S02E01 — Kullanıcı Araştırması Nedir?
Merhaba, ben Nur. İTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı öğrencileri olarak kurduğumuz ITUX kulübünün bir üyesiyim. Düzenlediğimiz Jumpstart isimli UX/UI eğitim serimizde ‘Kullanıcı Araştırması Nedir?’ konusunda bir yazı yazdım.
Keyifli okumalar dilerim :)
Bu yazıyı anlattığımız bir video olduğunu biliyor muydunuz? Amatör fakat Türkçe kaynak oluşturmak açısından JR. arkadaşlarımıza yardımcı olacak bir kaynak olduğunu düşünüyoruz.
Kullanıcı Araştırması Nedir?
Kullanıcı araştırması, üreticilerin yaptıkları gözlem ve analizleri, kullanıcıların ürünle ilgili geri bildirimlerini, aynı zamanda kullanıcıların ihtiyaçlarını ve davranışlarını temel alan çalışmalardır. Kullanıcı araştırması sayesinde kullanıcılarla iletişim kurularak onların ihtiyaçlarını, ürünle ilgili yaşadıkları problemleri, önerilerini öğrenebiliriz ve bunu üretimi geliştirmek için kullanabiliriz.
‘Tarihte Kullanıcı Araştırması’
1400'lerde Leonardo da Vinci, Milano Dükünün verdiği ziyafetler için kendisinden istenen, yemek yapımını ve servisini kolaylaştırmak için bazı tasarımlar yapmıştı. Yemekleri hızlı taşımak için kayış sistemi, daha hızlı pişirmek için devasa fırınlar, yangın söndürmek için sulama sistemi tasarladı. Ayrıca her tabak eşsiz olsun diye tabakları süslemek için sanatçılar çağırmıştı. Bu ürünlerin hepsi çağının çok ötesindeydi ve hepsi de çalışıyordu. Ancak da Vinci’nin çok önemli bir etkeni hesaba katmamıştı kullanıcılarını ve onların hızlarını ve sonuç bir hayal kırıklığıydı. Kayış çalışanların hızına göre hareket etmiyormuş ya çok hızlıymış ya çok yavaş, fırın o kadar hızlı pişiriyormuş ki yemekleri yakıyormuş ve ayrıca yangına sebep olmuş. Sanatçıların bir tabağı hazırlaması o kadar uzun sürüyormuş ki o gece birçok kişi yemek yemeden eve dönmek zorunda kalmışlar.
Kullanıcı araştırmasının amacı nedir?
Çözülmesi gereken kullanıcı sorularını tespit etmek. Kullanıcılarınızın kim olduğunu bulup neler beklediklerini belirlemek. Varsayım ve tahminlerinizi doğrulamak veya çürütmek.
Kullanıcı araştırması UX tasarım sürecinin önemli bir bölümüdür. Araştırma projenin en başında yoğun bir şekilde yapılır. Tasarım sürecinde de belli aralıklarla kullanıcı araştırması yapılır ve bu araştırmalar tasarıma yön verir ayrıca verimli bir kullanıcı araştırması için doğru yöntemi doğru zamanda kullanmak da önemlidir.
Kullanıcı araştırması, tasarlanan projeye, hedef kitleye, verilecek hizmete göre farklı yöntemlerle sürdürülebilir. Projenin hedeflerine bağlı olarak bir dizi farklı yöntemler kullanılarak bilgiler edinilir. Daha ilk araştırma sonucunda toparlanan bilgiler incelenir ve ayıklanır. Elde edilen sonuçlara göre ürünün ilk kriterleri oluşturulur. Daha sonra ortaya çıkan ürünle ilgili fikirlerin geliştirilmesiyle devam eder ve ortaya beklenen kriterlere uygun bir tasarımın çıkması için bütün tasarım süreci boyunca devam eder.
