markusspiske / pixabay

Gazetelerin Hikaye Merkezli Dünya Görüşünü Değiştirmesi Gerekiyor

Çevirmenin notu:Bu yazı veri gazetecisi ve geliştirici Adrian Holovaty tarafından 2006 yılında kendi blogunda yayınlanmıştır. Özellikle veri gazeteciliği akademik literatüründe habercilikte yapılandırılmış veri kullanımını ilk defa dile getiren ve veri gazeteciliği yaklaşımını öne süren ilk yazılardandır. Bu alanda çalışmalar yapan bir çok akademisyen tarafından referans verilmiştir (Bounegru, 2012; Howard, 2014; Cairo 2017).

Son zamanlarda “Gazetelerin Web Sitelerini Geliştirmek İçin 9 Yol” başlıklı bir blog yazısı dolaşıma girdi. Bu sitede çevrimiçi haber endüstrisi hakkında eskisi kadar yazmıyorum, ancak bu makale beni gazete sitelerinin yapması gerekenler konusundaki güncel düşüncelerimi bir araya getirmeye teşvik etti. Burada, gerçekleşmesi gereken temel bir değişiklik hakkındaki görüşümü sunuyorum.

Özgeçmiş olarak: Değeri ne olursa olsun gazetecilik diplomam var ve 1998'den beri gazete web sitelerinde çalışıyorum (üniversite gazetesi ve stajlar dahil). Çalıştığım siteler: Missouri Üniversitesi’nde themaneater.com (şimdi eski halinin soluk bir gölgesi), SuburbanChicagoNews.com, Atlanta’da ajc.com, Kansas, Lawrence’ta LJWorld.com / Lawrence.com ve son bir yıldır washingtonpost.com.

“9 Yol” yazısında belirtilen noktaların çoğu, biraz fazla spesifik (“içeriğinizi cep telefonlarında ve PDA’larda çalışacak hale getirin”) ve modaya uygun (etiketleme!) olsa da kabul edilebilir. Bunda yanlış bir şey yok — çevrimiçi gazete endüstrisi alabileceği tüm tavsiyelere ihtiyaç duyuyor. Ancak gazete şirketlerinin toplumları için temel bilgi kaynakları olmaya devam etmeleri için daha köklü değişikliklerin gerçekleşmesi gerekiyor.

Bu önemli değişikliklerden biri şudur:

Gazeteler hikaye-merkezli dünya görüşünü bırakmalıdır.

On yıllardır yerleşik bir gazetecilik tarzıyla şartlanmış gazete gazetecileri, birincil rollerini şöyle görme eğilimindedir:

1. Bilgi topla
2. Bir gazete haberi yaz

Buradaki sorun, birçok haber ve bilgi türü için gazete haberlerinin artık yeterli olmamasıdır.

Yerel gazetecilerin günlük olarak topladığı bilgilerin çoğu yapılandırılmış bilgidir: bilgisayarlar tarafından otomatik olarak dilimlenip parçalanabilen türde bilgiler. Yine de bilgiler, yeniden kullanılma şansı olmayan büyük bir metin bloğuna — bir gazete haberine — indirgeniyor.

“Yeniden kullanılma”?

Açıklayayım. “Bir gazete haberini cep telefonunda göster” demek istemiyorum. “Bir gazete haberini RSS’te göster” demek istemiyorum. “Bir gazete haberini PDA’mda göster” demek istemiyorum. Bunlar güzel hedefler, ancak bunlar bilginin kendisini değil, formatını değiştirme örnekleridir. Bilgiyi yeniden kullanmak ve bir araya getirmek farklı bir hikayedir ve bilginin atomik olarak — ve makine tarafından okunabilir formatta — saklanmasını gerektirir.

Örneğin, diyelim ki bir gazete yerel bir yangın hakkında bir haber yazdı. Bu haberi bir cep telefonunda okuyabilmek güzel ve hoş. Yaşasın teknoloji! Ama benim gerçekten yapmak istediğim şey, o haberin ham gerçeklerini tek tek keşfetmek, atıf katmanlarıyla birlikte ve yangının detaylarını — tarih, saat, yer, kurbanlar, itfaiye istasyonu numarası, itfaiyeye olan mesafe, olay yerindeki itfaiyecilerin isimleri ve deneyim yılları, itfaiyecilerin varış süresi — önceki yangınların detaylarıyla karşılaştırmak için bir altyapı oluşturmak. Ve ne zaman olursa olsun, sonraki yangınlarla da.

