Stephen R. Covey | Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı Kitap İncelemesi
Yaşamımız boyunca bizi mutlu, etkili, başarılı ve en önemlisi iyi bir insana dönüştürecek 7 alışkanlık; bu alışkanlıkların hayatımızda nasıl karşılık bulduğundan ve içselleştirip nasıl uygulayacağımıza dair örnekler durum ve olaylarla desteklenerek anlatılmış. Bol öğrenmeli, keyifli bir okuma dilerim!
Selamlar herkese.
Bazı nedenlerden ötürü uzun zamandır içerik paylaşmıyordum. Aslında aktif öğrenme yolculuğum hız kesmeden devam ediyor. Yazmaya da hiç ara vermedim ama iş düzenleyip paylaşmaya geldiğinde gerekli vakti ayıramadım. Bunun yokluğunu da fazlasıyla hissettim. Çünkü ürettiğim çıktıları başka insanlarla paylaşıp, onlara da fayda sağladığını düşününce kendimi çok daha iyi hissediyorum. Bununla birlikte kazanımların, deneyimlerin, bilgilerin paylaşıldıkça anlamının derinleştiğine olan inancım artıyor. Bhartrihari’nin de dediği gibi: “Bilgi, paylaştıkça çoğalan bir hazinedir.” O halde bize de hazineyi arttırmak, yaygınlaştırmak ve anlamlaştırmak için çabalamak düşer diye düşündüm.
Bu vesileyle yeni yıla girmeden önce okuduğum kitapların, makalelerin ve izlediğim filmlerin analizlerini yaptıktan sonra paylaşmanın faydalı olabileceği kanısına vardım. Bundan dolayı bahsetmiş olduğum incelemeleri artık sık sık sizlerle paylaşacağım. Amacım; öğrendiklerimi sürdürülebilir bir şekilde sizlere aktarmak ve fayda almanızı sağlamak. Bunun için de gerekli çabayı ve ilgiyi göstereceğime dair kendime söz verdim. Tabii süreç boyunca eksiklerim veya hatalarım olabilir. Sizlerden istirhamım, bunları bana iletmenizdir. Düzeltmek ve daha iyi halde aktarmak için elimden gelenin en iyisini yapmak için hazırım. Destekleriniz için şimdiden teşekkür ederim.
O halde yolculuk başlasın :)
İncelemesini paylaşmak üzere seçtiğim ilk kitap Stephan. R. Covey’in yazarlığını üstlendiği “Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı” eseri oldu. Bireyin kişisel ilkelerini ve değerlerini oluşturmasının hayatına nasıl yön verdiğini hem bilimsel araştırmalardan hem de yaşanmış olaylardan örneklerle anlatması beni çok etkiledi. Özellikle bölüm sonlarında verdiği uygulama önerileri, anlatımı ciddi anlamda güçlü kılıyor. Kitap seçimimde bu faktörlerin oldukça etkili olduğunu söyleyebilirim.
İnceleme yaparken hocalarımın tavsiyelerini de dikkate alarak kendimce belirlemiş olduğum bir format üzerinden ilerliyorum. Bahsettiğim formatı her yıl güncelleyerek edindiğim çıkarımları yazmaya devam ediyorum. Sizler de formata dair öneri/katkıda bulunmak isterseniz görüşlerinizi iletebilirsiniz. Paylaşımlarınız, süreci besleyecek ve daha anlamlı olmasını sağlayacaktır.
