Bir Kilo Demir Büyü Sistemi mi Daha Ağırdır Yoksa Bir Kilo Pamuk Büyü Sistemi mi?

Bu yazıya öncelikle Türkçe bir çeviri yaparak başlamak istiyorum zira bu tür tabirlerin yazımını İngilizce kullanınca uyumsuzluk baş gösteriyor. Gelin, bunu nereden ortaya çıktığına bakarak yapalım.

Brandon Sanderson isimli bir fantastik yazarının, yazarlığa dair verdiği seminerler sırasında kullandığı iki tabirdir bunlar. Hard magic ve soft magic olarak konuşma diline giren bu tabirler, bir hikayedeki büyü sisteminin nasıl uygulanacağını ve hikayede ne rol oyanayacağını daha kolay anlatmak için seçilmiştir.

Ben çeviri yaparken “Kelime kelime sözlükten bak, yapıştır,” yerine hem dilimizde hem kültürümüzde anlam olarak en yakın çevirileri tercih ediyorum. Buna bir de işin içine muziplik katma çabam girince elde ettiğim sonuç bu oldu.

Hard magic system: Demir büyü sistemi

Soft magic system: Pamuk büyü sistemi

Kısaltmak için “Demir Büyü” ya da “Demir sistemi,” demek şimdilik tuhaf geliyor ağzıma ancak çeviriyi bu yazı ile birlikte oturtacağımı da düşünüyorum.

Gelelim bu sistemlerin neyi temsil ettiğine.

Demir büyü sistemi: Sihirler için adeta bilimsel bir eda ile kurallar oluşturarak sınırlarını ve ne yapabileceklerini belirlemek.

Pamuk büyü sistemi: Sihirlerin çok geniş kurallara sahip olması ile sınırlarının ve ne yapılabileceğinin belirsiz bırakılması.

Demir büyü sistemine 3N kuralı ile giriş yapalım.

• Ne yapılacak?
• Nasıl yapılacak?
• Ne olacak?

Bu sorularla büyünün adımlarını kestirmek ya da bir kaynak vasıtasıyla öğrenmek mümkündür. Mesela en klasik “ateş topu” büyüsünü deneyelim.

Ne yapılacak? Rakibine el bombası eşdeğerinde bir büyü göndermek istiyorsun.

Nasıl yapılacak? Elinde ateş topu oluşturmak.

Ne olacak? Hedefe varınca patlayacak.

Demir büyü sistemini kullananlara örnek olarak oyunları verebiliriz. Oyunlar yapılırken her bir aşama için belirli sayı değerleri girilir mesela. Oyun karakterleri o değerlerin dışına çıkamaz. Yalnızca yapımcılar (aynı mantıkla oyuncular) bu kurallar üzerinde hakimiyet sağlayabilir. Büyü sistemi tabirinin sahibi olan Sanderson’un Demir büyü sistemine yatkın olduğunu görebiliriz.

Animelerden örnek verecek olursam Hunter X Hunter en güzel örneklerden biridir.

Pamuk büyü sisteminde ne yapılabileceğini kestirmek zordur. Bir büyücü herhangi bir büyüyü yapabilir. Bunun için kaynağı ve yöntemi önceden belli olmayan eylemler kullanır. Ne ağacından olduğu belli olmayan bir sopanın ucunu uzatır ve alın size alev topu! Sopayı yere vurmasıyla yerçekimini kontrol etmeye başlaması da başka bir örnektir.

Bu sisteme en iyi örnek Yüzüklerin Efendisi serisidir. Büyü kullanan herhangi bir karakter için hikayenin hiçbir aşamasında ne tür sihirler kullanabileceği belli değildir. Bu büyülerin sınırlarını ve çeşitlerini kestiremeyiz. Gandalf’ın bir Maia olduğunu bilseniz ve Yüzüklerin Efendisi evrenine hakim olsanız dahi kesin olarak şu büyüyü yapabilir ya da bu sihirden yoksundur demeniz mümkün değil. Hatta İngilizce “A wizard did it” (Bir büyücü yaptı) tabiri de buradan mütevellit ortaya çıkmıştır.

Şimdiye kadar en uç noktalarından bahsettiğim büyü sistemlerinden hangisini kendi hikayenizde kullanacağınızı soruyorsanız biraz daha beklemeniz gerekecek çünkü her gördüğü sakallıya dede deme eğiliminde pek çok yazar ve yazar adayı var. Her kurala sahip büyü sistemi demir büyü sistemi değildir. Aynı şekilde kuralları yok ya da her istediğini yapabiliyor diye bir büyü sistemine pamuk büyü sistemi demek de yanlıştır.

Esasında herhangi bir yapımda hangi büyü sisteminin kullanıldığı önemli değildir zira önemli olan tüketicinin karar vermesi gerekir. Burada ki kilit nokta tüketicinin, kurulan büyü sistemine ait temelleri kavrayıp kavrayamamasıdır. Örneğin, bir dövüş oyunu demir büyü sistemine sahiptir. Hangi tuşlara hangi sırayla nasıl bir zamanlama ile bastığınıza bağlı olarak ortaya çıkan saldırının nasıl başladığı, devam ettiği ve bittiği sayısal olarak belirlenmiştir ancak aynı oyunun filmi yapıldığında karakterler arasında dağlar kadar fark olacaktır. Bazı karakterler bazı karşılaşmalarda karşısındakine ne yaparlarsa yapsın yenemez mesela. Buna bakan her tüketici bunun demir büyü sistemi olduğunu rahatlıkla kavrayacaktır.

Şimdi önemli bir nokta!

Bu tabirlerin ortaya atılması bir büyü sisteminin bu iki seçenekten birine mensup olmasını gerektirmez. Aksine bu ikisi, uç noktaları temsil eder ve aralarındaki bir nokta seçmek daha uygun bir seçenektir. Tam ortadan bir örnek verecek olursam süper kahramanlardan bahsedebilirim. Mesela “Örümcek Adam neler yapabilir?” dediğimde bana anında becerilerini sayabilirsiniz. Bu, demir büyü sistemi kısmıdır. Ancak attığı bir ağ ne kadar uzağa gidebilir? Ne kadar dayanıklıdır? Ne kadar yapışkandır? Bunlar belirsizdir ve aynı hikaye içinde dahi farklılık gösterebilir. Bu da pamuk büyü sistemi kısmıdır. Örümcek Adam’ın ekran dışında normalde havaya gitmesi gereken bir ağa tutunup tarzancılık oynadığına hepimiz şahidiz!

Aynı şekilde Flash diye bir süper kahraman var. Demir büyü sistemi kısmı, hızlı olmasıdır ancak bütün fizik kurallarını hiçe sayan gücü ile sebep olması gereken kontrolsüz zararın önlenmesi için “Bir büyücü yaptı.” deniyor. Adı “Speedforce”

Kendi hikayenizde de bu tür bir sistem kurma niyetinizin olması karakterlerin gerçek dışı güçlerini kullanırken “İyi de şimdi ne olacak!?” diye çırpındığınız anları azaltacaktır. Tıkanmanızı da büyük ölçüde aşmanızı sağlar.

Editör: Sinem Karakuş