AÇIK BANKACILIK’IN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI
Hızla gelişen teknoloji gün geçtikçe önemini daha da arttırmakta ve insanların, toplumların, kurumların yaşamlarını etkilemektedir ve dünyaya yön vermektedir. Bu bağlamda teknolojiden etkilenen ve yeni nesil teknoloji çözümlerinin kullanılmasıyla farklılaşan sektörlerin başında finans sektörü gelmektedir.
Teknolojinin etkisi ile finans (Finance) ve teknoloji (technology) kavramlarının birleşerek Finansal Teknoloji(Fintech) kavramını ortaya çıkartmıştır ve bu kavram banka müşterilerinin ve çalışanlarının işlemlerini kolaylaştıran akıllı ve çok yönlü uygulamaların olduğu birtakım yenilikleri de beraberinde getirmiştir.
Finansal Teknoloji; bilgi, iletişim, internet teknolojisi gibi teknolojinin getirdiği gelişmeler sonucu ortaya çıkan ve finansal hizmetler veren kurum ve kuruluşların kullandığı, erişebilirliği daha kolay ve daha verimli olan teknolojik gelişmelerin tamamını ifade etmektedir(Kaynak). Son zamanlarda global olarak gelişen Fintech ekosistemine olan ilginin her geçen gün arttığı aşağıda paylaşılan grafik üzerinde de kanıtlanmıştır. Gün geçtikçe artan bu ilgiye, dünyada yapılan yatırım miktarının hızlı yükselişi ve tüketicilerin Fintech hizmetlerini daha çok kabullenerek benimsemelerinin neden olduğu söylenebilir.
Fintech alanında gerçekleşen gelişmeler özellikle yeni bir bankacılık modeli Açık Bankacılık(Open Banking) kavramını ortaya çıkartmıştır. Açık Bankacılık; müşterilerin kendi yatırımlarını yönetebilmelerini ve finansal alanda daha iyi seçim yapmalarına olanak sağlayan yeni nesil bir Fintech çözümüdür. Bu kapsamda literatürü incelediğimizde ülkemizde yapılan çalışmaların oldukça sınırlı olduğu, dünyada ise sadece kavramsal çerçeveyi oluşturan çalışmaların olduğu tespit edilmiştir. Fakat açık bankacılığa ilginin gün geçtikçe arttığı ülkemizde ve dünyada birçok finansal kuruluşun bu kavram üzerinde çalışmalar ve ürünler ortaya çıkarttığı görülmektedir(Kaynak). Bu bağlamda açık bankacılık kavramına olan ilginin 2004 yılından 2023 yılına kadar hızla yukarı yönlü ivme gösterdiği aşağıda paylaşılan grafik üzerinde de kanıtlanmıştır.
Açık bankacılık sayesinde;
Müşteriler tüm mevduat ve yatırımlarını tek bir platform üzerinden kontrol edilip yönetilebilecek.
Yatırım araçlarının finansal analizini yaparak yatırım aracına ilişkin fırsatları ve tehditleri kullanıcıya bildirilebilecek.
Yatırım ürünlerindeki hareketlerini takip ederek kâr ve zarar durumun raporlanabilecek.
Kullanıcının yatırım hareketleri/ hareketsizlikleri sonucunda kaçırdığı/yakaladığı fırsatları anlık görüntülenebilecek.
Yatırım enstrümanlarına yönelik her türlü haber/bilgi araştırması yapacak ve bilgi kaynağını belirterek yatırımcıya finansal muhabirlik yapılabilecek.
Müşteriye kullanmadığı ama takip etmek istediği diğer yatırım enstrümanları hakkında kâr/zarar durumunu paylaşarak yatırım önerileri sunulabilecek.
Açık bankacılık, müşterilerine fayda sağlamanın yanı sıra finans sektöründe yeni rekabet alanlarını beraberinde getirerek bankacılık modellerini önemli ölçüde değiştirebileceğini göstermiştir. Tüm bunlarla birlikte yeni bir finansal hizmet ekosistemini başlatacağı, bankacılıkta düzenleme ve denetleme, veri gizliliği ile ilgili yeni sorunları da gündeme getireceği öngörülmektedir (Kaynak). Bu kapsamda geleneksel bankacılık ile açık bankacılık modelleri karşılaştırıldığında aşağıda paylaşılan Şekil 1 ‘de de görüleceği üzere geleneksel bankacılıkta bankalar; mevduat hesabı yönetmek, kredi vermek, ödemelere aracılık etmek gibi en temel bankacılık hizmetlerini kendi bankacılık kanalları üzerinden gerçekleştirmektedirler. Açık bankacılıkta ise bankalar temel bankacılık hizmetlerini, kendi bankacılık uygulamaları haricindeki üçüncü parti uygulamalar aracılığıyla güvenlik önlemleri kapsamında gerçekleştirebilecekler (Fintech İstanbul, 2019).
Fintech Furures tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada kanıtlandığı üzere finansal hizmet sunan firmaların %84’ünün açık bankacılık alanında yatırım yaptığı ortaya konulmuştur. Dolayısıyla açık bankacılık alanında ülkemizde ve dünyada çalışmalar ve yenilikler gün geçtikçe artarak devam edeceği yadsınamaz. Bu kapsamda açık bankacılık alanında yapılan yeniliklerin ve uygulamaların bazıları aşağıda özetlenmiştir(Fintech İstanbul, 2019).