Kitap incelemelerini yaptığım format aşağıdaki gibidir:
1: Kitabın Künyesi
2: Anahtar Kavramlar
3: Beğendiğim Alıntılar
4: Kısa Özet
5: Sonuç ve Değerlendirme
6: Sorgulama Alanı
1. Kitabın Künyesi:
→ Kitap Adı: Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı
→ Yazar: Stephen R. Covey
→ Çeviri: Osman Deniztekin & Filiz Nayır Deniztekin
→ Türü: Kişisel Gelişim
→ Sayfa Sayısı: 429
→ Basım Yılı, Baskı ve Yayınevi: 2019, 63.Baskı, Varlık Yayınları
2. Anahtar Kavramlar:
Alışkanlıklar — Öz bilinç — Kişilik — Karakter — Karakter ve Kişilik etiği — İlkeler — İlke merkezlilik — Değerler — Vicdan — Paradigma değişimi — Hayal gücü — Ü/ÜY (İstenilen sonuçların üretilmesi/üretme yeteneği veya kaynak) — Etki alanı — İlgi alanı — Anlayış — Algılama — Empati — Liderlik — Yöneticilik — Kuvvet alanı analizi — Sürekli olgunlaşma modeli — Sinerji — Pigmalyon Etkisi — İletişim — Değişim — Bağımlılık — Bağımsızlık — Karşılıklı Bağlılık — Alışkanlık — Zihinsel yaratım — Determinizm — Özgür İrade — İnisiyatif alma — Sürdürülebilir öğrenme ve yenilenme.
3. Beğendiğim Alıntılar:
“Yedi Alışkanlığın içerdiği ilkelerden birçoğu zaten içimizde, vicdanımızda ve sağduyumuzda mevcuttur. Onları fark edip geliştirebilmek ve en derin kaygılarımızı gidermek amacıyla kullanabilmek için farklı düşünmemiz, paradigmalarımızı daha yeni, derin ve ‘içten dışa’ bir düzeye kaydırmamız gerekir.”
“Sorunu görüş biçimimiz, sorunun kendisidir.”
“Durumu değiştirmek istiyorsak, önce kendimizi değiştirmemiz gerektiğini kavramaya başladık. Kendimizi etkili bir biçimde değiştirmek için de, önce algılarımızı değiştirmemiz gerekiyordu.”
“Köklü bir dürüstlük ve temelde güçlü bir karakter yoksa, yaşamın zorlu mücadeleleri er ya da geç gerçek dürtülerin yüzeye çıkmasına neden olur ve kısa süreli başarının yerini, insan ilişkilerindeki başarısızlık alır.”
“Bütün ilerici toplumların büyük yazınsal yapıtlarında, sevmek bir eylemdir.”
“Bugün ölmüş ve kendi cenazene katılmış olsan cenazendeki iş arkadaşlarının, anne babanın, eş dostunun senin hakkında ne demelerini, ya da nasıl bir karakter görmüş olmalarını dilerdin?”
4. Kısa Özet:
Kitap, 4 bölümden oluşmaktadır. Bahsi geçen bölümleri “Paradigmalar ve İlkeler”, “Özel Zafer”, “Genel Zafer” ve “Kendini Yenileme” şeklinde sırlayabiliriz. Bu dört bölümde etkili insanların 7 alışkanlığı olarak ifade edilen alışkanlıklar detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Her alışkanlığın sonunda uygulamalar adı altında önerilerde bulunarak, okuyuculara öğrendiklerini uygulama alanı sunulmuştur. Söz konusu 7 alışkanlığı kısaca şu şekilde özetleyebilirim:
Proaktif ol: Hayatımızın sorumluluğunu almanın önemine dikkat çekilen bu bölümde, öz bilincimizi kullanarak seçimlerimizi yapabilir, eylemlerimizi kontrol edebilir ve atacağımız adımları buna göre atabiliriz. Burada etkin olmak esastır. Fakat bu demek olmuyor ki, her şeyi yapalım. Değerlerimizle temellendirdiğimiz seçimlerimizi uygulamak için bu yaklaşımı kullanabiliriz. Aynı şekilde haksızlığa uğradığımızı düşündüğümüzde şikâyet etmek yerine, çözüm odaklı düşünüp, “olabilirim, yapabilirim” anlayışını benimseyip, sorunların, durum ve koşulların bizi denetlemesine izin vermememiz gerektiği vurgulanmıştır. Covey, bu bölümde, kontrol edemeyeceğimiz şeylere takılıp kalmamamızı, şikâyeti bırakmamızı ve kontrolümüz altında olan durumlara odaklanmamızı önermiştir.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 4 uygulama önerisi sunulmuş. İşte bunlardan birisi:
