Matematik Yapamayan Kişiler Aptal Mıdır? Çoklu Zeka Kuramı
Senelerce matematikte yeterince başarılı olamadığınız ya da sosyal alanlarda kendinizi yeterince gösteremediğiniz için kendinizi aptal hissettiniz mi?
Her insan hayatının belli bir döneminde bir alanda yetersiz gördüğü için kendini başarısız, yeteneksiz ya da salak hissetmiştir. Lisede aynı matematik konusunu saatlerce çalışsanız da bir türlü anlayamadığınız için kendinizi “Ben okul hayatımda başarısızım.” diye etiketlediğiniz günleri ya da bir kulübe üye olmayı ve kulüpte ilerlemeyi çok isterken aynı zamanda o kulübün toplantılarına gitmek, konuşmak, iletişim kurmak size çok zor geldiği için kendinizi geri çekmeyi tercih ettiğiniz zamanları hatırlayın. Ortaokulda bir arkadaşımı hatırlıyorum, kendisi her beden dersinde kenarda oturmayı tercih ederdi ve bu yüzden sürekli tepki alırdı ama onunla bu konuyu konuştuğumda spordan keyif almadığını ve kendini sahada çok güvensiz hissettiğini söylemişti.
Bir arkadaşınızı düşünün, matematikte iyi değil ama başınız derde girince sizi kurtarmak için bütün yaratıcı fikirleri o öne atıyor ya da spor sahasında iki tur koşamayan arkadaşınız kitleleri hayran bırakacak derecede iyi keman çalıyor.
Geçmişe baktığımızda okul hayatında yeterince başarılı olmayan insanlar zeki olmamakla yaftalanırken Howard Gardner’ın Çoklu Zeka Kuramı teorisi ile bu görüş değişti.
Gardner’a göre her insanın kendine özgü yetenek alanları ve zekasını kendine özgün kullanabileceği alanlar vardır. Bu teoriye göre insan zekası sekiz alt kategoriye ayrılmıştır ve dokuzuncusu üzerine de çalışmalar devam etmektedir. Beyninizin size özel olarak tasarladığı yeteneklerinizle bambaşka alanlarda çok iyi işler çıkarabilir ve tamamen size ait olan, herkesten farklı olanı ortaya koyabilirsiniz.
Birçok kişi, diğer arkadaşlarının başarılı olduğu konularda başarılı olamadığı için özgüvenini henüz çocukken kaybediyor ve bu özgüveni geri kazanması maalesef ki çok uzun bir zaman ve farkındalık istiyor. Oysaki dostlarım, eski bir ürünü yeni ürünler satan bir yere götürürseniz elinizdeki eşyayla ilgilenecek kimse bulamayacakken eğer bir antikacıya giderseniz elinizde dünyanın en değerli elması varmış gibi muamele görebilirsiniz. Bu yüzden herkes kendini ait hissettiği yerde keşfedebilir.
Peki nedir bu sekiz zeka türü?
- Uzamsal Zeka: Görsellikle alakalı olan bu zeka türü kişinin gördüğü şeyleri aklında çok iyi bir şekilde tutabilmesinin yanında dinlediği şeyleri kafasında canlandırmasını, onlara boyut kazandırmasını ve tasarımlar yapmasını kapsar. Hem görmeyi hem de zihinsel göz dediğimiz alanları kapsayan bu beceri insanlarda doğuştan bulunur ve büyüdükçe gelişir. Mimarlar, mühendisler, ressamlar, tasarımcılarda bu yönün geliştiğini gözlemleyebiliriz.
Eğer resim derslerinde hiç başarılı olamadıysanız okumaya devam edin, size uygun zekayı bulacaksınız.
2. Kinestetik Zeka: Beyin-beden koordinasyonunu çok iyi kullanan kişilerde bulunan kinestetik zeka türüne sahip kişiler jest ve mimiklerini çok iyi kullanırlar. Bu sayede duygu ve düşüncelerini karşıdaki kişiye çok iyi iletirler. Bu zekaya sahip kişiler sadece günlük hayatta değil aynı zamanda sanatsal alanlarda da çok başarılıdırlar. Tiyatrocular, dansçılar, başarılı sporcular bu zeka türüne sahiptir.
3. Müziksel Zeka: Doğadaki seslere ve müziğe karşı duyarlılığınız fazla ise, çevrenizdeki kişiler size “sende kesinlikle müzik kulağı var” diyorsa müziksel-ritmik zeka sizi tanımlıyor olabilir. Müziksel zekası ön planda olan kişiler bazen hiç eğitim almadan bir enstrümanı çalabilir veya notalarını bilmediği müzikleri sadece dinleme yoluyla öğrenip çalabilirler. Beethoven gibi popüler müzisyenlerimizin de tam olarak ritmik zekası fazlasıyla gelişmiştir.
4. Sözel Zeka: Aslında dil — sözel zeka olarak da geçen bu zeka tipine sahip insanlar dili ve sözcükleri kullanmak konusunda çok iyidirler. Bu kişiler olayları ve durumları kompoze etmekte, sunumlarda başarılı insanlardır.
Yazarlar, hatipler, şairler, siyasetçiler, dil bilimcilerin sözel zekaları fazlasıyla gelişmiştir ve bu alanda oldukça başarılıdırlar.
Eğer sen de sözcükleri zihninde kolayca dans ettirebiliyorsan bu zeka türüne sahip olabilirsin.
5. İçsel Zeka: Bu zekaya sahip kişiler dostlarım kendilerini çok iyi tanıyan kişilerdir. Kendi iç dünyalarını mantıklı bir şekilde tahlil edebiliyor ve neleri becerebileceklerini anlayıp uygulayabiliyorlar. Bu zekaya sahip insanların beceri — hedef uyumu yüksektir.
Kendi davranışlarını, sosyal etkileyiciler ile birleştirip yorumlama konusunda yetenekli kişiler bu zekası yüksek kişilerdir.
6. Sosyal Zeka: Ortalıkta sürekli gördüğünüz, insanlara hitap konusunda başarılı, onlara rehberlik eden hatta bazen yönetebilen, analizleri ve sosyal iletişim becerileri gelişmiş kişilerin ise bu zeka çeşidi oldukça gelişmiştir.
Bu kişiler genellikle çevreleri geniştir, genel olarak kabul gören ve sevilen insanlardır.
7. Matematiksel Zeka: Bu zeka okullarda da sık sık takdir gören ve eğitim hayatı boyunca her öğrenciden de beklenen bir zeka çeşidi olmasına karşın bu alanda gelişmemiş kişilerin kendilerini en çok etiketlediği alandır ama görüyorsunuz ki dostlarım aslında bu sadece bir zeka türü ve bu yönde başarılı olamamak sizi aptal değil başka alanlarda daha başarılı yapar.
Analitik düşünme de ve muhakeme edebilme konusunda gelişmiş bu insanlar sayısal ağırlıklı, soyut düşünebilmeyi içeren alanlarda başarılı olmuş kişilerdir.
Isaac Newton, Carl Gauss, Alan Turing bu zekası gelişmiş insanlardan bazılarıdır.
8. Doğasal Zeka: Bu zeka türüne sahip kişiler doğayı anlamakta, yorumlamakta ve bütünleşme konusunda gelişmiş kişilerdir. Bu zekaya sahip kişiler doğayı gözlemlemeyi ve çıkarımlar yapmaya bayılırlar.
Arkeoloji, dağcılık, izcilik, belgesel çekimi, botanik, jeoloji alanları bu kişilerin ilgilendiği alanlardır.
Dostlarım, insanın kendisini keşfetmesi uzun ve yorucu bir yolculuktur. Çokça emek ve acı ister. Sanırım kendimizi bulmamızın bedeli onu bulana kadar farklı yollara sapıp çokça yanılmak. Eğer kendinizi bunca zaman ait olmadığınız bir kalıba sokmaya çalıştıysanız bu yazı size bir rehber olsun. Kendi yeteneklerinizi keşfedin ve peşinden gitmeyi, süreci ne olursa olsun, bırakmayın.
Hayat kendi pişmanlıklarınızı yaşamaya ve bunlarla savaşmaya çalışırken size yol göstermeye başlıyor.
Sizi seviyorum, bir sonraki yazıda görüşmek üzere.
Editör: KvotheTheBard & Sinem Karakuş
