VARLIĞA DAYALI TOKENLAR VE İSLAMİ BANKACILIKTA UYGULANMASI
Varlığa dayalı tokenlar gerçek dünyadaki bir varlığın veya finansal bir ürünün dijital dünyada değerini yansıtan dijital varlıklardır. Blockchain teknolojisinin garanti ettiği şeffaflık, güvenlik ve verimlilik sayesinde silinemez değiştirilemez bir şekilde varlığın dijitize edilmesi varlık sahipleri açısından büyük bir avantaj. Tokenizasyon sadece varlık sahipleri için değil finansal kurumlar açısından da cazip hale gelmektedir. Mckinsey’in analizine göre de 2030’a kadar tokenize edilmiş dijital menkul kıymetlerin 4 ile 5 trilyon dolar değerinde olabileceği tahmin edilmektedir.
Tokenizasyon ile sınırsız use case bulunmakta. Sadakat programlarında tokenizasyon uygulamaları ile fan ekonomisine geçileceği konuşulmaktadır. Futbol kulüpleri taraftarlarıyla her zaman bağlantıda kalabilmek için web3 ve token teknolojisinden faydalanarak yeni bir sadakat programı üzerinde çalışmaktadır.
Başka bir örnek verecek olursak tarım sektöründe dijitalleşme hızlanıyor. Yatırımcıların tarım ürünlerine erişimi ve tarımın ticaretini kolaylaştırmak için tarımsal ürünler tokenize edilmektedir. Yakın gelecekte buğday, arpa, mısır gibi ürünler dijital tokenlara dönüştürülerek blockchain üzerinde işlem görecek. Her bir token belirli miktarda fiziksel ürünü temsil edecektir. Tokenlaştırma ile tarımsal ürünlerin parçalı satışı (demokratizasyon) mümkün olacağı için ürünler yüksek likiditeye ulaşacaktır. Tarımsal emtia’ların blockchain üzerinde tokenize edilmesi yatırımcılara geleneksel piyasadaki yatırım ürünlerinden bağımsız bir yatırım imkanı sunarak islami finansın da kapsamını genişletecektir.
İslami Finansta Varlık Tokenizasyonu ve Uygulamaları
Gelişen teknolojiler ve web3 çağının başlamasıyla Varlık tokenizasyonu islami finans sektörü üzerinde büyük etki yaratacaktır.
İslami finans, faizsiz işlemler, belirsizliğin önlenmesi ve risk paylaşımı gibi ilkeleri taşıdığı için varlık tokenizasyonu tam da bu prensiplere uyumlu olarak gayrimenkul yatırımından sukuk ihracına kadar geniş bir alanda uygulanabilir. Özellikle Sukuk’un tokenize edilmesi erişilebilirliği ve likiditesi yüksek gayrimenkuller, ortaklıklar sunabilir.
Gayrimenkullerin dijital birimlere bölünerek her bir birimin tokenlaştırılarak satılması yoluyla yatırımcılara daha kısa sürede erişim ve satın alma kolaylığı sağlanır. Diyelim ki bir binanın bedeli 5 Milyon. Tokenlaştırma ile bu bina 5M birime bölünerek daha fazla yatırımcının erişebileceği tutarda birimlerden oluşabilir. Her yatırımcıya satın aldığı birim ölçüsünde kar paylaşımı yapılabilir.
Tokenizasyon ile islami finans ilkelerine uygun olarak blockchain tabanlı crowfunding platformları oluşturulabilir. Bu platformlar Sukuk ihracını destekleyerek yatırıma ihtiyaç duyan projelerin desteklenmesini sağlayabilir. Green Sukuk uygulamaları da bu kapsamda değerlendirilebilir.
Tokenizasyonun Faydaları
Yüksek likidite sunar; örneğin yüksek sermayeye sahip gayrimenkullerin tek başına alınıp satılması zor ve uzun süren bir süreçtir. Ancak tokenizasyon ile bu gayrimenkul daha küçük parçalara ayrılabildiği için gayrimenkule erişim ve likidite artmış olmaktadır. Tokenizasyon sayesinde oluşturulan küçük yatırım parçalarına erişim ve tutardan dolayı satın alma kolay olacağı için kısa sürede daha fazla yatırımcıya ulaşılabilir.
Şeffalık ve güvenlik; İslami finansının temel prensibi olan adil ve şeffaf yaklaşım Blockchain teknolojisi sayesinde sağlanmaktadır. Yani blockchain teknolojisi hiçbir otoritenin tek başına mülkiyetinizi silemeyeceği veya değiştiremeyeceğini garanti eder.
Yenilikçi finansal bir ürün; tokenizasyon sayesinde risk paylaşımı prensiplerine dayalı, yatırımcılara farklı projeler için fon toplama ve yatırım yapma imkanı sunar. Ancak varlıkla ilgili tüm bilgilerin sunulduğu ve kar zarar paylaşımı yapılarının kullanılması önemlidir.
Bankalar Varlık Tokenlarla ilgili neler yapıyor?
2023 itibariyle varlığa dayalı token işinde aktif olarak çalışan birçok banka bulunmaktadır. Bunlardan birkaç tanesini örnek verecek olursak;
VP Bankası: Sanat eserleri gibi fiziksel koleksiyonları tokenize etmek amacıyla Metaco ile işbirliği yaptı.
OCBC Bankası(Singapur): Özkaynak bağlantılı yapılandırılmış tahvil ürününü tokenize etmek için ADDX ile ortaklı yaptı.
Banco Inter (Brezilya): Hazine tahvillerini tokenize etmek için Microsoft ve 7C0Mm ile birlikte çalışmaktadır.
ABN Amro: Yeşil tahvil tokeni başlatmak için Tokeny ile çalışmakta.
Goldman Sachs: Varlık tokenizasyonu için Canton blok zincirinde GS DAP’ı başlattı.
JP Morgan: geleneksel varlıklarını dijital çağa entegre etmek ve güvenli bir on chain kullanmak için TCN Tokenize Teminat Ağını geliştirdi.
Fubon Bank (Hong Kong): Ripple ile gayrimenkul varlık tokenizasyonunu geliştirmekte.
Swiss National Bank: SDX ve altı ticari bankayla birlikte Frank’ı tokenleştirmek için Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) pilotunu geliştirmekte.
Sonuç olarak Varlık tokenizasyonu, web3 ve blockchain’in sunduğu avantajlarla birlikte sağlam bir finansal ekosistemin yolunu açarak sadece islami finansın geleceğini değil tüm finansal hizmetlerin geleceğini yeniden tasarlayabilir.