“İş yaşantınızdan ya da özel yaşamınızdan, sizi engelleyen bir sorun seçin. Bu sorunun dolaysız mı, dolaylı mı, yoksa denetim dışı mı olduğunu belirleyin. Onu çözmek için Etki Alanınız içinde atacağınız ilk adımı saptayın, sonra da o adımı atın.” (syf. 107)
Sonunu düşünerek işe başla: Covey, bu bölümde uzun vadeli hedeflerimizi belirlemenin ve sonrasında yapacağımız şeyleri düşünerek hareket etmemizi önermektedir. Bu kısımda verdiği “Cenazenizi düşünün…” örneği gerçekten oturup hayatımızı sorgulamamız gerektiğini ve uzun vadeli hedeflerimizi belirlerken sonunu düşünmemizin önemini kavramamızı sağlıyor.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 7 uygulama önerisi sunulmuş. İşte bunlardan birisi:
“Birkaç dakikanızı ayırarak şimdiki görünüşünüze göre rollerinizi yazın. Yaşamınıza tutulan aynadaki bu görüntü sizce yeterli mi?” (syf. 163)
Önemli işlere öncelik ver: Bu kısımda dikkat çekilen temel nokta; gerçekleştireceğimiz temel faaliyetleri önceliklendirmek ve zaman yönetimini uygulamak. Yani; Faaliyetlerimizi öncelik sırasına göre düzenledikten sonra zamanı akılcı kullanıp, disiplinli bir şekilde kendimizi yönetmeliyiz, şeklinde de ifade edebiliriz.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 7 uygulama önerisi sunulmuş. İşte bunlardan birisi:
“Haftalık bir düzenleme yapmaya kendi kendinize söz verin ve bunu yapmak için düzenli bir zaman belirleyin.” (syf. 205)
“Kazan/Kazan” Diye Düşün: Bu bölümde insanlar arası etkileşimde kullanılan 6 paradigmadan bahsedilmiştir. Bu paradigmalar şu şekildedir;
→ Kazan / Kazan
→ Kazan/Kaybet
→ Kaybet/Kazan
→ Kaybet/Kaybet
→ Kazan
→ Kazan/Kazan ya da Anlaşma Yok
Bu paradigmalardan hangisini seçeceğimize öz bilincimiz ve özgür iademizle biz karar verebiliriz. Covey her paradigmayı tek tek ele alarak neden “Kazan/Kazan” ı tercih etmemiz gerektiğinin cevabını veriyor. Kurduğumuz ilişki ve anlaşmaların her iki tarafı da mutlu etme temeline dayandırmamızı, en azından bu konuda ortak noktayı belirleyene kadar çaba göstermemizi tavsiye etmektedir. Bu ilke odaklı ilişkiler kurmuyorsak, o ilişkileri kurmanın da bir yararı olmayacağının altı çizilmiştir. Bu noktada, sağlıklı ilişkiler kurmak ve karşılıklı iş ve ilişkileri geliştirmek için yaratıcılığımızı sergileyip, kazan/kazan ilkesini uygulamak çok kritik görünüyor.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 6 uygulama önerisi sunulmuş. İşte bunlardan birisi:
“Bir anlaşmaya varmayı ya da çözüm üzerinde görüşmeyi deneyeceğiniz, yaklaşmakta olan bir etkileşimi düşünün. Cesaretle düşüncelilik arasındaki dengeyi sürdürmeye kararlı olun.” (syf. 268)
