UX Tasarım Rolleri Nelerdir?
Kullanıcı deneyimi alanında bilgi sahibi olmak isteyen bir tasarımcı adayı veya bu alanda bir işveren olabilirsiniz. Geniş alanlara yayılmış kullanıcı deneyimi rolleri ilk başta size karmaşık gelebilir. Açıkçası ben de bu alana ilgi duymaya başladığımda benzer şeyleri yaşadım ve doğru bilgiye ulaşmak konusunda epey vakit harcadım.
UX tasarımcısının geniş anlamda ilgilendiği konulara UX/UI Tasarımcısı Nedir? başlıklı yazımda detaylı bir şekilde bahsetmiştim. UX tasarımı alt dallarından bahsedecek olduğum bu yazımda ise tasarımcı adaylarına ve işe alım uzmanlarına fayda sağlamayı amaçladım. İşverenlerin ve işe alım uzmanlarının UX alanında hangi rollerde ve hangi özelliklere sahip tasarımcıları nasıl aramaları gerektiğine dair bir rehber olacağı inancındayım.
Bu yazı boyunca aşağıdaki soruları cevaplayacağız:
Neden farklı UX Rollerine İhtiyaç Var?
Şirketlerin UX Tasarımcılardan Beklentileri Aynı Mıdır?
UX Tasarımcılarının Görevleri Nelerdir?
UX Tasarımcı Rolleri Nelerdir?
Neden farklı UX Rollerine İhtiyaç Var?
Tüm farklı UX rollerini tasarım süreçleri tasarıma katkı sağlamak için var. Bu rolleri kavramanın en önemli yolu da onların bu süreçlerde dahil oldukları noktalarda sürece nasıl katkıda bulunduklarını yakından incelemek.
Tasarım son haline gelene kadar bir çok süreçten geçiyor ve bu süreçlerin her birinde farklı UX rolleri devreye giriyor.
Örneğin, tasarımlar oluşturmaya genellikle kullanıcıları derinlemesine anlamakla başlamak gerekiyor.
Şirketlerin UX Tasarımcılardan Beklentileri Aynı Mıdır?
Birçok işverenin bir UX tasarımcısında ne araması gerektiğini bildiği pek söylenemez. Çoğunlukla UX hakkında duyumları vardır ancak geniş kapsamda bilgileri olmama ihtimali yüksektir. Bu durumda da birlikte çalışmayı seçtikler UX tasarımcıdan beklentileri de bütün UX işlerini üstlenebilmeleri gerektiği olur. Dolayısıyla şirketlerin kapsamları ve büyüklükleri onların tasarımcıların beklentilerinde de fark yaratan bir faktördür.
Daha fazla kaynağa sahip daha büyük şirketlerin UX ekipleri, UX sürecinin belirli yönlerinde uzmanlaşmış kişilerle yürütürler.
UX Tasarımcılarının Görevleri Nelerdir?
Hangi UX alt dalında olursa olsun bir UX tasarım süreci boyunca tasarımcılar sırasıyla aşağıdaki rolleri üstlenerek tasarımı sonuçlandırır.
- Kullanıcı araştırması ve rakip analizi planlama ve gerçekleştirme
- Verileri ve nitel geri bildirimi yorumlama
- Kullanıcı hikayeleri oluşturma, persona ve görsel senaryolar üretme
- Bilgi mimarisini belirleyerek site haritaları oluşturma
- Prototipler ve wireframelerle taslaklar oluşturma
- Oluşturdukları taslakların kullanılabilirlik testlerini yapma.
Tüm bu rolleri tek bir UX tasarımcısından beklemek doğru değildir. Her bir aşamada kendi alanında uzmanlaşmış bir UX tasarımcısı veya farklı rollerden bir UX ekibi görevleri devralır.
UX Tasarım Sürecinde Hangi Roller Var?
Tasarım geliştirme süreçlerinde farklı rolleri üstlenen tasarımcılara örnek ve sıklıkla kullanılan roller aşağıdaki gibidir.