Yapılandırılmış veriden kastım bu: bir alan genelinde tutarlı olan özelliklere sahip bilgi. Her yangının bu özellikleri vardır, tıpkı her rapor edilen suçun birçok özelliği olduğu gibi, tıpkı her üniversite basketbol maçının birçok özelliği olduğu gibi.

Bu üç örnek, çoğunlukla yaygınlıkları nedeniyle, yapı için açık adaylardır. İnsanlar yıllardır spor istatistiklerini dilimleyip parçalıyor. İnsanlar yıllardır suçları analiz ediyor.

Ancak bu sadece bu açık örneklerle sınırlı değil. Gazete gazetecilerinin ne tür bilgiler topladığını incelemek için biraz zaman ayırırsanız, yapının miktarı gözünüze çarpacaktır. Çalıştığım web sitelerinden örnekler verme özgürlüğünü alırsam:

• Bir ölüm ilanı bir kişi hakkındadır, tarihler ve cenaze evleri içerir.
• Bir düğün duyurusu bir çift hakkındadır, düğün tarihi, nişan tarihi, gelinin memleketi, damadın memleketi ve çeşitli diğer mutlu, çiçekli bilgiler içerir.
• Bir doğumun ebeveynleri, bir çocuğu (veya çocukları) ve bir tarihi vardır.
• Bir üniversite mezununun bir ev eyaleti, bir memleketi, bir derecesi, bir bölümü ve mezuniyet yılı vardır.
• Onion tarzı bir “Sokaktaki İnsan” özelliğinin yanıtlayanları, cevapları ve bir yayın tarihi vardır.
• Bir içki promosyonunun haftanın bir günü vardır ve bir barda sunulur.
• ABD Kongresi’nin programının bir günü ve birden fazla gündem maddesi vardır.
• Bir siyasi reklamın bir adayı, bir eyaleti, bir siyasi partisi, birden fazla konusu, karakterleri, ipuçları, müziği ve daha fazlası vardır.
• ABD’deki her Senato, Temsilciler Meclisi ve Vali yarışının konumu, analizi, demografik bilgileri, önceki seçim sonuçları, kampanya finansmanı bilgileri ve daha fazlası vardır.
• Guantanamo Körfezi’ndeki bilinen her tutuklunun yaklaşık bir yaşı, doğum yeri, resmi suçlamaları ve daha fazlası vardır.

Buradaki temayı görüyor musunuz? Gazete kuruluşlarının topladığı bilgilerin çoğu amansızca yapılandırılmıştır. Sadece birinin yapıyı fark etmesi (kolay kısım) ve birinin onu yapılandırılmış bir formatta depolamaya başlaması (zor kısım) gerekiyor.

Şimdi, gazetelerin bu tür düşünceyi kabul etmekte neden yavaş olduklarını anlayabiliyorum. Gazeteciler en teknoloji meraklısı grup değil, en yenilikçi grup değil ve değişime (biraz) dirençliler.

Bu düşünceye bir engel de bir tür gazetecilik kibridir: “Bu nasıl gazetecilik? Biz gazeteciyiz ve karmaşık bilgileri insanlara anlayabilecekleri şekilde açıklamak için eğitildik. Ham veriyi göstermek insanlara yardımcı olmaz; bir haber makalesi yazmak insanlara yardımcı olur, çünkü bu sade İngilizcedir.” Bu kavramları (“bilgisayar programlama yoluyla gazetecilik”, makine tarafından okunabilir verinin önemi, vb.) bir dizi gazetecilik sektörü etkinliğinde sundum ve kaçınılmaz olarak birisi bu soruları soruyor.

Peki, birkaç cevabım var.

İlk olarak, “Bu nasıl gazetecilik?” sorusu akademik bir sorudur. Gazeteciler neyin “gazetecilik” olup olmadığı konusunda daha az endişe duymalı ve insanların hayatları için önemli, odaklanmış ve dünyayı anlamalarına yardımcı olan bilgilere daha fazla önem vermelidir. Bir gazete şöyle olmalıdır: bir okuyucu kitlesi için güncel, önemli bilgilere adil bir bakış.

