Busovnik, Varin vrh 624 mnm, Lješanska nahija

Početak staze: 303 mnm, selo Krusi, Lješanska nahija.
Cilj: Busovnik, Varin vrh 624 mnm.
Visinska razlika: 321 m.
Težina staze: laka III.
Dužina staze: 2,05 km.
Vrijeme potrebno za uspon: 1 h 15 min.
Voda na stazi: nema.
Opasnosti: nema.
Markacija: ima.
Kutija sa pečatom i upisna knjiga: nema.
Kondiciona spremnost: mala-srednja.
Period godine najpovoljniji za uspon: rano proljeće, jesen, zima (u povoljnim vremenskim uslovima).

Busovnik je brdo koje se nalazi između Cetinja i Podgorice, u centralnom dijelu Lješanske nahije. U podnožju Busovnika u pravcu juga je selo Gornja Draževina, istoka Krusi i Beri, sjevera Komani i zapada Buronji i Progonovići. Varin vrh je drugi po visini vrh Busovnika (najviši vrh je Releski vrh 627 mnm) ali zbog eksponirane pozicije na kojoj se nalazi, u odnosu na sela Gornja Draževina i Krusi kao i na Bjelopavlićku i Zetsku ravnicu, sa njega se pruža izvanredan pogled na Danilovgrad i Podgoricu sa okolinom, zatim na Budoš, Ostroške grede, Prekornicu, Lisac, Maganik, Rebrčnik, Kamenik, Brotnjik, Živu, Vežešnik, Komove, Kučke planine, Prokletije, Kažanik, Suku Grudu, Dečić, Skadarsko jezero, Vranjinu, Rumiju, Vrsutu, Oblun, Bobiju, Lovćen, Velju goru, Garač, i dr.

Sa Busovnika (Varinog vrha) je jedan od najboljih pogleda, u odnosu na druge okolne vrhove, na Podgoricu sa okolinom. Uspon na Varin vrh je idealna tura za održavanje kondicije ili kao priprema za glavnu sezonu, u periodu godine novembar-april, kad to vremenski uslovi dozvoljavaju.

Opis staze:

Prilazni put za Busovnik (Varin vrh) iz pravca Podgorice, ide magistralnim putem Podgorica — Cetinje. Na kružnom toku u naselju Donja Gorica, kod auto servisa “Reno” i Univerziteta Donja Gorica, skrećete desno na put za naselja Beri, Krusi i dr. Po prolasku poslovnih objekata put obodom Lješkopolja prati korito rijeke Sitnice, obilazi naselje Beri sa južne strane, prelazi most preko rijeke, i počinje da se penje golom stranom prema naselju Krusi. Sa puta kroz Lješkopolje Busovnik je jasno vidljiv u pravcu zapada, kao i naselje Krusi, u njegovom podnožju, sa kamenim obeliskom u obliku mača, spomenik u slavu čuvene Bitke na Krusima. Od centra Podgorice do Krusa ima oko 12 km. Na oko 1 km prije Krusa postoji jedna znamenitost- mjesto pogibije Mahmut paše Bušatlije, u poznatoj Bitki na Krusima 1796. godine, o kojem postoji skromno obilježje iz tog vremena (piramida od sakupljenog kamenja), o čemu postoji informativna tabla, lijevo od puta. Da bi se posjetilo to mjesto potrebno je na pomenutoj raskrsnici skrenuti lijevo na uži asfaltni put (dio starog puta Cetinje-Podgorica) i nakon prolaza oko 300 m, prije oštre lijeve krivine, napustiti put i skrenuti desno na pješačku stazu, koja Vas blago naviše, nakon oko 200 m dovodi do spomenika. Kamena piramida je inače vidljiva i sa asfaltnog puta prije skretanja na pješačku stazu, a mjesto skretanja ka spomeniku je i obilježeno većom informativnom tablom.

Ispod naselja Krusi postoji raskrsnica. Glavni put produžava naprijed polulijevo, u pravcu Gornje Draževine , Buronja, Progonovića i dr, a desno, naviše se odvaja krak puta, dužine oko 600 m koji vodi do centra naselja Krusi.

