YetGen’den Notlar | Sunum Teknikleri

Erhan Erkut ve YetGen Lise Öğrencileri

MZV YetGen, Erhan Erkut’un eğitimini verdiği Mehmet Zorlu Vakfı’nın desteğiyle gerçekleşen bir eğitim programı. MZV YetGen’i kısaca anlatmak gerekirse, 21. yüzyılda sahip olunması gereken yetkinlikleri, öğretmeyi ve geliştirmeyi hedefleyen bir eğitim programı. İçerisinde sunum teknikleri, takım çalışması, girişimcilik, kariyer planlama, bilgi okuryazarlığı, Excel eğitimlerinin yanında daha birçok eğitim içeriği de var.

https://bit.ly/YetGenForm

Geçen sene YetGen eğitiminin üniversite ayağını bitirmiş biri olarak — o zaman adı 21. Yüzyıl Yetkinlikleri Eğitim Programıydı — bu seneki eğitimin geçen seneki eğitimden ayıran ve daha iyi yapan bir detay var: YetGen eğitimini almış, deneyimlerini öğrencilere aktaran ve onlara rehberlik eden Lider kadrosu.

Erhan Erkut ve Liderler

Liderler, eğitimdeki öğrencilere yetkinliklerini geliştirmelerinde yardımcı oluyor ve onlara doğru soruları sorarak eğitimden alacakları verimi yükseltmeye çalışıyorlar. Ayrıca YetGen öğrencilerini, eğitim boyunca öğrendikleri yetkinliklerini kullanabilecekleri ve sergileyebilecekleri bir yarışma olan GirişGen’e adım adım hazırlıyorlar. Kısacası hem yetkinliklerini geliştirmelerinde hem de uygulamalarında YetGen öğrencilerinin hep yanındalar.

Bu seneki eğitimin Lider kadrosunda ben de varım. Bir lider olarak, YetGen eğitiminde edindiğim deneyimleri eğitimdeki öğrencilere aktarıp onlara rehberlik etmeye çabalıyorum. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki enerjik ve yardımlarını kimseden esirgemeyecek bir ekibin parçası olmak mükemmel bir duygu.

YetGen eğitimi önceden almış olduğum için daha bilinçli bir şekilde not tutabileceğimi ve bu eğitimin içeriğini birçok kişiye ulaştırabileceğimi düşündüm. Şimdi tuttuğum notların sizlerle buluşma zamanı.

Sunum Teknikleri

İnsanlığın tarihinde sözlü iletişim, yazı ile kurduğumuz iletişimden daha eski. 70bin yılımızı sesli iletişimle geçirmişken sadece 5bin yıldır yazıyla iletişim kuruyoruz (Yuval Noah Harari, Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens). Tarihimizin gösterdiği gibi derdimizi konuşarak daha iyi bir şekilde karşı tarafa iletebiliyoruz. Bu yüzden sesli iletişim en iyi iletişim yollarından biri.

İnsanlar yaşamının %40'ını satışa, bir şeyleri satmaya harcıyor. Kısacası, hayatımızın çoğu bir şeyler satmak ile alakalı. İkna etmek, etkilemek, inandırmak…
Daniel Pink’in To Sell is Human kitabından.

Kısacası fikrini karşı tarafa doğru bir şekilde iletemiyorsan; sunum yapamıyorsan yoksun!

Photo by rawpixel on Unsplash

Sunum becerileri…
İş ararken,
Proje, fikir, prototip, teklif için,
İnsan kaynakları uzmanlarına göre,
ÇOK ÖNEMLİ

Sunum tekniklerini geliştirmek için öneriler

• Sunum yapanları dikkatle izlemek ve rahatsız eden noktaları not alın.
• Rahatsız eden noktaları yapmayın, kullanmayın.
• Kendi sunumunuzu kaydedip, izleyin.
• SUNUN, SUNUN, SUNUN, Defalarca sunun.
• Nefes eğitimi, tiyatro eğitimi

Sunumların bir iç mantığı ve amacı olmalı. Sunum yapıyorsanız bilgilendirme amacı dışında başka amaçlar da edinmiş olmanız gerekiyor. İkna etme, inandırma ve etkileme gibi amaçları taşıyan bir ana dayanağınız olmalı. Bu ana dayanağınızı kısa bir şekilde dinleyicilere aktarabiliyor ve içeriklerinizle ana dayanağınızı destekleyebilmelisiniz.