İkincisi, tüm ya da hiç önermesi yapmadığımı belirtmek önemlidir; gazetelerin tamamen geniş veri koleksiyonlarına dönüşmesi ve haber makalesi formatını tamamen terk etmesi gerektiğini söylemiyorum. Haber makaleleri hikaye anlatmak, karmaşık konuları analiz etmek ve diğer birçok şey için harikadır. Bir makale — “büyük bir metin bloğu” — genellikle kavramları açıklamanın en iyi yoludur. İngilizce dilinin nüansları makine tarafından işlenebilir veri kaynaklarına düzgün bir şekilde eşleşmez. (Şu anda okuduğunuz bu yazı, bir veritabanıyla değiştirilemeyecek bir şeyin mükemmel bir örneğidir.) “Gazeteler hikaye-merkezli dünya görüşünü bırakmalı” derken, “gazeteler hikayeleri kaldırmalı” demek istemiyorum. Bu iki bilgi yayma biçimi bir arada var olabilir ve birbirini tamamlayabilir.

Ancak gazetecilik kibrinin ötesinde, başka bir sorun da gazete şirketlerinin mevcut yazılım ve organizasyon yapısının “bilgi özel durumu oluşturma”nın herhangi bir türünü ezici bir şekilde caydırmasıdır. Gördüğüm hemen hemen her gazete web sitesi içerik yönetim sistemi utanmadan hikaye-merkezlidir. Etkinlik takvimi bilgilerini haber-sitesi İYS’nize göndermek mi istiyorsunuz? Onu bir “haber makalesi” nesnesi olarak gönderin. Şehrinizdeki son suçların listesini yayınlamak mı istiyorsunuz? “Haber makalesi” olarak giriyor. Joe Muhabir’in, hatta Jane Çevrimiçi Editör’ün bu konuda yapabileceği pek bir şey yok, çünkü Oh Bu İYS’ye Çok Yatırım Yaptık ve/veya Gazete Web Sitemiz Herhangi Bir Bilgisayar Programcısı İstihdam Etmiyor. (İkincisi, bir film yönetmeninin kameraman veya video editörü çalıştırmayı reddetmesi kadar mantıklıdır.)

LJWorld.com’da çalışırken, tüm bu farklı bilgi türlerini işleyebilmek için sıfırdan bir İYS yazdık. (Ve yeni bilgi türlerini hızla işlememize izin vermek için Django web çerçevesini oluşturduk.) Ama ondan önce, eski bir İYS’miz vardı ve basılı gazetedeki her şeyi web sistemine kopyalayıp yapıştırmak olan gece yapımcılarımız, rutin olarak gazetenin tüm küçük özel özelliklerini “haber makaleleri” olarak yayınlardı. Gazetenin “günün fotoğrafı” özelliği metinsiz — sadece bir fotoğraf içeren bir haber olarak yayınlanırdı. Onion tarzı “Sokaktaki İnsan” özelliği, bir soru, dört fotoğraf ve dört yanıt içeren bir “haber makalesi” nesnesi olarak yayınlanırdı. Her tekrarlanan gazete özelliği, gerçekte bir haber makalesi olup olmadığına bakılmaksızın, “haber makalesi” olarak yayınlanırdı — çünkü içerik yönetim sisteminin yapabildiği tek şey buydu.

Bu ince bir sorundur ve sorunun özü buradadır. Deneyimlerime göre, her şeyi bir haber makalesi olarak depolamanın hatasını açıklamaya çalıştığımda, gazeteciler neden bunun kötü olduğunu hemen anlamıyorlar. Onlar için bir yayın sistemi sadece bir amaca yönelik bir araçtır: bilgiyi halka ulaştırmak. X bilgi grubunu alıp Y web sitesine koymak için mümkün olduğunca hızlı ve sorunsuz olmasını istiyorlar. Amaç temiz veri elde etmek değil — veriyi hızlı bir şekilde yayınlamaktır, güzel bir kullanıcı arayüzü için bonus puanlarla birlikte.

