Karaktere İsim Verilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bir canlıya isim vermekten çok daha fazlası.
Bir hikâye yazmaktan bağımsız olarak, ciddi bir hikâye yazıyorsak karakterimizin bir adı olur. Bazı hikâyelerde karakterin ismi olmasa da ismi vardır. Benim kast ettiğim isimler bildiğimiz sokak isimleri değil. Karaktere isim vermek, onu canlandırmak ve kişileştirmek adına yapılan en büyük adımdır.
İşte tam da bu yüzden karaktere isim verirken dikkatli olmalıyız. İsim vermek deyince akla çocuğa veya hayvana isim vermek gibi örnekler gelebilir. Bir kurgu karakterine isim vermek bunlardan farklıdır. Çocuğa ya da hayvana koyduğunuz ismi geri alamazsınız.
Kurgu karakterlerde olay tam olarak böyle değildir. Hikâye henüz kitap olarak basılmadıysa ona bir isim verdiğiniz gibi de alabilirsiniz. Dijital mecralarda yayın yapıyorsanız önemi yoktur; hikâye, yayımlanmış olsa bile isimler değiştirilebilir. Önerdiğim bir şey değil ama yapılabilir.
Bu yazının amacı da zaten bunu yapmanıza engel olmak. Doğru olan, öyle bir seviyede olmak ki karaktere en doğru ismi verip bir daha ikinciye düşünmemek. Bunun için de belli başlı şeylerin farkında olup ona göre hareket etmek gerekiyor.
Biliyorum bir çocuğa verilen isim de ileride değişebilir ama ne dediğimi anlamışsınızdır. Karaktere öyle bir isim bulmalısınız ki ne karakter, ne siz ne de okurlarınız aksini söyleyememeli, bir fikir verememeli.
Hadi gelin dikkat etmemiz gerekenleri sırasıyla masaya yatıralım.
— Karakterin Dünyasını Tanımak
Karaktere bir isim vermeden önce karakterin yaşadığı dünyadan emin olmalısınız. Günümüz dünyasıyla paralel giden bir dünyada mı yaşıyor? Dünyamızın farklı bir zamanında mı yaşıyor? Bir dünya kuruyorsanız ve bu dünya gerçek dünyanın tıpatıp aynısı olsa bile bunları düşünmelisiniz. Fantastik bir dünya yazıyorsanız dünyanızdaki isimlerin genelini düşünüp ona göre hareket etmelisiniz.
Mesela tüm isimlerin gerçek dünyadan bağımsız olduğu bir dünyada bir karakterin adı John, Mehmet ya da Manuel olsa sizce de sırıtmaz mı?
Eserinizin fantastik ya da bilim kurgu olmasına karar vermeniz yetmez. Kimi bilim kurgu eserleri var ki karakterler aşina olduğumuz isimlere sahip; kimi fantastik eserler var ki isimler tamamen yabancı ve gerçek dünyanın tüm kültürlerinden bağımsız.
Sıfırdan bir hikâye yazacaksanız dünyayı oluşturmayı tamamlayacağınız ana kadar karakterleriniz isimsiz kalsın, problem değil.
— Karakterlerin Kültürünü Tanımak
Bir dünya oluşturduğunuzu varsayalım. Hepiniz biliyorsunuzdur ki bir dünyada bir kültür olmuyor. Tüm dünyayı saran bir kültür hayal ediyorsanız da gerçekçi bir senaryoda o kültürün kendi içinde alt kültürlere ayrılacağını kabul etmelisiniz.
Böyle bir durumda karakterin kültüründen emin olmanız da önemli. Karakterin o kültüre ne kadar ait olup olmadığını düşünmelisiniz. İsimler doğru kullanıldığında çok şey ifade eder.
Bildiğimiz dünyadan gidecek olursak ismi Abdullah, Abdülkerim olan bir karakterin en azından ailesinin nasıl karaktere sahip olduğunu daha ilk dakikadan anlayabiliriz. Dikkat ederseniz karakterin demiyorum, karakterin yakın çevresinden bahsediyorum.
Öylesine bir isim koyarsanız sonrasında karakterin çevresini derinleştirirken hikâyede çeşitli açıklar yaratabilirsiniz. Bu açıklar öyle sırıtan, okuru irite eden türden şeyler olmaz ama hikâyeniz “ince ince işlenmiş’” diye anılsın istiyorsanız bunlara bakmanız elzem bir durum.
Karakterinizin ismi, karakterin kültürüyle olan bağını ve kültürün genel durumunu işlemeniz için güzel bir alan. Mesela bir zamanlar sadece soylulara verilmiş bir isme sahip sokak çocuğu karakterinizin olması ya da dini anlamı olan bir isme sahip fakat dini inancı olmayan bir karakterinizin olması size üzerinde çalışmanız için güzel alanlar sağlar.
— Karakterin Kendisini Tanımak
İsmi karaktere vereceğinizi düşünürsek karakteri de iyi tanımanız gerekiyor. Bu noktada hikâye yazan birçok insana yıldızlı bir tavsiyede bulunmak isterim.
