Sırbistan’da Veri ile Çalışmak

Başkenti o güzel doğasıyla bilinen Belgrad ve diğer adıyla “Balkanların şımarık çocuğu” olan Sırbistan, Rusya ile özel bir ilişkisi olan ama Avrupa Birliği üyeliği başvurusunda bulunan bir ülke. Batı ve Rusya arasında kalan bir Kuzey Balkanlar ülkesi. Bu arada kalmışlık hem siyasi hem de sosyolojik açıdan etkisini gösteriyor. Suç ve yolsuzluk ülkede ciddi boyuta gelmiş durumda. Bazı sivil toplum kuruluşları ve medya organizasyonları bu yolsuzluğu belgelemeye çalışıyor. Ancak bir kâr gütmeyen medya organizasyonu yolsuzluğu çok etkili bir biçimde belgeledi.

KRIK: Suç ve Yolsuzluk Belgeleme Ağı

Suç ve Yolsuzluk Belgeleme Ağı (KRIK — Crime and Corruption Reporting Network) veriyi kullanarak vatandaşların, kendilerini yöneten kişilerin kim olduklarını anlamalarında yardımcı olmayı ve şeffaflığı desteklemeyi amaçlıyor. Böylece yolsuzluğun vatandaşların hayatlarını ne kadar etkilediğini daha anlaşılır kılıyor. Organize Suç ve Yolsuzluk Belgeleme Ağı’nın (OCCRP) bir kolu olan KRIK, ülkedeki suç ve yolsuzlukları ortaya koydukları için araştırmacı gazetecilik ödülleri alan gazetecilerden oluşan bir ekip tarafından kuruldu. Suç ve Yolsuzluk Belgeleme Ağı Avrupa Birliği, Açık Toplum, Sivil Haklar Savunucuları, Rockefeller Brothers gibi birçok farklı kurumların fonlarıyla finanse ediliyor.

12 kişilik güçlü ekibiyle KRIK, gazetecilerin ve kamunun yararlanabileceği güvenilir bir kaynak teşkil eden çevrimiçi bir dökümanlar veritabanı oluşturuyor. Bu veritabanı araştırmacı gazetecilik ve veri toplama yoluyla oluşturuluyor. Ülkedeki yolsuzluğu bu denli ayrıntılı mercek altına alan başka hiçbir kurum yok.

KRIK Veri Gazeteciliği Ödülü aldı

Yönetimdeki şeffaflığı artırmak için siyasetçilerin mal varlıklarını belgeleyen KRIK, bu çalışması için 2017 yılında Veri Gazeteciliği Ödülü aldı. Mevcut bakan ve başkan adaylarının daireleri, evleri, arabaları ve şirketleri hakkında ayrıntılı bilgi veren bu çalışma ödül aldığı kadar tehdit ve suçlamalara maruz kaldı.

KRIK editörlerine suçlamalar

KRIK bir araştırmasında Sırbistan’ın Savunma Bakanı Aleksandar Vulin’in 200.000€ nakit parayı nasıl elde ettiğini sordu. Vulin, eşinin Kanada’daki halasının kendisine Belgrad’taki dairelerini satın alması için 200.000€ ödünç verdiğini iddia etse de bu iddiasını kanıtlayamadı. Bunun üzerine Vulin KRIK hakkında bazı ağır suçlamalarda bulundu. Jelena Vasić’in haberine göre Vulin KRIK’ın editörlerinden Stevan Dojcinovic hakkında uyuşturucu bağımlısı olduğu suçlamasında bulundu ve uyuşturucu testi yapılması gerektiğini savundu. Ayrıca Dojcinovic’in dış mihraklar tarafından kendisine saldırmak için satın alındığı suçlamasında bulundu.

Editörlerin evlerine saldırı

KRIK’ın ödül alan araştırmacı muhabirlerinden Dragana Peco’nun evine saldırıldı. Kapı kilidi kırılmıştı, ev altüst edilmiş, eşyalar etrafa savurulmuştu. Ancak herhangi bir eşya kaybı bildirilmemişti. Aynı zamanda yine Jelena Vasić’in haberine göre KRIK gazetecileri sosyal medya üzerinden çok sayıda ölüm tehditleri aldılar.

Çalışmalara devam

Sırbistan bulunduğu konum itibariyle şeffaflığa ve kamuya hizmet eden çalışmalara ihtiyaç duyuyor. Şiddete, sözlü linçlere maruz kalmalarına rağmen veri gazetecilerinin çalışmalarına devam etmeleri zor şartlarda çalışan her gazeteci için önemli bir motivasyon kaynağı teşkil ediyor.