Yeni bir ürün oluştururken veya varolan ürününüzü yeniden tasarlarken marketteki diğer ürünler hakkında daha fazla bilgi edinmek, ürününüzün sunduğu deneyimi ve özellikleri anlamak için benchmark iyi bir yöntem olabilir. Bu yazımda benchmarkın ne olduğundan ve benchmarking yaparken kendi kullandığım sizlere de yardımcı olabilecek 5 adımdan bahsetmek istiyorum.
Benchmark Nedir, Neden Önemlidir?
Benchmarkı yalnızca rakiplerinizi analiz etmek değil, kendi ürününüzü değerlendirirken aynı zamanda rakiplerinizin sunduklarını görmek bunlar doğrultusunda geleceğe dair kararlar almanıza yardımcı olabilecek bir yöntem olarak görebilirsiniz. Tarihteki örneklerinden biri Henry Ford’un otomasyon için kullandığı benchmark uygulaması olabilir. Henry Ford 1912'de mezbahalardan esinlenerek araba üretiminde hareketli bant kullanma kararı almış ve Ford’u seri üretimde önemli bir konuma getirmiştir.
Ux tasarımında ise benchmarkı analiz ve test etme olarak iki konu başlığı altında inceleyebiliriz.
- Benchmark Analizi: Marketteki yerinizi görebilmenizde, problemlerinizi anlamada ve rakiplerinizin bu problemler için neler önerdiğini ve ne kadar başarılı olduklarını görmek için uygulayabileceğiniz analizlerdir.
- Benchmark Testi: Objektif verilerle ürününüzün problemlerinin nerelerde olduğunu görmek için ürününüzü kendi veya rakiplerinizle kıyaslayarak test etmektir.
Birazdan göreceğimiz 5 adımın, benchmarkın analiz kısmında sizlere yardımcı olmasını umuyorum. Benchmark testlerinde ise farklı adımlar izlenebilmektedir.
5 Adımda Benchmarking Analizi
1.Araştırma Amaçlarını Belirlemek
İlk olarak benchmarkı niye yaptığınızı belirlemek önemlidir. Hangi problemlerinize çözüm bulmaya çalıştığınızı anlamalsınız ki rakipleriniz incelerken onların çözüm yollarına odaklanabilin. Yeni bir ürün tasarlarken amacınız rakiplerinizden farklılaşmak olabilir. Ürününüzü yeniden tasarlarken ise kullanılabilirlik testleri veya röportajlar sonucu aldığınız geri bildirimler amaçlarınızı oluşturabilir. Benchmarktaki amacınızı belirlemek daha verimli olmanızı sağlarken aynı zamanda sizi birçok veri içinde kaybolmaktan kurtabilir.
Amacınız konusunda kararsızsanız, ürününüz daha net görebilmek için SWOT analizlerinden faydalanabilirsiniz. Bu sayede ürününüzün güçlü ve zayıf yanlarını görebilir, yaklaşan tehditlerden ve değerlendirebilceğiniz fırsatlardan haberdar olabilirsiniz. SWOT analizleriniz sonucunda amacınız yaklaşan tehditleri fırsatlara çevirmek olabilir (O’dan T’ye) veya zayıflıklarınız üzerinden benchmarking yapabilirsiniz.
Amacınızı belirledikten sonra odaklanıcağınız problemleri bir tabloda göstermek. Sonraki aşamalarda bu tabloyu yanınızda bulundurmak araştırmanızı yaparken konudan kopmamanıza yardımcı olabilir.
2.Rakipleri Seçmek
Girdiğiniz veya etkin olduğunuz rekabet ortamından haberdar olmak önemlidir. Rakiplerinizi seçerken ne kadar detaylı bir inceleme yapıcağınız biraz size bağlı olsada 5–7 arası rakip bulmak faydalı bir benchmark için yeterli olabilir.
Benchmarkta rakiplerinizi incelerken Henry Ford örneğinde olduğu gibi farklı endüstrileri de incelemek önemlidir. Bu yüzden rakiplerinizi 2 grupta inceleyebilirsiniz.
- Direkt Rakipler: Direkt rakipler Hitap ettiğiniz kitleler de aynı olabilir. 3–4 tane direkt rakip bulmak yeterlidir.
- Endirekt Rakipler: Endirekt rakipler ise sizin sunduğunuz hizmetin benzerini sunan veya bu hizmeti ana ürünlerinden ziyade yan ürünü olarak gören şirketlerdir. Bu rakipler farklı endüstrilerde de olabilir. 2–3 tane endirekt rakip bulmak yeterlidir.