Önce Anlamaya Çalış, Sonra Anlaşılmaya: Bu ilkenin temelinde empati vardır. Covey, anlaşılmaktan önce anlamaya çalışmamızı, insanları dinlerken, onları sorgulamadan, tepeden bakmadan, kendini anlatmadan sadece kendimizi onlar yerine koymamızı ve onları samimi bir şekilde dinlememizi öğütlemektedir. Bu bölümde empatik dinlemenin hayatımızda pek çok şeyi değiştirebileceğini ve bize sağlayacağı kazanımların farkına varıyoruz. Ayrıca verdiği “Teşhisten önce tedaviyi veren doktor” örneği bu ilkenin anlaşılabilirliğini pekiştirmiştir.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 5 uygulama önerisi sunulmuş. İşte bunlardan birisi:
“Size yakın olan biriyle empati kavramını paylaşın. Başkalarını gerçekten dinlemeye çalışmak istediğinizi söyleyin ve bir hafta sonra geribildirim isteyin. Ne kadar başarılı olmuşsunuz? O kişi ne hissetmiş?” (syf. 297)
Sinerji Yarat: Bu ilkeye geldiğimizde bütünün parçalardan daha büyük olduğunun önemine dikkat çekildiğini görüyoruz. Covey, tek başımıza bir şeyler yapmak yerine, diğer insanların farklı yönlerini analiz etmek ve farklılıklardan sinerji yaratmak için harekete geçmemizi önermektedir. Ayrıca kişilerarasında sinerji oluşturulmasının ön koşulu olarak, öncelikle kişinin içinde sinerjinin oluşmasının gerekli olduğu ifade edilmektedir. Sinerjinin oluşumu büyük oranda güven ortamına bağlıdır. Bu yüzden farklılıkları zenginlik olarak görmek ve buna göre güvene dayalı bir ortam oluşturmak bu ilkenin uygulanabilmesi için çok önemlidir.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 4 uygulama önerisi sunulmuş.
Baltayı Bile: Bu ilkede ise kendimizi sürekli yenilememiz ve beslememiz gerektiğine dikkat çekilmiştir. Sahip olduğumuz en değerli kaynağın kendimiz olduğunu vurgulayarak, fiziksel, sosyal, zihinsel ve ruhsal açıdan kendimizi korumamızı, sonrasında bu alanlarda kendimizi geliştirmemizi tavsiye etmektedir.
→ Uygulama Önerisi: Bu alanda ise anlatıyı pekiştirmesi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmesi için 4 uygulama önerisi sunulmuş.
Son iki bölüm için uygulama önerilerini paylaşmadım. Kitaptan okumak daha keyifli olur belki de, ne dersiniz? :)
5. Sonuç ve Genel Değerlendirme:
Klasikleşmiş kişisel gelişim kitaplarının ütopik anlatımlarının aksine gerçekçi bir bakış açısı sunduğu için başucu kitaplarım arasındaki yerini aldı. Genel anlamda bu yaklaşımı zorlayıcı olsa da tesirinin çok güçlü olduğuna inanıyorum. Çünkü önerdiği ilkeler, kişisel gelişimin davranışlarla düzeltilmesini değil, bu davranışları meydana getiren sebeplerin düzeltilmesine dayanıyor. Davranış değişikliğinin, hayata bakışımızın ve benimsediğimiz fikir yapısının değiştirilmesinden geçtiğini savunuyor. Dolayısıyla bu yönüyle diğer kişisel gelişim kitaplarının önüne geçmiş oluyor.
Ayrıca, kitabın birçok yönden olumlu etkisi var. Toplumsal, sosyal ve bireysel yaşantımıza dair çok güzel anekdotlar içeriyor. Sürekli olgunlaşma modelinde karşımıza çıkan karşılıklı bağlılık ilkesinin bizi daha özgür kıldığını, derdimizi anlatmadan önce karşımızdaki insanla empati yapıp, onu dinlemenin önemini daha iyi kavramamız açısından yepyeni ufuklar kazandırdı. Hayata nasıl baktığımız, bizim gerçekliğimizi ortaya koyuyor. Bunun farkındalığını kazanmak çok değerliydi benim açımdan. Ayrıca Covey’in anlatımını bireysel hayatından örneklendirerek sunması, alışkanlıklara daha realist bakmamı sağladı.
7 Alışkanlıktan özet kısmında detaylı bir şekilde bahsetmiştim. Şimdi kavramlar üzerinden ilerleyerek devam etmek istiyorum.
