İnsanın Gücü: Felsefe

Toplum, insanı var eden cevabı gizliyordu. Bu sır korundu ta ki insan gücünü fark edinceye dek.

İnsan için tanımlar dillerde dolanır. Biyologlar, sosyologlar, filozoflar yahut Ahmet insan için bir tanım söyler. İnsan tanımlarındansa bugün insanı tanımlayan özelliklere dikkat çekmek istiyorum; canlı.

Evet, insan bir canlıdır. İnsan nefes alır, verir. İnsan yorulur, dinlenir. Acıkır, yer. İnsanın hayatının bir akışı vardır, insan nesiller ile devam eder. İnsan bir türdür, memeli.

İnsanı tanımlayan diğer şey nedir? Akıl, irade, düşünme yetisi, us. İnsan düşünür, tartışır, fark eder, inanır, inkar eder. İnsanı aklın hayvanlardan ayırdığı söylenir.

Peki, insanın aklının getirileri neler olabilir? İnsanı ayıran tek şey akıl der ve geçer miyiz? Sadece düşünür müyüz?

İnsan sosyal bir varlıktır. Sosyal hayatı ve ruhu aklıyla düz bir çember oluşturur. İnsan düşünür ve düşünce sistemleri kurar.

Evet, insanın aklı ve iradesi bir mekanizma gibi işler. Bu size de kendinizi güçlü hissettirmedi mi? Bazen bir kasnak gibi sistemli, bazen bir düğme gibi karar verici hatta bunların hepsinin mimarı. Söylemesi zevkli oluyor. Hey, asla insanla övünmüyorum.

İnsan içindeki o koca gücün ve ışığın, aklın ve iradenin, toplumun ve insanlığın simyasını bir noktada topluyor. Evet psikoloji, sosyoloji.. hayır her şey bir sorguyla başlıyor: felsefe. İnsanın anlam arayışı, kaybolmuş anlamlar içinde. İnsanın kendini var edişi, varoluşsal sancılar içinde.

Peki, felsefe neden bir güç? Nasıl bir güç?

Dünya üzerinde bilim, simyayla bir ölümsüzlük iksiri arayışı ile başlamış. İnsan, etrafında dönen her şeye merak salmış ve bununla beraber günümüzdeki teknolojinin temellerine kadar her şeyi inşa etmiştir ama insanın daha iyi bir yaşam hali kendisine olan merakıyla başlamıştır.

Presokratik dönem dendiğini hepiniz duymuş olmalısınız. Sokrates, öncü bir filozof ve önemli bir düşünür olarak ilk defa sosyal konuları gündeme getirmesiyle, adıyla bir çağ öncesi olan ilk adamdır. Felsefenin temellerine önemli katkıları olan Sokrates, ölümsüz olmaktansa yaşamı ve insanı anlamanın peşinde koşmuş ve doğru soruları sormuştur. Bu cümleyi okusa doğru derken neyi kastettiğimi ve soruların doğru olarak nitelendirilmesi üzerine gidip beni haksız çıkarabilirdi.

Dünyada felsefe Antik Yunanda başlamış ve günümüzde her insanın hayatına girmiştir. Kendine yan dallar psikoloji, sosyoloji… seçmiş bu dallarla beraber de gelişmiştir. Felsefe, içinde insan olan ve insanla var olmasıyla beraber insanla gelişen bir yapıya sahiptir. Felsefe bir bilim değildir, kanıta ve deneye değil akıl ve insana dayanır. Bir düşünce sistemi olmasıyla beraber düşünüş şeklidir.

Güç, bilimsel olarak işin yapılma süresi olsa da felsefede de güç çok ayrı bir yere sahiptir. Güç istenci bir felsefe temelidir.

Toplumsal ve sosyolojik açıdan baktığımızda güç, birey ya da toplumun dirençlere karşı kendi fikir ve çıkarlarını sağlayabilme yetisidir. Toplumları yıllarca bir araya getiren ve birbirinden ayıran güç savaşları bazen bir ideoloji bazen bir taht üstünden insanların kaderini belirlemiştir.

İnsanlar arasında seviyeler, fırsat farkları ve alt üst anlayışı getiren ve insanın bencil açgözlü yanına hitap eden güç savaşlarının en büyük silahı ideolojiler, büyük filozofların sistemleridir. Örnek vermemiz gerekirse Adolf Hitlerin Nietzche’den ve onun felsefesinden etkilendiğini söyleyebiliriz. Bir ideoloji ve bunun ardındaki tüm insanlar bir insanın felsefesiyle düşünmeye çalışmıştır. Burada Nietzche etkileri üzerine düşünmek uzunca ve eziyetli olur çünkü felsefede bir kanıt ve doğru olmamasıyla beraber her yorum ve insanla şekillenir.

Evet insanı toplum yapan sosyolojinin farkına dahi felsefeyle vardık. İnsan kendini ve toplumu fark etti. Felsefe sorular sordu, insan cevabı aradı. İnsan yalındı. Sorular zorlaştı. İnsan karmaşıklaştı. İnsan kendine sorular sordu. İnsan kendini neyin var ettiğini düşündü. Sordu dağa, taşa, insana, kendine.

Toplum yalanlar söyledi. Toplum insanı var eden cevabı gizliyordu. Bu sır korundu ta ki insan gücünü fark edinceye dek: felsefeyi. İnsanın felsefesini.

Şimdi yolda yürüyen biri de bir felsefede ve bunu biliyor. Şimdi dünyanın dönüşü çok bilimsel ama hayatın akışının bilimden uzak tarafını herkes görüyor. Şimdi insan güçlü bir ideolojiyle dünyayı yönetecek kadar. Şimdi -izmler şimdi felsefeler… şimdi insan gücünün farkında.

Şimdi kendini yetiştirmenin, gücünü kullanmanın ve aklını dokundurmanın zamanı. Şimdi zaman farklı akıyor insana. Şimdi çağlar çok hızlı insan nerede olduğunu çok iyi biliyor. Şimdi Nietzche haklı, Sokrates var oldu ve Platon okunuyor. Sende kendi sisteminin, dünyanın ve gücünün farkında mısın?

Editör: Buse Özcan