Ancak benim için, uzun vadede daha çok veriye odaklanan bir veri kişisi olarak amaç, bilgiyi mümkün olan en değerli formatta depolamaktır. Sorun özellikle açıklaması zordur çünkü mutlaka belirgin değildir; web sitenizde her şeyi bir haber makalesi olarak depolarsanız, web sitesi mutlaka kullanımı zor olmaz. Daha ziyade, bu kaybedilen fırsat sorunudur. Tüm bilgileriniz aynı “haber makalesi” kovasında depolanırsa, sadece suçları çekip şehrin haritasında gösteremezsiniz. Etkinlikleri kolayca alamaz ve bir etkinlik takvimi oluşturamazsınız. En düşük ortak paydada karar kılarsınız: bir tür içeriği, büyük bir metin bloğunu görüntülemeyi bilen bir web sitesi. Bu web sitesi okuyucuların beklemeye başladığı havalı şeyleri yapamaz.

Sonra bir de tesadüfi avantaj var. LJWorld.com için çalışırken, yerel meteorologlarla birlikte çalışarak önümüzdeki birkaç gün için meteorologların tahminini gösteren bir hava durumu sitesi oluşturduk. Onlara tahmin edilen en yüksek sıcaklığı, en düşük sıcaklığı ve gökyüzü koşullarını girmelerine izin veren bir web arayüzü yaptım — hepsi ayrı veritabanı alanlarında. Bu değerler için ayrı alanlar kullanmanın gerçekten hiçbir nedeni yoktu, sitenin tasarımının sıcaklıkları koşullardan farklı bir renkte sunmayı gerektirmesi ve meteorologların HTML renklendirme kodlarını doğru yere yerleştirmeyi hatırlamak zorunda kalmalarını istememememiz dışında. Ancak bilgileri veritabanına kaydetmenin gerçek faydalarını, Game’i, yerel küçük lig takımları ve maçlarının kapsamlı bir veritabanını bir araya getirirken, birkaç ay sonra elde ettik. (Evet, doğru okudunuz.) Her küçük lig takımı ve her küçük lig maçı için bir sayfa oluşturduk ve maç sayfalarını oluşturma zamanı geldiğinde, birimiz şöyle dedi: “Biliyorsun, bu maçlar genellikle çok yağmur yüzünden iptal oluyor. Her maç için hava durumu tahminini gösterebilseydik çok havalı olurdu.” Ve bum! Birimiz, meteorologlar tarafından doldurulan veritabanımız sayesinde, güzel, dilimlenebilir ve parçalanabilir formatta hava durumu tahmin verilerimizin zaten olduğunu fark etti. On dakika sonra, küçük lig sayfalarımız hava durumu tahminlerini gösteriyordu. Tesadüf işte.

Son olarak, bazı gazete web sitelerinin bu konulardaki anlayışlarını aktif olarak geliştirmeye çalıştıklarını ve bir dizi web editörünün benimle iletişime geçerek teknik becerilere sahip ve bilgisini bir gazete web sitesine uygulamakla ilgilenecek birini — lütfen, Adrian, herhangi birini! — tanıyıp tanımadığımı sorduğunu belirteceğim. Bu becerilere sahipseniz, lütfen benimle iletişime geçin ve sizi onlarla tanıştırayım. Endüstri size ihtiyaç duyuyor.

Not: Yazıldıktan birkaç yıl sonra: bu makale, Pulitzer Ödülü’nü 2009'da kazanan ve haber verilerinin iyi bir şekilde ele alınmasının mükemmel bir örneği olan PolitiFact’in yaratılmasına ilham verdi.

Yazar: Adrian Holovaty

Çeviren: Sadettin Demirel

Asıl yazı: http://www.holovaty.com/writing/fundamental-change/

*Bu çeviri için yazının sahibi Adrian Holovaty’den izin alınmıştır

Yazıyı referanslayan kaynaklar:

Bounegru, L. (2012) ‘Data Journalism in Perspective’, in Gray, J., Bounegru, L., and Chambers, L. (eds) The data journalism handbook: How journalists can use data to improve the news. O’Reilly Media, Inc, pp. 17–21.

Cairo, A. (2017) Nerd journalism: How data and digital technology transformed news graphics, TDX (Tesis Doctorals en Xarxa). Universitat Oberta de Catalunya. Internet Interdisciplinary Institute (IN3). Available at: http://hdl.handle.net/10609/66768 (Accessed: 3 April 2018).

Howard, A. (2014) ‘The Art and Science of Data-Driven Journalism’, Tow Centre for Digital Journalism — a Tow/Knight Report. doi: 10.1017/CBO9781107415324.004.