Bitcoin strikes back : a new hope
Bugünkü konumuz kriptoda ‘never say never’ dedirtecek nitelikte, YTÜ Blockchain olarak içerik serimizin devamında Bitcoin konsepti üzerinden devam ediyoruz, konumuz: Ordinals ,Runes ve BRC-20
Kripto denildiğinde akla gelen belki de ilk kavram olan Bitcoin son zamanların en inovatif gelişmelerden biri olarak dijital dünyaya bambaşka bir bakış açısı getirdi, bugün milyonlarca insan ve işletme onu dijital bir ödeme aracı ya da stratejik bir yatırım kaynağı olarak kullanıyor hatta bazılarımız onu kripto dünyasının altını olarak nitelendirebilir peki tüm bunların yanında teknoloji ve gelişim denildiğinde de akla gelen ilk şeylerden biri Bitcoin mi?
-Pek sanmıyorum
Bitcoin web3 dünyasında merkeziyetsizlik, kullanım kolaylığı, güvenlik gibi kavramlar üzerine kurulmuştur yani tüm bu unsurlar onu sadık bir değer yükleme varlığı olarak kullanılmasına imkan verirken onun üzerinde yapılan gelişmeleri ve kullanım alanlarının önünü de bir o kadar kapatmıştır diyebiliriz ancak dijital dünya, günümüzde basit bir para gönderim işleminden çok daha fazla karmaşık veri işlemlerini gerektiriyor.
Burada hepimizin yardımına Casey Rodarmor koşuyor ve bize Ordinals ve Rune’ları sunuyor.
Ordinals:
Bu protokol Bitcoin’i en küçük parçalarına (yani satoshi kısaca sat/ 1 sat=0.00000007 BTC) ayırıp her bir parçaya bir işlev kazandırmayı amaçlar. Bu protokol sayesinde fotoğrafları, videoları ve daha fazla türden veriyi her bir satoshiye atayabiliriz
Kısaca ; Ordinals Protokolü satoshileri benzersiz varlıklara dönüştüren inscription’lardır diyebiliriz. Casey Rodarmor inscription’ların elmaslara benzediğini her birinin her bir elmasın renk, boyut, berraklık ve kesim gibi benzersiz özelliklere sahip olduğunu anlatıyor.
Tüm bunlar bize bir şey hatırlatıyor gibi : NFT
Ordinals ve NFT'ler arasındaki temel fark, Ordinals; tüm meta verilerinin herhangi bir harici sunucuda, IPFS'de vb. depolanmadan doğrudan Bitcoin blok zincirine yazılmasıdır.
Neymiş bu Ordinals derseniz en popüler olanlarına bir bakalım:
- NodeMonkes
2.Bitcoin Puppets
3.Quantum Cats
Gelmişken Bitcoin NFT marketine bir bakın derim👇🏻
Bitcoin NFT’lerinin yanı sıra Bitcoin ağında ortaya çıkan ERC-20 konseptli BRC-20 tokenlarının ortaya çıkışını gördük, bu tokenlar Bitcoin’in merkeziyetsiz ve güvenli yapısı üzerinde inşa edilmiştir, ve Ordinals protokolü baz alınmıştır. Bu tokenlar birçok varlığı temsil edebilir; stablecoins, utility token gibi..
Aslında her bir BRC-20 tokenı bünyesinde token ticker ve token amount gibi metadataları bununduran inscriptionlardır.
token ticker,
Bir tokenın kısaltması yani BTC, ETH gibi. BRC-20 standardında, token ticker, o tokenın tanınması ve işlem yapılabilmesi için kullanılan sembolüdür. Örneğin, BRC-20 tokenın ticker’ı “TOK” olabilir.
token amount ise sahip olduğunuz veya transfer edilecek token sayısını gösterir.
- Örneğin, 1,000 token, sahip olduğunuz veya işlem yapmak istediğiniz token miktarı olabilir.
Bir BRC-20 tokenı şu şekilde JSON formatında tanımlanabilir:
{
“ticker”: “TOK”,
“amount”: “1000”
}
Yani bir BRC-20 tokenı alırken aslında 1.000 token satın almak yerine üstünde “1.000 token” yazan bir NFT satın almışsınız gibi düşünebilirsiniz.