Her zaman bir B planınız olsun. Her türlü kötü şey başınıza gelebilir. Projeksiyon bozulabilir, sunumu göndermeyi unutmuş olabilirsiniz ya da elektrik kesilebilir. Katıldığınız programda yayın süresinin sonuna gelinmiş olabilir. Bütün bunlara hazırlıklı olmanız gerekiyor.

Photo by rawpixel on Unsplash

Sunum Öncesi Sormanız Gereken Sorular

Dinleyiciler Kim?

• Kaç kişi?
• Bilgi düzeyleri, beklentileri, tavırları nasıl?
• Bir önceki sunumu yapan kişi, dinleyiciler hakkında ne düşünüyor?

Amacınız Ne?

• Bilgilendirme, ikna edici, eğlendirme, duygulandırma. Bunlardan hangileri sunumuzda var? Bir sunumun tek bir amacı varsa o sunum sıkıcıdır!

Nerede Sunacaksınız?

• Oda büyüklüğünü, düzenini, görüş açılarını biliyor musunuz? Konuşma yapacağınız yeri, sahneyi sunumdan birkaç gün önce görmelisiniz. Sunum yapacağınız gün erken gidip, hazırlıklarınızı yapmanız çok önemli. Ayrıca gelenleri karşılamak sizi, evinizde gibi hissetireceğinden kendinizi daha rahat hissedebilirsiniz.
• Salondaki bütün dinleyiciler sizi rahatlıkla görebiliyor mu? Göremiyorsa sahnedeki yürüyüş rotasyonunuzu herkesin sizi görebileceği şekilde ayarlamalısınız.

Ne Kadar Zamanınız Var?

• Sunumunuz ne kadar hızlı ne kadar yavaş olacak?
• Sorulara vakit ayıracak mısınız?
• Zamanınız yetmezse hangi içerikleri atlayacaksınız?

Ne Tür Ekipmanlar Mevcut?

• Mikrofon, projeksiyon, bilgisayar, sunum kumandası… Bunlar var mı?
• Kablolu el mikrofonu mu?, Kafaya takılan mikrofon mu yoksa yaka mikrofonu mu?
• Bilgisayarınızı kullanacaksanız uygun bağlantı kablosu ya da dönüştürücü var mı?
• Sunum oranlarından, 4:3 ve 16:9, hangisini kullanmalısınız?
• Sunumu hangi platformda oluşturmalısınız? PowerPoint, Prezi, Keynote, Google Slides…

Sıkıcı ve takip edilmesi zor bir sunum dinleyicilerin ilgisini çekmeyecektir.