Karakterinizin ismi, karakterinizi tamamen niteleyen bir isim olmasın. İsmi Savaş olup da kavgayı seven bir karakter ya da ismi Nur olup yüzü ışıl ışıl parlayan bir karakterden bahsediyorum. Burada gerçek dünyayı düşünmemiz lazım. Gerçek dünyada isimler çoğu zaman anlamlarına göre koyulmaz. Birinin tanıdığıdır, anısı vardır veya söz vardır gibisinden örneklerle isimler rastgele verilir.
Hikâyenizin gerçekçi olmasını istiyorsanız buna dikkat edin. Bilim kurgu ve fantastik eserlerde bu dediğim biraz daha bükülebilir. Aynı şekilde mizahı odağına alan eserler de bu örneğin dışında tutulabilir. Mesela Aziz Nesin’den Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz kitabı ya da Doğu Yücel’den Kimdir Bu Mitat Karaman. O iki kitap da komedi ögelerini yoğun bulunduran kitaplar ve hikâyelerin temellerini karakterlerin isimlerine yükleyen eserler.
Ciddi, oturaklı ve kendi içinde gerçekçi bir eser yazma peşindeyseniz anlamlı bir isim düşündüğünüz gibi ismin nasıl konulduğunu da düşünmelisiniz. Birebir uyan bir isimse onun arka planda bir açıklaması olmalı.
Mesela insanların “sevgi pıtırcığı” diye çağıracağı bir karakterin isminin de ne tesadüftür ki Sevgi olması kanımca tembel yazarlıktır.
Hatta burada bunun tersini uygulamanızı tavsiye edebilirim. Şu vakitte artık bu daha ilgi çekici bir konsept. Mesela ismi Savaş olup da ailesinin en barış yanlısı olan çocuğu düşünebilirsiniz.
— Karakterin Hikâyesini Tanımak
Biliyorsunuz ki isim dediğimiz şey birine başkası tarafından atfedilen şeyler değil. Kişi kendi ismini de kazanabilir ya da o isim yoktan var olabilir.
Karakter hikâyenin bir noktasında ismini değiştirebilir, başkasının ona söylediği yeni bir ismi sahiplenebilir. Bu yüzden hikâyenin en başında karaktere uyacak olağanüstü ismi bulmanız gerekmiyor.
Karakteriniz cesur biriyse mesela daha ilk bölümden isminin “cesurluk” kavramıyla bağdaşması gerekmez. İlerleyen bölümlerde alacağı bir lakap ya da yeni ismi “cesurluk” kavramıyla bağdaştırılabilir.
Hep benzer çizgilerde örnekler veriyorum çünkü benzer çizgide örneklerle çok karşılaşıyorum. Ay yüzlü olduğu defalarca belirtilen karakterin Nuray, Aybike, İlkay, Sonay olması; ana karakterin güvenilir arkadaşının adının Güven olması, masumane karakterlerin Güneş, Bulut olması gibi.
Sert karakterlerin de Erkan, Demir, Hakan olması örneğini de verebiliriz bu durum için. Anlaşılır olması adına Türk isimlerinden gidiyorum ama bunu farklı dillere ya da kendi uydurduğunuz dünyaya uyarlayabilirsiniz.
Ekstra: — Akılda Kalıcılık
Karakterinizin iyi olmasını istiyorsanız, sağlam bir karakterizasyonun yanında buna da dikkat etmelisiniz. İyi karakterler akılda kalır, o hâlâ bir gerçek fakat ismi hatırlanır olan karakterler de akılda kalır ve akılda kaldıkça hakkında iyi konuşulur.
İsmin baştan sona bir uyumu olmalı. Uyumsuz olmasını istiyorsanız bunun altını hikâye içerisinde doldurmanız gerekiyor. (Mesela iki zıt kültüre mensup insanın çocuğu olduğundan iki ismin de birbirinden alakasız olması.)
Akla ilk gelen kurgu karakter isimlerini say deseniz o isimlerin hepsinde ortak birkaç unsur fark edebilirisiniz: Basitlik, sadelik, bütünlük ve karakterin arkasındaki anlam…
Sonuç:
Gördüğünüz gibi, iyi bir hikâyede bir karaktere isim vermek yalnızca bir karakter isimlendirmek değildir. O dünyaya yeni bir vatandaş katıyorsunuz, bunu o dünyanın kurallarına göre yapmalısınız. Her şey kusursuz olursa olağandışı görünür.
Lakaplar da bu işin bir diğer boyutu. Kimlik isminden ayrı bir bakış istiyor karaktere lakap takmak. Basit ya da karmaşık bir lakap olması her şeyi değiştirir. İki arkadaşın kendi arasında taktığı lakabın olağandışı karmaşıklıkta olması ya da bir kraliyet ailesinin en yüksek sınıfına mensup elit bir karakterin basit bir lakap takması sırıtır.
Yukarıda dediğim gibi, sırıtır ama okuru irite etmez. Kötü olması belki bir şeyi değiştirmez ama iyi olması çok şey katar. Bu yüzden de dikkat etmeliyiz.