UX Strategist (UX Strateji Uzmanı )
UX Researcher (UX Araştırmacısı)
UX Designer (UX Tasarımcısı)
UI Designer (UI Tasarımcısı)
Visual Designer (Görsel Tasarımcı)
UX Writer (UX Yazarı)
Product Owner (Ürün Yöneticisi-Sahibi)
UX Researcher
Bir UX araştırmacısı nicel ve nitel olmak üzere iki farklı araştırma tipi ile araştırmalar yapar. Araştırmalarının esas amacı veri toplamaktır. Bu araştırmalar süresince de kullanıcılarla iletişim kurar. Bu araştırma sonuçlarında aldığı geri bildirimlere dayalı olarak da bazı kararlar alma sorumluluğuna sahiptir. Verileri toplarken de yeni ürünler üzerine yaptıkları çalışmaların yanında var olan ürünlerin özellikleri veya ürünlerin başarısını test etmekten de sorumludurlar.
UX Researcher görevlerinden bahsetmek gerekirse;
- Araştırma sorularını belirlemek için ürün ekibiyle yakın çalışır
- Görüşmeler, kullanıcı anketleri, kart gruplama ve kullanılabilirlik testleri planlar ve gerçekleştirir.
- Kullanıcı davranışı ve tutumları ile ilgili çalışmalar tasarlar ve yürütür
- Sezgisel değerlendirmelerle kullanılabilirliği değerlendirmeyi hedefler
- Persona denen kullanıcı karakterlerini tanımlar
- Uzun vadeli ürün stratejisini şekillendirmeye yardımcı olmak için iç görüleri sunar
Visual Designer
Görsel tasarımcılar, tasarım sürecinin prototip aşamasına odaklanan uzmanlarıdır. Görsel tasarımcı, deneyimin nasıl göründüğü ile ilgilenir. Renk, tipografi ve düzen gibi görsel kavramlar görsel tasarımcının birincil odak noktasıdır. Düğmeler, simgeler, arka plan, sayfa estetiğinin doğru bir şekilde tanımlanması için oluşturulmuş bir tasarım kılavuzunu takip eder. Görevleri bir grafik tasarımcı ile benzer özelliklere sahiptir.
Görsel bir tasarımcı olarak, ürünün geri kalanıyla tutarlı, piksel açısından mükemmel prototipler oluşturmaya odaklanırlar. Bu anlamda görsel tasarımcılar, tasarım sürecinin sonraki aşamalarına ve özellikle prototip aşamasına odaklanır.
UI Designer
UI Tasarımcısı, UX Designer’ın vizyonunu gerçeğe dönüştürür. Bir UI tasarımcısı, öncelikle prototip aşamasında çalışır. Kullanıcı arayüzlerinde uzmandırlar. Bir UI Tasarımcısı, UX tasarımcısının hazırlamış olduğu UX çerçevesini alır ve onu daha da detaylandırır. Ürün düzeninin arayüze özgü ayrıntılarına odaklanır. Hem yaratıcılığı hem de teknik becerilerini kullanır. Davranışsal tasarım ve kullanıcı arasındaki bağla ilgili teknolojilerdeki en son gelişmeleri takip etmesi gereklidir.
- Uyumlu bir stil kılavuzu oluşturmak
- Ürün genelinde tutarlı bir görsel dilin uygulanmasını sağlamak
- Farklı cihazlar için duyarlı tasarım stratejisine uymak
- Arayüz prototipleri tasarlamak
UX Designer
En çok odaklandığı nokta, kullanıcı arabirimini oluşturmak, oluşturulan sayfaların görsel tasarımcı veya UI tasarımcı tarafına gitmeden önce nereye ve nasıl gideceğini tanımlamaktır.
Genellikle bu tasarımcı aynı zamanda görsel tasarımı da yapar ve UX / UI tasarımcısı olarak da adlandırılır. UX tasarımcısı sırasıyla aşağıdaki görevleri üstlenir.
- Kullanıcı araştırması ve rakip analizi planlama ve gerçekleştirme
- Verileri ve geri bildirimi yorumlama
- Kullanıcı hikayeleri oluşturma, persona ve görsel senaryolar oluşturma
- Bilgi mimarisini yapılandırma ve site haritaları oluşturma
- Prototipler ve tel kafesler oluşturma
- Kullanılabilirlik testi yapma
UX Writer
UX alanında daha yeni ortaya çıkan bir rol, UX metin yazarının rolüdür. Bir UX yazarı bir tür metin yazarıdır. Bir UX yazarı olarak, kullanıcının ürünle etkileşime girerken karşılaştığı tüm metinleri hazırlamaktan sorumludurlar. Bir UX yazarı da deneyime odaklanır, bu nedenle kullanıcıya görevleri boyunca rehberlik etmeye, onları hedeflerine ulaştırmayı amaçlar.
UX writer sırasıyla aşağıdaki görevleri üstlenir.
- Hedef kitleyi anlamak için kullanıcı araştırmasına katılma
- Ürünü değerlendirmek için günlük oturumlar, sayfada geçirilen süre ve hedef tamamlama oranı gibi ürün ölçümlerini analiz etme
- Kullanıcıya rehberlik eden ve markanın sesini somutlaştıran ilgi çekici, kullanıcı dostu metinler hazırlama
- Bir UX içerik stratejisi tasarlama ve uygulama
- Metnin hem marka bilinci oluşturma hem de iş hedefleriyle uyumlu olmasını sağlamak için farklı ekipler arasında işbirliği yapma
Product Designer
UX tasarımcı rolü, tüm ürün deneyiminden sorumludur ve tüm ihtiyaçların karşılandığından emin olmak için çalışır. Bir ürün tasarımcısı UX, UI, kodlama, proje yönetimi ve sorunları tanımlama dahil olmak üzere ürün ve değerli deneyimler yaratma sürecinin tümünden sorumludur. Bir ürün tasarımcısının rolünün büyük bir kısmı, ürün tasarımının kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek sorunlara çözümler tasarlamaktır.
Ürün tasarımcıları ayrıca marka ile ürün arasında sinerji sağlamak için pazarlama ekipleriyle işbirliği yapar. Kısacası, ürünün koruyucularıdır.
UX Strategist:
Bir UX stratejisti genellikle UX ekibinden sorumludur. UX stratejisti, UX’in çeşitli iş birimlerinde nasıl kullanıldığı ile daha fazla ilgilenir. Her dijital üründe sağlam bir UX temeli ve tasarım odaklı düşünme sürecinin tüm yönleri ve aşamalarının en iyi şekilde uygulanmasından sorumludur.
UX stratejisi, kullanıcı merkezli tasarım ve iş stratejisinin kesişme noktasıdır. Son kullanıcının bir ürün veya hizmet deneyimiyle uyumlu hale getirmekten sorumludur.
UX Tasarımı ile UX Stratejisti Arasındaki Fark Nedir?
UX tasarımı ve UX stratejisi birçok yönden birbiriyle ilişkili olmasına rağmen, aynı şey değildir. Temel farklılıklardan biri; UX tasarımcısı öncelikle son kullanıcının deneyimiyle ilgilenirken, UX stratejistinin de UX tasarım ekibinin işletmenin ihtiyaçlarını karşıladığından emin olması gerekir.
Bir ürün tasarımcısı(product designer) bir ürünün kullanıcı deneyiminden (User experience-UX) sorumludur. Ürün tasarımcıları bazen bir ürünün bilgi mimarisinde ve sistem tasarımında da rol oynayabilir. Temelde, UX strateji uzmanı, kullanıcı merkezli bir zihniyetle önemli iş kararlarına değerli girdiler ve öneriler sunar. Her zaman işi olarak iyileştirmek amacıyla, ürün üzerinde hangi özelliklerin geliştirileceğini veya ürüne ekleneceğini belirlemek için farklı alanlardan kişilerle çalışırlar.
Teknoloji ve dijital tasarımda uzmanlıklar geliştikçe kullanıcı deneyimi rolleri de sürekli değişim içinde ilerlemeye devam edecektir. İçinde bulunduğumuz 2021 yılındaki mevcut UX tasarım alanı büyümeye devam ederken bir taraftan da dijitalde yeni niş rollerin ortaya çıkacağı bir gerçektir.