İlk olarak alışkanlıklardan bahsetmek iyi olur diye düşünüyorum. Alışkanlıkları, bilgi, beceri ve arzuların kesiştiği nokta olarak ifade edebiliriz. Bilgi bize yapılması gereken şeyi, nedeniyle birlikte verir. Paradigma da denebilir. Beceri, nasıl yapacağımızı, arzu ise yapma isteğimizi; yani, motivasyonumuzu oluşturur. Alışkanlık kazanmak için de bu üç bileşeni bir araya getirip, uygulamak sürdürülebilir bir gelişim alanı oluşturmamızı sağlar. Bundan dolayı 7 alışkanlığa detaylıca bakmadan önce alışkanlık konusunun irdelenmesini çok kıymetli buluyorum. Bununla birlikte alışkanlık kazanma sürecinde yaşadığımız zorlukları da göz önünde bulundurma, motivasyon kaynaklarımızı ön plana çıkarma bizi başarılı kılacaktır diye düşünüyorum. Bu konuda son olarak şunu eklemek istiyorum: 7 Alışkanlığın her birini ayrı ayrı kullanmamız uygun formül olarak görünmüyor. Bunları bütün olarak görmek ve birbirini takip edecek şekilde uygulamak hedeflediğimiz verimi almamızı sağlayacaktır. Sirkülasyon halinde olan bu alışkanlıklar bütünü oluşturduğu için bizi sürekli olgunlaşma modeline götürüyor. Bunu takip eden süreçte de karşılıklı bağımlılığın gerçekleştiğine şahit olacağız. Karşılıklı bağımlılık “biz” paradigması şeklinde ifade edilebilir. Evet, “Biz” bunu yapabiliriz; Evet, işbirliği yapabiliriz, demek oluyor. Bu sayede yeteneklerimizi ve gücümüzü bir araya getirip, sinerji oluşturabiliriz. Günümüzde de en çok aranan, en çok istenen özellik bu değil midir?
Son olarak sürdürülebilir öğrenme ve yenilenme kavramından bahsetmek istiyorum. Öğrenme bana göre; gerçekleştikçe büyüyen ve döngü halinde tekrar edildiğinde birbirini besleyen bir süreçtir. Ben sürdürülebilir aktif öğrenme modelini hayatımda uygulamak için büyük bir çaba harcıyorum. Bunun bir çıktısı olarak da alışkanlıklarımın daha kontrol edilebilir ve gerçekleştirilebilir olduğunu ve uzun vadeli hedeflerimi beslediğini gözlemledim.
6. Sorgulama & Düşünme Alanı:
→ Pardigma değişiminde kişinin karşılaştığı zorluklara katlanmasında onu motive eden değişkenlerin, alışkanlıklarla nasıl bir ilişkisi vardır?
→ Bu alışkanlıkları bir örgüte entegre ederek örgüt kültürünü bu çerçevede şekillendirseydik ne olurdu? Çalışanları sürece dahil etmek için motivasyon kaynaklarımız ne olurdu? Nasıl bir yaklaşım sergilememiz gerekirdi?
→ İlkelerimizi oluştururken toplumsal yapının ve kültürün kararlarımız ve davranışlarımız üzerindeki etkisini hissediyor muyuz? Hissediyorsak bu etki ne düzeydedir? Etkilenme düzeyini biz seçebilir miyiz? Bu etkiyi tanımlamak gerekseydi nasıl bir tanımlama yapmamız gerekirdi?
Evettt, ilk kitap incelemesinin sonuna geldik. Duygu ve düşüncelerimi elimden geldiğince yalınlaştırarak aktarmaya çalıştım. Konuyu uzatmadan, sade ve öz bir şekilde çok şey anlatmak istiyorum. Belki şu an bunu gerçekleştirememiş olabilirim ama zamanla daha iyi olacağına inanıyorum. Çünkü; “İnsan düşlediği ve inandığı her şeyi gerçekleştirebilir.” (syf. 22) Bunun formülünü ise; çaba, gayret ve sabır olarak tanımlıyorum.
Umarım okurken keyif almışsınızdır ve ufak da olsa size bir katkısı olmuştur. Görüş/öneri/yorum ve katkılarınızı paylaşmanız beni çok mutlu edecektir. İlginiz, alakanız ve vaktinizi ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim.
Sadiye Arsoy