BNP Paribas — Tink: BNP Paribas, Easy Banking isimli uygulamasına farklı bankalardaki hesapların görüntülenmesini sağlayan özelliği ekledi. İsveçli Açık Bankacılık platformu Tink işbirliği ile geliştirilen özellik ile BNP Paribas müşterileri ilk etapta uygulamaya, Belçika’daki Belfius, ING ve KBC bankalarındaki hesaplarını ekleyebilecek. Uygulamaya diğer bankalardaki hesaplar için ödeme başlatma, hesap hareketlerini izleme, harcama hedefi belirleme gibi özellikler eklenecek.
Llyods Banking Group: Lloyds Bank ve Halifax’ın milyonlarca müşterisi Open Banking platformunda yer alan NatWest, RBS, HSBC, Barclays, Santander ve Nationwide gibi rakip bankalardaki hesaplarına ve kredi kartı, bireysel kredi ve konut kredisi gibi bilgilerine Lloyds’a ait mobil uygulamalar üzerinden ulaşabilecek
NatWest: RBS’in bir iştiraki olan NatWest; mobil uygulamasına eklediği Açık Bankacılık özelliği ile müşterilerine, 15 farklı bankadaki hesaplarını ve işlemlerini görme imkânı verecek
İsveçli Açık Bankacılık Platformu Tink: İlk yıllarında kişisel finans yönetimi uygulaması olarak hizmet veren Tink, zaman içerisinde kullanıcılarının tüm bankalardaki hesaplarını görmesini sağlayan bir Açık Bankacılık platformuna dönüştü. Daha sonra çözümlerini bankalar için geliştirmeye başladı. Şubat ayında 56 milyon Euro yatırım alan şirket, haziran ayında ise ödeme teknolojilerinin dev şirketi PayPal’dan yatırım aldı. Yatırımlarla birlikte Avrupa’da yaygınlaşmaya hız veren Tink, ağında Kuzey Avrupa’dan 120 banka bulunan SDC ile, bu bankalara Tink’in Açık Bankacılık çözümünden yararlanma imkânı verecek bir anlaşmaya imza attı.
Spiir, Danske Bank ve DNB’den Yatırım Aldı: Danimarka’da 250 bin kişi tarafından kullanılan ve bireylerin tüm bankalardaki hesaplarını görerek parasını daha iyi yönetmesini sağlayan Spiir, Danske Bank ve DNB’den 5,2 milyon Euro yatırım aldı. 2011 yılında kurulan Spiir, sene başında hayata geçirdiği Nordic API Gateway ile bankaların kurumlarla veri paylaşım sürecini kolaylaştırıyor.
Adyen: Online ödeme dünyasının başarılıfintech oyuncusu Adyen, Açık Bankacılık tabanlı yeni ödeme yöntemini kullanıma sundu. Adyen, PSD2 kapsamındaki üçüncü parti kurumların banka müşterileri adına ödeme başlatmasını kullanan ilk fintech’ler arasında yer aldı.
Ülkemizde açık bankacılığın serüvenini incelediğimizde ise;
Haziran 2023’de ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşlarını düzenleyen kanun yürürlüğe girdi.
Aralık 2017’de On Birinci Kalkınma Planı çalıştayı yapıldı.
Aralık 2028’de düzenleyici ve denetleyici kurumların koordinasyonunda “Finansal Teknolojiler Arama Konferansı” düzenlendi.
Mart 2019’da BDDK tarafından yayınlanan Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik Taslağı’nda Açık Bankacılık hizmetleri tanımlanmıştır
Temmuz 2019’da On Birinci Kalkınma Planı’nda, Açık Bankacılık hukuki alt yapısını güçlendirmek amacıyla PSD2 ile mevzuat uyumunun sağlanacağı belirtilmiştir.
Sonuç olarak açık bankacılık her geçen gün alanında yeni çalışmalar ve hizmetler oluşturmaya devam etmektedir. Ayrıca dijitalleşme yolunda finansal teknolojilerde en önemli yenilik olarak değerlendirilebilecek ve yeni nesil bankacılık modelini ortaya çıkartarak geleneksel bankacılığı değiştirecek bir kavram olarak alanda yerini almaktadır.
Öte yandan açık bankacılık gelişim göstererek yenilik ve fırsatlarını arttırması için gerekli altyapıların sağlanmasına, bankacılıkta düzenleme, denetleme alanlarına ve verilerin gizliliği konularına yoğunlaşılması gerektiği önemli olmaktadır. Bu nedenle açık bankacılık’ın başarısı, bahse konu olan sorun ve risklerin çözümü için alınan önlemlerin etkin bir şekilde yönetilmesine bağlı olmaktadır. Ancak hedeflenen başarıya ulaşabilmek için açık bankacılık ekosisteminde olan tarafların birbirlerinin mevcut iş modellerini sağlıklı olarak çalıştırmalarına engel olmadan iş ortağı olarak görmeleri gerekmektedir(Kaynak).