Sunumunuzda Bunları Yapmayın

• Sunumuzda kontrast renkleri kullanın. Yeşil üzeri kırmızı gibi kontrast olmayan tercihler yapmayın.
• “Yani”, “Aynen”, “Şey”, ”Filan”, “Bir şey söyleyeceğim”, “Ya”, “Anladın mı?”, “Tamam mı?”, “Biliyor musunuz?”, “Biliyorsunuz”, ... Bunları kullanmak sunumunuza gölge düşürecektir. Ayrıca sahip olduğumuz bilgiyi kanıtlamak ve karşı tarafa aktarabilmek için iyi bir yol da değil.
• Sunumunuzdaki yazının fontu ve büyüklüğü önemli. Rahatlıkla seçilebilen, sade fontları tercih edin. Yazı büyüklüğünüz 24'ten düşük olmamasına özen gösterin.
• Sunumunuzda çok fazla yazı ve satır olmamalı. Bir slaytta 7 satırı, her satırda ise 7 kelimeyi geçmemeye çalışın.
• Sunumunuzda tam cümle istisnalar dışında olmamalı. Tam cümleler yerine, cümledeki anahtar kelimeler gibi önemli kısımlar sunumunuzda yer edinmeli.
• Elinizde sayfalarca notla sahneye çıkmayın. Sunumunuzun içerisine hatırlatıcı görseller ya da öğeler ekleyin. Böylelikle unuttuğunuz bir kısım olursa sunumunuz sizin için yol gösterici rolünü üstlenebilir. Fakat mutlaka değinmeniz gereken noktalar varsa bunları yazabileceğiniz küçük not kağıtlarını kullanabilirsiniz.
• Sunumunzda gözü yoran, karmaşık ya da desenli şablonlar kullanmayın. Sade bir tasarım sunumunuzun içeriğine gölge düşürmeyecektir.
• Sunumuzda gereksiz animasyonlar olmamalı. Yazı ve görsellerin ekrana garip şekillerde getiren animasyonları kullanmayın.

Sunum Hazırlanma

• Sürenin %90'ınını hedefle.
• Sunumu 5–15 defa tekrarla. Sunumu ilk önce boş bir odaya, sonra bilmeyene, kritik bir gruba yap!
• Kostümlü sunum yap.
• Açılış çok önemli. Açılışta soru sorarak bir başlangıç yapılabilirsiniz. Buzları eritmek için güzel bir seçenek.

Photo by Ben Konfrst on Unsplash

Açılışta yapma…

1. “Teşekkürler, selamlar”
2. Konuşmanın konusu
3. Özel durumlar ( “Hastaydım”, “Yeterince çalışamadım” gibi)
4. Özür dilemek

Yap…

1. Drama
2. Merak uyandır
3. Video, obje
4. Sunumun içeriğini çıtlat. Sunumun özeti gibi
5. Soru sor

Sunumu Ezberlesem mi?

Ezberleyeceksen, çok iyi ezberlemelisin.

• Ezberlemek, çok zamanını yer.
• İyi sunamazsan sunumun dinleyicilere yapmacık gelebilir.
• Sunumun ruhsuz gözükebilir. Duygularını ve beden dilini göstermekte sorun yaşayabilirsin.
• Takılırsan, unutursan panik yapabilir, sunumun devamını getirmekte zorlanabilirsin.

Erhan Erkut’un önerisi: Açılışı ezberle. Bunu yapmak stresini atmakta yardımcı olabilir.

Sunum İçim Giyim Konusu

• Dress code var mı?
• Video kayıt var mı? Görüntüyü bozabilecek desenli kıyafetler video kayıt varsa tercih edilmemeli.
• Sunum sırasında giyeceklerini önceden seç.
• Seçtiğin kıyafetlerle iyi ve rahat hissetmelisin. Daha önce giydiğin bir şeyi giy. Yeni aldığın bir kıyafet, rahatsızlık uyandırabilme ihtimaline karşı tercih edilmemeli.
• Özgüven veren bir kıyafet seçilmeli.
• Kıyafetiniz ütülü olsun.
• Cepler boş olmalı. Yanınızda sunumda ihtiyacınız olmayacak şeyler taşınmamalı.
• Mikrofonun pil kutusu nereye takılacak?
• Peki terlerseniz?

Sunum Zamanı

Korkma!

• Unutma, malzemeyi senden iyi bilen yok.
• Kontrol sende.
• Dinleyiciler de senin başarılı olmanı istiyor.