3. Ortak Özellikleri Bulmak
Bu 6 konu üzerinde analizini yaparken sitelerinin çoğunluğunda gözlemlediğiniz ortak özellikleri bulmak için bu 6 konu başlığına bakabilirsiniz.
1.Faydaları: Rakipler ürün veya sistemlerinizde ortak özellik bulurken ilk olarak sundukları faydaları not almak daha sonrasında marketteki yerinizi belirlerken size kolaylık sağlar.
2. Kullanıcı Akışı: İkinci olarak bu ürünlerin user journeylerini ve kullanıcının site içinde izlediği yol haritasını gözlemleyebilir beğendiğiniz özellikleri not alabilirsiniz.
3. Kullanılabilirlik: Sunulan deneyim tutarlı ve istikrarlı mıydı? Deneyim hız ve kolaylık açısından nasıldı? İçerik anlamlı, okunabilir ve kolayca ulaşılabilir miydi? Deneyiminiz eğlenceli tekrar geri dönmenizi sağlayabilecek bir seviyede miydi?
4.Tasarım: Basic UX tasarım prensiplerini nasıl kullanmışlar? Trendlerden etkilenmişler mi? Tasarımları ile markalarını nasıl bağdaştırmışlar?
5. Ton ve Hitap: Kullanıcıya nasıl bir tonal hitap ediyorlar, eğlenceli mi ciddi mi, teknik mi? Ürünlerini veya sistemlerini nasıl sunuyorlar?
6. Kullanıcı Yorumları: Son olarak da rakipleriniz hakkında kullanıcıların yaptığı yorumları okuyabilir şikayetçi oldukları konulardan sakınabilir, beğendikleri özellikleri kendi ürününüze yansıtabilirsiniz. Aynı zamanda kullanıcı yorumlarından firmaların ne kadar güvenilir olduğunu, kullanıcıların güvenini kazanmak için neler yapmak gerektiğine dair bilgi de edinebilirsiniz.
4.Özetlemek ve Analiz Etmek
Araştırmanızı yaptıktan sonra özetlemek, kendi tasarımınızda kullanabilceğiniz fırsatları görmek için iyi bir adım olabilir. Aynı zamanda rakiplerininizin genel olarak yaptığı hataları görüp bunları terkarlamamak için nasıl önlemler alabilceğinizi şematize etmiş olursunuz. Özetleriniz çıkarırken benzerliklere göre gruplandırabilirsiz. Rakiplerinizin ortak olarak kullandığı çözüm yollarını bulabilirsiniz..
5.Paylaşmak ve Uygulamak
Yaptığınız analizler vereceğiniz tasarım kararlarında diğer meslektaşları ve paydaşları ikna etmedinizde önemli rol oynayabilir. Bu yüzden son adım bu analizlerini paylaşmaktır. Analizlerinizi paylaşırken özetlerinizi veriler halinde dashboardlarla kullanarak paylaşabilirsiniz. Bunun yanı sıra bulgularınız sunum haline getirmek daha net bir şekilde analizini anlatmanıza yardımcı olur. Umarım analizleriniz beğenilip, onay verildikten sonra tasarımınızda uygulamaya geçebilirsiniz.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kopyalama: Az miktarda rakip incelediğinizde ilk olarak rakibinizi taklit etme olasılığınız yüksek olmakta, ikinci olarak da diğer rakipleri inceleyip fazla bilgi edinme olasılığınızı kaçırmaktasınız. Aynı zamanda tek bir rakibiniz taklit ettiğinizde sadece şu anki sorununuza kısa zamanlı bir çözüm bulmuş olursunuz.
Fazlasında zarar gelmez: Rakiplerinizde gözlemlediğiniz her özelliği kendi tasarımınıza yansıtmak hata olup, öncelikle kendi kullanıcınızın problemlerini çözmeye yönelik yaklaşımlar izlemek daha faydalı olabilir. Öte yandan kullanıcınızın rakip ürünle ilişkisi çok fazlaysa benzer özellikler kullanmanız kullanıcının yeni bişey öğrenmeden sizin ürününüze de adapte olmasını kolaylaştırabilir.
Rakipleri göz ardı etmek: Diğer ürünlerden farklı benzersiz bir ürün çıkarma düşüncesinden ziyade belilediğiniz amaçlar doğrultusunda düşünmek, bundan dolayı bazen marketteki diğer ürünlerden faydalanmak daha faydalı olabilir.
Umarım yapıcağınız tasarımlarda araştırma yapmanızda sizlere faydalı olabilecek bir yazı olmuştur. Okuduğunuz için teşekkürler.
