsa ve bu sayfanın içeriğinin, alt kategorilerinin olmadığını görürse ağaç testi sırasında bir kafa karışıklığı yaşayabilir veya iki kategori (‘Education’ ve ‘Health and Wellness’) arasındaki ayrımı fark edemeyebilir.
Ağacı oluştururken bu gibi ölçütlere dikkat etmek testin verimli olması ve düzgün ilerleyebilmesi açısından önemlidir.
2. Görevleri Tanımlamak
Kullanıcıya sunacağımız ağacımızı oluşturduk. Yani web sitesinin tasarım ve düzen içermeyen halini bir ağaç ile tanımladık. Peki şimdi, oluşturduğumuz ağaç ile ne yapacağız?
Bizim bu testteki görevlerimiz nedir bunlar belirlenmelidir. Ağaç testinin cevap vermesinin istendiği sorular oluşturulur.
- Biz kullanıcıdan neyi bulmasını istiyoruz?
- İdeal hedeflerimiz neler?
- Bulunmasını istediğimiz en önemli ögemiz ne?
- Kullanıcıların karşılaşacağı potansiyel sorunlar neler olabilir?
- Kullanıcılar tarafından ne gibi kategoriler önerilir?
Bu gibi sorulara bulduğumuz yanıtlar ile uygulayacağımız ağaç testinin görevleri belirlenir ve kullanıcıya test etmesi için sunulur.
3. Sonuçları Analiz Etmek
Son olarak, kullanıcıların bir kategoride bir şey bulmasının istendiği görevler sonucunda elde edilen bilgiler\ağaç testinin çıktıları analiz edilir.
Sonuçlar kullanıcının görev başarısına (görevi tamamlama/tamamlayamama, terk etme durumuna), görevi tamamlama hızına, verimine ve izlediği yollara göre analiz edilir.
Örneğin:
Yukarıdaki görsel bir Youtube videosunda incelenen bir örnektir. Burada kullanıcıdan istenen ‘Health’ kategorisinde yer alan ‘Multi-Vitamins’ kategorisini bulmasıdır. Kullanıcıya sunduğumuz üç ana kategori Categories, Deals ve Trends kategorileridir. Kullanıcımız öncelikle ‘Categories>Women’ sayfalarını tıklayarak bir yol izlemiştir ancak ondan istenen kategorinin burada olmadığını farkedip ‘Categories’ sayfasına geri dönmüş ve buradaki ‘Health’ sayfasına tıklayarak kendisinden istenen kategoriyi bulmuştur. Bu senaryoda yer alan kullanıcının hedefe ulaşma hızı, görevi tamamlamasındaki başarısı (tamamlayıp tamamlayamaması), izlediği yollar ve hedefe ulaşmasında geçen süre gibi birçok veri analiz edilerek ağaç testi tamamlanır.
Ağaç testinin ne olduğunu ve nasıl uygulandığını inceledik. Son olarak “Ağaç testi yönteminin avantajları ve dezavantajları nelerdir?” sorusuna yanıt verelim.
Ağaç Testinin Avantajları
- Test etme süresinin kısa olması kullanıcının odaklanma durumunu düşürmez.
- Kolay ve hızlı bir şekilde uygulanır, maliyeti düşüktür.
- Verilerin analizi hızlı bir şekilde ortaya çıkarılır.
Ağaç Testinin Dezavantajları
- Web site yapısı görsel ögeye yer vermeyen basit temel bir yapıdan oluşur.
- Kullanıcıların web site içerisinde gezinmesine olanak tanımaz.
- Genellikle çevrimiçi ortamlarda yapıldığından kullanıcıları gözlemle olanağı sunmaz.
Size aktaracaklarım bu kadar, vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkürler :)
Bu yazımda yararlandığım kaynaklar:
