Startup Finansal Değerleme Kopya Defteri #1
Hızlandırma aşamasını (pazar doğrulayan ve büyüme sermayesine ihtiyacı olan) geçen startup firmalarının kendilerine yeni ortak sermaye alabilmeleri için en çok ihtiyaç duydukları destek konularından biri şirket değerlemesidir. Şirket değerlemesi üzerine konuşmanın ayna karşısına kendini inceleme gibi bir kişisel tatmin tarafı olduğunu ve suçlu bir mutluluk yarattığını da itiraf etmeliyiz. Tabi göbeği biraz içeri çekmekte ve dökülen saçlarımızı da görmezden gelmeyi seçebiliriz. (Evet daha fazla spor yapmalıyım)
Profesyonel bir değerleme çalışmasına girmeden önce dikkate almamız gereken bazı önemli noktaları paylaşmakta fayda var.
0-)Bilançosunda aktivite olmayan ve gelir üretmeyen yeni erken aşama firmalarda konuşulan değerler hep gelecek potansiyeli üzerinedir. Analiz edilen durum gelecektedir varsayımlara dayanmaktadır.
1-)OBJEKTİF KRİTER : Şirketin değeri üzerine konuştuğumuz yatırımcı ile aramızda bir objektif değerlendirme ve müzakere şablonu oluşturmak istiyoruz. Şablon olmadığı sürece gerçekleşen görüşme tamamen öznel parametrelere bağlıdır. Yani istediğiniz gibi excel modelinde rakamlarla oynayın, günün sonunda karşı tarafın da kabul ettiği varsayımlara göre hareket etmeniz gerekecek. Evet 2–3 sene içerisinde cironun x kat büyümesi çok güzel görünüyor ancak geçtiğiniz 6 ay yaprak kıpırdamadıysa bundan sonra kıpırdaması için olağanüstü şeyler olması gerekiyor. İşte bütün tartışma olağanüstü olayların ne olduğuna dair. Bir büyüme modeli oluşturmanız gerekiyor.
2-)KARŞILAŞTIRMA: Her objektif müzakere koşulunda olduğu gibi yatırım yapmak isteyen kişi sizi benzerlerinizle kıyaslayacak ve kendi yatırım koşullarına uygun diğer yatırımcıların parametrelerine göre değer belirlemek isteyecektir. Nesnelerin interneti, SaaS, büyük veri gibi alanlarda çalışan firmalar için bulunduğunuz ülkede (Türkiye) geçmişte hangi rakam aralıklarında değerleme belirlendiyse sizin için de yüksek ihtimalle çok uzak rakamlarda değer belirlenmeyecek. Bu rakamlara Startupswatch gibi veri toplayan firmalardan veya Webrazzi gibi yayınlardan ulaşabilirsiniz. Avrupa’daki yatırımcı Avrupa rakamlarıyla Türkiye`deki yatırımcı ise Türkiye rakamlarıyla yatırım yapacak.
3-)RİSK DEĞERLENDİRME: Değerleme ortalama rakamları bulunduğunuz şirketin olgunluk fazına göre belirlenir. Fikir aşamasındaki, prototip sahibi ve erken aşama ticari şirketlerin değerlemeleri bulunduğu aşamanın risk düzeyine ve bir sonraki kilometre taşına göre bulunur. Firma değeri büyüme aşamasında değişir. Yatırımcılar sizi bir kilometre taşına götürebilecek kadar sermaye ayırarak risklerini yönetmek isterler. Bunu küçük çocuklara ayakkabı aldığınızda belirli aralıklarla değiştirmek zorunda olmanız gibi düşünebilirsiniz. Önemli kırılma noktalarını sezip yatırım turuna hazırlanmak önemli bir beceridir.
4-)ÖZEL DURUMLAR: Özel durumlar ortalama değeri olumlu ve olumsuz etkileyebilir. Stratejik avantaj kazandırabilecek kilit patent (her patent değil), uzun vadeli iş kontratı (çok uzun her zaman iyi değil), uluslararası müşteriler, ARGE için kullanılabilecek serbest nakit akışı (hibe desteği), olağanüstü başarılı ortaklar (tabi ki siz) olabildiği gibi müzakere süreci içerisinde aynı iş modelini benimseyen rakiplerin ortaya çıkması, yasal engeller, yatırım yapan firmalardan birinin vazgeçmesi gibi durumlar da değerin düşmesine sebep olabilir. Bu süreç içerisinde samimi ve gerçek bilgiye dayanarak beklentileri olumlu yönetmek değerin ortalamanın üzerinde olmasını etkileyecektir.
5-)BÜYÜME HEDEFİ: Her yatırım kendi varsayımlarıyla gelir. Varsayımlar performans hedeflerini oluşturur. Performans hedefleri de sizin büyüme modelinizin çerçevesini belirler. Aşırı yüksek değerleme size ulaşamayacağınız performans hedefleri verebilir, beklenti ve hevesleri kırabilir ve ortaklığı yürütmenizi zorlaştırabilir. Düşük değerleme istediğiniz kapsamı oluşturmanızı zorlaştırabilir ve ek finansman ihtiyacı doğurabilir. Ek finansman ihtiyacının çoğu zaman ortaya çıktığını görüyoruz. Bu startup kurucularının ve yatırımcıların en asil optimist duygularıyla değerlendirme yapmaları ve gerçeklerle yüzleşmelerinden kaynaklanıyor. Hepimiz gelecek dünyanın geçmişten daha iyi olacağı varsayımı ile hareket ediyoruz.
Rakamlar varsayımlara, varsayımlar kalitatif değerlendirmelere bağlıdır. Startup firmalarının yatırımcı görüşmelerinde kopya çekebilmeleri için bu yazıyı hazırladık. Hızlandırma programlarının amacı yatırım öncesi büyüme modeli belirlemek, performansı artırmak, özel işbirliği ihtimallerini artırarak girişimleri yatırıma olgun hale getirmektir. Biz 2020 yılında yatırıma hazırlanan teknoloji tabanlı erken aşama startup firmalarına destek olmayı amaçlıyoruz. Bu süreçte güçlü ve deneyimli (Onuncu sene) destek arıyorsanız baris@viveka.com.tr ulaşabilir, Ankara Cozone`da Viveka`yı ziyaret edebilir veya 2019’da ilk yatırımını Ekmob firmasına yapan Firewalk Yatırım Takımını (Hayır ateş üstünde tek başınıza yürütmüyoruz) takip edebilirsiniz. Yazı dizisi hoşunuza gittiyse aşağdaki başlıklardan ilginizi çekenleri yorumlarda paylaşın biz de sizin yönlendirmeniz ile bu yazı dizisine devam edelim.
Hukuk
Ortaklık Yapısı
Finansal Modellerin kısa değerlendirmesi
Müzakere Yaklaşımları
Deep tech vs Startup
Süreç Özeti