Kullanıcı araştırması yaparken karşımıza çıkan iki terim var: Nicel (quantitative) ve Nitel (qualitative). Nicel araştırma ölçülebilen her şeydir. Örneğin bugün web sitesinde kaç kişinin alışveriş yaptığı gibi. Nitel araştırma ise ‘neden’ sorusuna odaklanır. Daha çok eylemlerin ardındaki nedenler, duygular ve motivasyonlar ile ilgilidir. Genelde nicel ve nitel araştırmaların karışımını yapmayı tercih ederler. Bu terimlerin daha ayrıntılı açıklamalarına Zeynep’in yazısından ulaşabilirsiniz.
UX araştırması sizi en önemli kişiye odaklandıracak: kullanıcı! Peki bu neden bu kadar önemli?
Neden Kullanıcı Araştırması?
Sınırlı zaman ve kaynağınız olduğunda araştırma aşamasını atlamak size çok cazip gelebilir. ‘Ne zarar verebilir ki?’ diye sorabilirsiniz. Kullanıcı araştırması olmadan varsayımlar ve tahminler üzerine bir tasarım yaparsınız. Kullanıcılarla etkileşimde bulunmadan piyasaya sürülürse çok sayıda kullanılabilirlik sorunu ve tasarım hatası çıkabilir veya kullanıcı ihtiyacını karşılamayan bir ürün için zaman ve para harcayacaksınız. Araştırmanız sayesinde bu sorunları erken tespit edebilir, harcayacağınız zamandan ve paradan tasarruf edebilirsiniz. Kullanıcı araştırması ürününüzün performansını görmenize yardımcı olur. Ve bu da size iş hayatında rekabet açısından avantaj sağlar. Yani kullanıcı araştırması yapmadan başarılı bir ürün tasarlayamazsınız.
If it is a battle to sell design , it is a war to sell research.
Kullanıcı araştırması yapmak için üç önemli neden;
1-Kullanıcılarınız ile alakalı tasarım yapmak.
2-Kullanımı kolay tasarımlar yapmak.
3-Kullanıcı deneyiminin yatırım getirisini anlamak.
1-Kullanıcılarınız ile alakalı tasarım yapmak.
Kullanıcı araştırmasının en temel nedeni ve amacı tasarımı kullanacak kişileri anlamaktır. Kullanıcıları anlarsanız onlar için tasarım yapabilirsiniz. Kullanıcılarınızı tanıyamadıysanız tasarımın onlara uygun olup olmadığını bilemezsiniz. Hedef kitlesine hitap etmeyen bir tasarım asla başarılı olamaz.
2-Kullanımı kolay tasarım yapmak
UX tasarımcıları olarak kullanıcılara sorunsuz, kullanımı kolay, onların ihtiyaçlarını karşılayan ürünler tasarlamak için kullanıcı araştırması yapmalı, yaptığımız araştırmanın sonucunda topladığımız verileri kullanarak hedef kitle için en uygun ürünü tasarlamaya çalışırız. Tasarladığınız ürünler her açıdan yüksek düzeyde kullanabilirliğe sahip olmalıdır. Kullanıcı testleri ve araştırmaları bunu başarmada size çok büyük bir yardım sağlar. Eğer kullanıcı deneyiminiz iyi değilse, kullanıcılarınızı zorlayan ürünler, onlara hitap etmeyen tasarımlar yaptıysanız, kullanıcılarınızın farklı bir ürüne geçmeleri muhtemeldir.
3-Kullanıcı deneyiminin yatırım getirisini anlamak
Kullanıcı araştırmacıları hala çalışma yapabilmek için mücadele ediyorlar. Yöneticiler ve hissedarlar bazen kullanıcı araştırmasına yatırım yapmanın önemini anlamazlar. UX tasarımı ve kullanıcı araştırması yeni özellikler ve yazılım hatalarını düzeltmek kadar somut görünmez. Bu sebeple kaynaklar kısıtlıysa kullanıcı araştırması ilk kesinti yapılan alanlardan biridir. Bunun nedeni bu alanda yapılan kesintilerin sonuçlarının hemen hissedilmemesidir. Yazılım geliştirmede kesintiler yaparsanız ürünün özelliklerinin hemen azaldığını fark edersiniz. Ancak UX alanında yapılan bir kesintinin sonucunu kullanıcıya ulaşana kadar göremezsiniz. Tasarımda yaptığınız değişikliklerin daha fazla satış sağladığını, daha fazla müşteriye hitap ettiğini, zamanı daha verimli kullanmayı sağladığını görebilirsiniz. Bu sebeple UX e yatırım yapmak daha mantıklı bir seçimdir.