Heyecanı ve korkuyu yenmek için:

• 3 derin nefes
• Sunum öncesi fiziksel hareket
• Su (5 dakika önce içmek uygun. Daha önce içersen sunum sırasında rahatsızlık duyabilirsin)
• Yemek (1 saat önce. Sunumu aç bir karınla yapmak dikkatini toplamanı zorlayacaktır.)
• Takıldığında ya da unuttuğunda sarılabileceğin bir can simidi hazırla. (masaya bırakabileceğin notlar gibi)

Sunum boyunca…

• Ellerinizi kullanın ama doğru bir şekilde. Sunumu yaparken kendiniz olun. Günlük hayatta sohbetlerde vücut dilini,ellerini kullandığın gibi aktif bir şekilde kullanmaya çalış.
• Dolgu malzemelerini (“aaa”, “ııı”, “mmm”, “falan” …) kullanmayın. Bunların yerine susmayı tercih edin. Sükut altındır.
• Sesinizi (hızi tiz/bas, vurgu, seviye…) kullanın. Monoton bir konuşma yaparsanız dinleyicilerin dikkatini uzun süre yüksek tutamazsınız.
• Gözlerinizi kullanın. Dinleyicilerle sürekli göz teması kurun. Gözleriniz tüm seyircilere ulaşmalı. Fakat bir kişiye yarım saniyeden uzun süre bakmamayı tercih edin. Yarım saniye, dinleyicinin kendisine baktığını anlaması için yeterli bir süre. Yarım saniyeden fazlası dinleyiciyi rahatsız edebilir.
• Hikaye anlatıcılığını kullan! Dinleyiciyi sunuma dahil etmenin en iyi yollarından biri. Kendi hayatınızdan bir deneyim de olabilir.
• İstisna sunumlar dışında — Resmi sunumlar gibi — Komediyi kullanın. Esprilerle ilgiyi yüksek tutun.
• Duruşunuza dikkat edin. Hareket etmeye önem gösterin. Kollanız ceplerinizde, omuzlarınız kasmış şekilde durmayın.
• Sunum yapıyorken dinleyicileri hepsinin sizi görebiliyor olmasına dikkat edin. Eğer tek bir noktadan tüm dinleyiciler sizi göremiyorsa, sizi görebilecek şekilde sahnede yerinizi değiştirmelisiniz. Bunun doğal gözükmesini amaçlamalısınız.

Görseller

• İyi Görsel > Görselsiz > Kötü Görsel. Kötü görsel yerine hiç görsel koymamayı tercih edin.
• Eğer video koyacaksınız sunumunuzun sonuna koymayın. Video ile sunumu bitirmek, vermek istediğiniz ana mesajı iletmede iyi bir araç değil. Videoları dinleyicilerin ilgisini çekebilmek için sunumun başına koyabilirsiniz. Videolar maksimum 30 saniye ve iki video arası en az 5 dakika olmasına özen gösterin.
• Ekleyeceğiniz fotoğraflar tam ekran olmalı (Özellikle TED konuşmalarında böyle tercih edilir.). Fotoğrafın oranları bozulmayacak şekilde tüm ekranı kaplamalı. Eğer fotoğrafı tam ekran olarak gösteremiyorsanız, uygun bir arka plan rengiyle — örneğin siyah arka plan üzerine beyaz bir yazı — beraber uyumlu bir mesaj yazabilirsiniz.

Erhan Erkut ve YetGen Üniversite Öğrencileri

Soru-Cevap

• Soru-Cevap kısmına daha önceden çalışın. Gelebilecek soruları önceden tahmin etmeniz hazırlıklı olmanızı sağlayacaktır.
• Soruyu soran kişinin sorusunu kesmeyin.
• Soruyu basitleştirerek tekrarlayın. Soruyu soran kişinin mikrofonu olmadığı durumda dinleyicilerin soruyu duyması için tekrarlamak oldukça önemli.
• Kısa sorulara, kısa cevaplar makbül.
• Düşmanca soruları pasifize et! “Bunu sunumdan sonra konuşalım” gibi cevaplarla soruyu pasifize etmeye gayret etmelisin.

Umarım eğitim sırasında tuttuğum bu notlar hoşunuza gitmiştir. Zihinsel beslenmenizin hep kaliteli olması dileğiyle…