Prilazni put Krusima prolazi pored napuštene škole i ubrzo se stiže ispod uzvišenja na kojem se na centralnom mjestu nalazi spomenik posvećen pobjednicima u čuvenoj bitki sa Turcima. Lijevo od spomenika se nalazi groblje sa seoskom crkvom. U okolini spomenika koncentrisano je naselje sa dvadesetak kuća.

Zaobilazite spomenik i groblje sa lijeve strane i stižete na proširenje lijevo od puta, preko puta groblja, na kojem ima dovoljno mjesta za parkiranje vozila.

Brdo Busovnik je, sa parkinga, jasno vidljivo iznad naselja Krusi kao i jedan od njegovih nižih vrhova, koji se nalazi u pravcu najvišeg vrha. Desno od nižeg vrha nalazi se udolina koja se spušta sa Busovnika prema naselju Krusi. Tom udolinom ide trasa staze za uspon na vrh, tako da je dobar orjentir za smjer kretanja.

Staza za uspon na Busovnik (Varin vrh) kreće iz centra naselja Krusi, sa pomenutog parkinga. Prvih oko 200 m staza ide asfaltnim putem, koji od groblja dalje produžava do par kuća u pravcu Busovnika. Po prolasku dvije kuće, asfaltni put se završava i stiže se na proširenje na kojem treba skrenuti lijevo (postoji markacija na kamenu). Sljedećih oko 600 m markirana staza ide polukružno kroz rijetku nisku hrastovu šumu (obilazi jednu kuću sa imanjem) i na taj način se stiže u podnožje pomenute udoline. Na prelazu iz privatne imovine u komunicu postoji kapija na stazi, koju po prolazu treba zatvoriti, zbog sprječavanja prolaska stoke.

Staza narednih oko 700 m ide udolinom pravo naviše prema prevoju . Desno od staze, najvećom dužinom te dionice, postoji kameni zid (suvomeđina) koji služi za sprječavanje prolaza stoke. Staza se blago penje, jasno je vidljiva, uglavnom dobro markirana ali je prekrivena sitnim, oštrim kamenjem, tako da je za prolaz ovom dionicom ipak potreban određeni napor.

Po izlasku ispod prevoja staza zaokreće ulijevo. To mjesto je obilježeno metalnim stubom sa informativnim tablama. Započinje srmiji dio staze. U početku je teren na stazi sličan onom prethodnom a prema vrhu je čistiji i lako je prohodan. Ispod samog vrha treba proći kratku dionicu u manjoj uvali, kroz nisko drveće, a potom čistom padinom bez problema se izlazi na vrh.

Vrh Busovnika je travnat, prostran i bezbjedan, dijelom prekriven niskim drvećem. Na vrhu, kao obilježje postoji metalni stub sa informativnim tablama, sa podacima o nazivu, koordinatama i nadmorskoj visini vrha.

Na južnom obodu vrha postoji manja travnata zaravan, oblika terase, oivičena kamenim gromadama. Ispod “terase” spuštaju se okomite stijene, pa je na tom dijelu potrebna opreznost i ne treba se približavati ivicama greda. Na većoj stijeni iznad terase postoji natpis “Busovnik 624 mnm”.

Sa Busovnika (Varinog vrha) su odlični pogledi u pravcu istoka, juga i zapada.

I na kraju, još jedna znamenitost. Prilikom ulaska u naselje Krusi, odmah se primjećuje pećina, u stijeni, desno iznad naselja. U unutrašnjosti pećine je naslikan grb Crne Gore a iznad nje postavljen je krst i državna zastava. Očigledno građani Krusa vjerno čuvaju crnogorsku tradiciju i sjećanje na poznatu bitku sa Turcima koja se dogodila u njihovom mjestu a koja je bila od velikog značaja u vjekovnoj borbi crnogorskog naroda za sticanje slobode.