Samsung TV Devrimi
2005 yılında Samsung, ReD Associates ile birlikte TV tasarımı hakkındaki düşüncelerini değiştiren bir dizi etnografik çalışma yaptı. Birçok farklı ülkede insanların evlerini ziyaret ettiler. Nasıl yaşadıklarını incelediler, TV’nin evlerindeki rolünü konuştular. Buldukları şeyler şaşırtıcıydı. TV’ler teknik özelliklerini göstermek için tasarlanırdı ancak buldukları şey TV’nin bir mobilya parçası gibi görmeleriydi. İnsanlar televizyon kapalı olduğu zaman odaya hakim olmasını istemiyorlardı. Bu yüzden televizyonların teknik özelliklerini olduğunca gizlemeye çalıştılar. İnsanların oturma odalarında uyacak daha ince, minimalist tasarımlar yaptılar. 2007 yılında Samsung TV’lerini müşterilerine uygun hale getireceğini anladığın için küresel pazarda payını ikiye katlamıştı. Kullanıcı araştırmaları sayesinde Samsung müşterilerinin evine uyan minimalist tasarımlar yaparak tasarım stratejisini değiştirdi.
Kullanıcı Araştırması Yapmazsak…
Kullanıcı araştırmasını yerine getirmezseniz tasarım hatası bulunan, kullanıcıların problem yaşayabileceği ve onların ihtiyacını karşılamayan tasarımlar yapabilirsiniz. Ürününüz pek çok özelliğe sahip olabilir ama kullanıcının gerçek problemini çözmez. Ürünün temelinde hatalı varsayımlar yattığı için kullanıcı dostu olmayabilir. Eldeki kaynaklar verimli kullanılamadığı için zaman ve para kaybı yaşanabilir.
Bu duruma geldik ne yapacağız her şey bitti mi neler yapılabilir? En iyi ihtimalle biraz daha para ve zaman harcamanız gerekir. En kötü ihtimal ise ürününüzün ve markanızın itibarı geri dönüşü olmayacak bir şekilde zedelenir.
Vaka Çalışması — DibJar
Kullanıcı araştırması yapmanın, toplumun ve zamanın ihtiyaçlarını anlayıp ona göre bir şeyler üretmeni en önemli başarı örneklerinden birisini anlatıcam size.
2008'de kahve dükkanlarında kredi kartıyla ödemelerden dolayı bahşiş toplanmakta zorlanılıyordu. Baristalarla ve çalışanlarla yapılan görüşmeler sonucunda bahşişlere ciddi oranda bel bağlandığı görüldü. 2012'de New York’da ilk DibJar pilot olarak üç aylığına yerleştirildi, DibJar kredi kartı ile alışveriş yapan müşterilerin, kredi kartı ile bahşiş vermesini sağlayan bir aletti. New York’taki olaydan 3 yıl sonra DibJar uluslararası olarak yayıldı. Daha sonra küçük bahşişlerin yanı sıra yüksek oranda, kar gütmeyen bağışlar toplanmada da kullanıldı. DibJar kar gütmeyen bağışlarda ciddi oranda büyüdü şuan 4 binin üzerinde müşteriden bağış toplamış bulunmaktadır ve sayı her geçen gün artmaktadır.
Okuduğunuz için Teşekkürler.
Devam etmek isterseniz Zeynep bu konunun devamı olan ‘Araştırma Nasıl Planlanır’ yazısını yazdı.
Bu yazıyı hazırlarken kullandığım kaynaklar;
https://careerfoundry.com/en/tutorials/ux-research-for-beginners/what-is-ux-research/
https://www.slideshare.net/arthurhayden/history-of-user-experienceuser-research