Ya da stablecoin mantığını açalım, bir BRC-20 tokenı JSON metadatasında temsil ettiği varlığı bulundurabilir:
{
“ticker”: “USD-BTC”,
“amount”: “1000”,
“type”: “stablecoin”,
“pegged_to”: “USD”
}
burdan anlamamız gerek 1000 USD-BTC tokenının 1 USD’ye sabitlenmiş olduğudur, ancak bu sistemin efektif olabilmesi için o tokenın arkasında bir teminat sistemi olmasıdır.
Rune’lar
Rune’lar hayatımıza son Bitcoin halvinginden sonra girdi ve bizi BRC-20 tokenlarının getirdiği büyük bir sorundan kurtardı : ağı tıkayan UTXO’lar.
BRC-tokenı her ne kadar yenilikçi ve inovatif bir yaklaşım olup bize Bitcoin ağı üzerinde işlem çeşitliliği sunsa da Bitcoin topluluğunda pek çok eleştiriye mağruz kaldı peki neden?
Bu soruya yanıt vermeden kısaca UTXO’lara göz atalım;
Her bir Bitcoin işlemi UTXO biçiminde input ve outputlar gerektirir, temel olarak UTXO bir önceki işlemden elimizde kalan ve kullanılmayı bekleyen dijital varlıkları belirtir, diyelim ki hesabınızda 1 BTC var bu 1 BTC sizin önceki işleminizden kalan miktardır yani elinizde 1 BTC’lik UTXO bulunduruyorsunuz demektir.
Şimdi bunun 0.4ünü transfer etmek için cüzdanınızdaki 1BTC’yi UTXO’lara bölmeniz gerekmektedir ancak sizin sadece 1 BTC değerinde UTXO’nuz var (önceki işleminizden kalan) dolayısıyla 1 BTC’nin tamamını input olarak kullanmanız gerekmektedir.
Output’lar : 0.4BTC karşı tarafa göndermek istediğiniz miktar, yani alıcının yeni UTXO’su olur. Sizin input miktarınız 1 BTC olduğu için kalan 0.6 BTC geri dönüş adresine gönderilir bu da sizin yeni UTXO’nuz olur. Bu basit bir matematik işlemi neden bu kadar komplike olması gerekiyor dediğinizi duyar gibiyim ancak UTXO modeli sayesinde BTC tokenlarının takibi yapılabilir, neden ve nasıl harcandığı temsil edilebilir bu da ağın güvenliği ve şeffaflığı açısından oldukça önemlidir.
BRC-20 tokenları ise fazla veri kullanımına ve yüksek işlem hacimlerine sahip olduğu için fazlaca UTXO birikimine sebep olur diyebiliriz. Bu UTXO’lar ağda tıkanıklığa sebep olur ve bu da gas fee’lerde artışa örnek olur, bunu soyut bir şekilde şöyle düşünebiliriz:
1000tl değerinde bankotlar mı daha fazla yer kaplar yoksa aynı değerdeki bozuk paralar mı?
Rune’lar ise bu noktada devreye giriyor ;
Bu protokol Bitcoin ağı üzerindeki tokenların takibini yapar ve aslında yine UTXO’lar üzerinde kuruludur ancak OP_Return fonskiyonu ile işbirliği içinde tokenları yönetir.
OP_Return fonskiyonu varlıklara önemli veriler atayabilmemizi sağlar bu Bitcoin’de veri depolamak için kullanılan özel bir metoddur , kullancılara UTXO’ların harcanma kabiliyetlerini ve varlık değerini değiştirmeden özel isimler, resimler ve veriler yüklenebilmesini sağlar böylece UTXO’lar kullanışsız kalan bir varlık olmak yerine daha spesifik hale gelip mint edilebilen özel varlıklara dönüşebilir bu yine Bitcoin ağında işlem yapabilme çeşitliliği açısından oldukça inovatif bir gelişmedir.
Bunun yanında kullanıcılara 80 baytlık veri sınırı tanır, BRC-20'de bu sınır 4MB’dir ,bu da ağın daha hızlı ve maliyet açısından daha uygun çalışmasına katkı sağlar.
Bazı popüler Rune’lara göz atalım:
daha fazlası için 👇🏻
Tüm bunlar Bitcoin’in sadece dijital altın değil, aynı zamanda yeni nesil finansal inovasyonların kaynağı olabileceği yönünde kullanıcılarını umutlandırmıyor değil, makalemize başlarken dediğimiz gibi kriptoda asla asla deme!
Okuduğunuz için teşekkürler, bu büyüleyici dünyayı beraber keşfetmeye devam!!