Atraktivnost ture (1–5): 5

Mapa prilaznog puta

3D Google mapa staze

Prilazni put za Busovnik (Varin vrh) iz pravca Podgorice, ide magistralnim putem Podgorica — Cetinje. Na kružnom toku u naselju Donja Gorica, kod auto servisa “Reno” i Univerziteta Donja Gorica, skrećete desno na put za naselja Beri, Krusi i dr. Put dalje prati korito rijeke Sitnice, prelazi preko mosta i počinje da se penje prema naselju Krusi. Sa puta kroz Lješkopolje brdo Busovnik je vidljivo u pravcu zapada

Uspon na Busovnik (Varin vrh) je prilika da se posjeti spomen obilježje mjesta pogibije Mahmut paše Bušatlije, u poznatoj Bitki na Krusima 1796. godine. Da bi se posjetilo to mjesto potrebno je na raskrsnici oko 1 km prije naselja Krusi skrenuti lijevo na uži asfaltni put, pa prije prve oštre lijeve krivine, skrenuti desno na pješačku stazu, kojom se za par minuta stiže do spomenika

Kamena piramida je skroman spomenik koji je zadržao prvobitni izgled. Pogled od kamene piramide na brdo Busovnik, Kruse, Beri i dr

Na raskrsnici ispod naselja Krusi odvaja se udesno, naviše, priključni put koji vodi do njegovog centra, dok glavni put produžava dalje naprijed prema susjednim selima Lješanske nahije. Put ka centru Krusa prvo prolazi pored napuštene škole a potom stiže podno spomenika u pomen poznate bitke, groblja i seoske crkve. Kuće u naselju su koncentrisane oko spomenika

Staza za uspon na Busovnik (Varin vrh) kreće iz centra naselja Krusi, sa parkinga preko puta groblja. Prvih oko 200 m staza ide asfaltnim putem, koji od groblja dalje produžava do par kuća u pravcu Busovnika. Po prolasku dvije kuće, asfaltni put se završava i stiže se na proširenje na kojem treba skrenuti lijevo (postoji markacija na kamenu)

Sljedećih oko 600 m markirana staza ide polukružno kroz rij etku nisku hrastovu šumu i na taj način se stiže u podnožje udoline koja se od vrha Busovnika spušta u pravcu naselja Krusi. Na prelazu privatne imovine i komuna postoji kapija na stazi

Staza narednih oko 700 m ide udolinom pravo naviše prema prevoju . Desno od staze, najvećom dužinom te dionice, postoji kameni zid (suvomeđina). Teren na stazi je promjenljiv, dijelom kamenit. Stižete na mjesto prije prevoja na kojem staza dalje prema vrhu zaokreće ulijevo. To mjesto je obilježeno metalnim stubom sa informativnim tablama

Započinje srmiji dio staze. Na početku ove dionice teren na stazi je sličan onom iz prethodne dionice. Pogled sa ovog dijela staze je odličan na Podgoricu sa okolinom i na selo Krusi

Dalje prema vrhu teren je čistiji i lako je prohodan. Ispod samog vrha postoji mala udolina kojom staza ide nešto lošijim terenom, kroz nisko drveće

Po prolazu te zadnje prepreke, izlazite na čistu padinu i za par minuta, bez većih problema, izlazi se na vrh

Vrh Busovnika je travnat, prostran i bezbjedan. Na vrhu, kao obilježje postoji metalni stub sa informativnim tablama. Na južnom obodu vrha postoji manja travnata zaravan, oblika terase, oivičena kamenim gromadama. Na većoj stijeni iznad “terase” postoji natpis “Busovnik 624 mnm”

Pogled sa Busovnika (Varinog vrha) na Podgoricu sa okolinom, Kučke planine, Prokletije, Skadarsko jezero, Rumiju, Vrsutu, Vranjinu, Oblun, Bobiju, Velju goru, Lovćen i dr

Na travnato-kamenoj padini, sjeverno od naselja Krusi, postoji pećina koja privlači pogled kako svojom pozicijom, tako i crnogorskim obilježjima kojima je označena. Prilikom ulaska u naselje Krusi, pećina se odmah primjećuje, u stijeni, desno iznad naselja