24Oýmak

Oýmagyň taryhy, gadymy siwilizasiýalaryň döwründen gözbaş alýar. Muny dünýädäki arheologlaryň beýik açyşlary şaýatlyk edýär. Dogry, onuň nesli häzirki zaman kärdeşinden tapawutlydy, ýöne maksat birmeňzeşdi, ýagny iňňäni mata bilen gysmazdan kömek etmek. Pompeýde geçirilen gazuw-agtaryş işlerinde, şeýle hem skifleriň mazarlarynda tapylan bu oýmaklar iň gadymy nusga hasaplanyp, häzirki zaman nusgalaryna meňzeýär. Ilkinji hytaý oýmaklary miladydan öňki 3-nji asyrda galyň deriden ýasalypdyr. Soň bolsa misden we bürünçden ýasalyp başlandy. Şol döwürde baý adamlar kümüşden we altyndan ýasalan zatlary ýasadypdyrlar.

Taryhda bu eşik hakda ilkinji ýazylanlar XII asyra degişlidir. Soňra mis, demir, bürünçden ýasamak ýa-da guýmak bilen eller ýasaldy. Bu önümiň önümçiliginde öňdebaryjy bolan Germaniýada guraldy. Bürünçden ýasalan zatlary ýasamak hukugyny aldylar. Bu XIV asyrda bolup geçdi, şondan soň önümçilik işi diňe ýyllaryň dowamynda gowulaşdy.

Zawod önümçiligi XIX asyrda başlandy. Şol bir wagtyň özünde aýratyn owadan önümleri sowgat hökmünde hödürlemek däbi döräpdi. Şonuň üçin şol döwürde ilat boýag, daş bilen bezelen gymmat bahaly metallardan ýasalan aýratyn önümlere bolan islegleri artdy. Russiýada bu tikin önümi gelinlere sowgat hökmünde sowgat berildi, olar durmuşa çykanlaryň maddy ýagdaýyna baha berdiler.

XIX-XX asyrlarda senetçileriň hyýalyna we ussatlygyna baglylykda dürli usullar bilen bezelen farfordan, altyn, pil süňkünden, kümüşden ýasalan köp sanly pyçak peýda boldy.

Tikin maşynynyň peýda bolmagy bilen häzirki wagtda bu oýmagyň şöhratynyň düýpgöter pese gaçmagyna sebäp boldy. Şeýle-de bolsa, häzirki wagtda-da bu oýmaklar tikinçä we öý hojalykçy aýalyna wepaly hyzmat edýär.

Internet maglumatlary esasynda terjime eden
Baýgeldi ÇARYÝEW,
Magtymguly adyndaky TDU-nyň meteorologiýa hünäriniň 5-nji ýyl talyby.