Ústí nad Orlicí’ de Yaşam: Bölüm 2

Yaşadığınız ülkenin sağlık, sigorta ve emeklilik sistemleri hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?

Sağlık sisteminin pek iyi olduğunu söyleyemeyiz. Özellikle biz yabancılar için, sigorta firmasının anlaşmalı olduğu sadece belli doktorlar ve hastaneler varken onları bulmaya çabalamak biraz can sıkıcı olabiliyor.

Özellikle buraya gelmeyi düşünenlere, en ucuz sigorta firması olan Slavia’dan kesinlikle uzak durmalarını tavsiye ediyoruz. (Daha sonra okulumuzun international ofisi de doğruladı ama 1 yıllık yaptırdığımız için değiştiremedik. Şimdi, okulun önerisi ile VZP kullanıyoruz). Okula özel indirimle birlikte iki yıllık 16 bin CZK ödedim. Nuri’nin sigortasını ise iş yeri yaptırdı.

Emeklilik sistemleri hakkında çok bilgi sahibi değiliz ama okulumuzda laboratuvar teknikeri olan 50 yaşlarında bir Çek’e sorduğumda emeklilik için özel firmalara aylık para ödediklerini söylemişti.

Yaşadığınız ülkede sadece İngilizce ile gündelik yaşamınızı sorunsuzca sürdürebiliyor musunuz? Ülkenin kendi dilini öğrenmeniz gerekli mi?

Bu soruya cevabımız, çok net bir sekilde HAYIR. :) Maalesef mümkün değil. Ülkenin kendi dilini öğrenmek zorunda hissediyoruz kendimizi, halen başlangıç seviyesinde olsak da..

Yaşadığımız şehirlerde İngilizce bilen o kadar az ki sürekli bir problemle karşılaşıyoruz. Bu alışverişlerde de oluyor, resmi işlemlerde de. Zaten Çek’te mesela Yabancılar Polisine (!) yanınızda bir Çek olmadan veya Çekce konuşmadan gidemezsiniz, yasak! Sizi çok kaba bir sekilde, tehdit edercesine kovarlar. (Evet kovulduk zamanında :/ )

Diğer devlet dairelerinde ise gerçekten işiniz şansa kalmış. %90 İngilizce bilmeyen birine denk gelirsiniz ama eğer azıcık Çekçe anlayıp biraz translator biraz da Tarzanca anlaşmaya çabalarsanız belki işlerinizi hallettirebilirsiniz.

Çok ilginç bir şekilde, siz İngilizce bilip bilmediklerini sorarsanız veya Çekçe bilmediğinizi söylerseniz baya aksileşebiliyorlar. Bunun acaba ezik hissetmelerinden kaynaklı mı olduğunu veya sadece yabancı olduğunuz için size tavır almalarından mi kaynaklı olduğunu henüz çözemedik. Bu yüzden bu ülkeye yeni gelenlere ve hiç Çekçe anlayıp konuşamayanlara tavsiyemiz mutlaka İngilizce bilen bir Çek bulmaları ve işlerinde yardim istemeleri.

Yaşadığınız şehirde sosyal aktiviteler hakkında bilgi verebilir misiniz? Dışarıda 2 kişinin sıradan bir akşam yemeği ortalama ne kadara mal oluyor?

Sinema bileti 200 CZK (50TL). Dışarıda iki kişinin sıradan bir akşam yemeği yaklaşık 400 CZK (100TL) tutuyor. Tiyatro, opera hepsi Çekçe olduğundan hiç gitmedik. Çok sayıda park ve yeşil alanlar var ki bu süper! Paskalya ve Noel zamanı hariç kutlamalar açısından çok hareketlilik olmuyor.

Kısaca standart geçen bir gününüzü yazabilir misiniz?

Sabah 06:00–07:00 arası kalkıp hazırlanıp 07:30 gibi evden çıkıyoruz. 08:00–08:30 arası iş/okulda oluyoruz. İki hafta sonra taşındığımızda bu durum biraz daha erken saatlerde olacak, şimdilik düşünmemeyi tercih ediyoruz :) Eğer bir ihtiyaç var ise yol üzerinde Kaufland/Billa’ya uğruyoruz. Aksam 18:00–19:00 arası evde oluyoruz.

Yaşadığınız ülkedeki iş kültürü ve iş yaşamı hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?

Zaman konusunda oldukça dakik ama çalışmak, iş yapmak açısında fazla rahat olduklarını söyleyebiliriz. Sabah erken saatte güne ve işe başlamayı seviyorlar. Birçok alışveriş yerleri saat 07:00'de açılıyor ve eğer küçük bir şehirdeyse en geç aksam 19:00'de kapatıyor.

Birçok devlet dairesi, haftasonuna ek olarak hafta içi 1 gün de çalışmıyor. Hatta haftasonları açık bir yer bulmak da oldukça zor oluyor.

Değişik kültürlere yaklaşımlarının pek iyi olmadığından yukarıda bahsetmiştim zaten :) Biraz uç ama gerçek bir örnek vereyim; iki Hintli arkadaşımız da Çekler tarafından kovalanmış sokakta. Birisinde otobüse koşarak yetişmeye çalışan arkadaşımın etrafını polisler çevirmiş. Diğerinde ise sadece sokakta yürürken arkasına takılan genç Çek erkekleri kovalamış.

Biz bu kadar kötü tecrübelerle karşılaşmadık. Hatta şunu söyleyebilirim belki iyi seviye Çekçe öğrensek şu an gördüğümüz tavır ve muameleyi de görmeyiz. Ama neticede sıcakkanlı, misafirperver, yardımsever bir millet olmadıkları kesin :)

Yaşadığınız ülkenin hava durumu ve mevsimleri hakkında bilgi verebilir misiniz?

Çekya’da havalar bizim Karadeniz iklimi ile İc Anadolu iklimi arasında seyrediyor. Haziran ayından önce kısa kollu tişörtlere geçilemiyor. Ekim’de de montlara geri dönüş yapılıyor.

Yaşadığınız ülkenin kültürel farklılıklarından bahsedebilir misiniz?

Adaptasyon konusunda verebileceğimiz en büyük tavsiye en hızlı şekilde Çekçe öğrenilmesidir. O zaman bütün kapılar açılır :) Çok zor durumda kalırsanız ve yardim edecek kimse bulamadıysanız, son care bir Çek’e para karşılığı yardımı teklif edin :) (Yaşadığımız bir olayı blogumuzda bahsetmiştik).

Hep kötü özelliklerinden bahsetmiş olduğumuz bir yazı olsun istemeyiz. “Hiç mi iyi huyları yok Çeklerin?” derseniz var tabi. Örnegin çok dürüstler, düz mantıklar, alavere dalavere pek görmezsiniz. Bir örnek: bir yerde biri bir eşya unutur, o eşya bazen orada üç gün durur, kimse dokunmaz. Yani birşey kaybederseniz geçtiğiniz yollara bir bakın, bulma ihtimaliniz yüksek :)

Öğrenci yaşam koşulları

Doktora öğrencisi olarak 8 saat okulda bulunma zorunluluğumuz var. O yüzden diğer öğrenciliklerden biraz farklı bizim durum. Ama yüksek lisans ve lisans öğrencilerinden gördüğüm kadarıyla okul sonrası part-time çalışan çok.

Tabiki hepsi Çek. Eğer Çekçe bilmiyorsanız sadece İngilizce ile bulabileceğiniz tek iş “temizlik” gibi halka pek ilişki kurmanızı gerektirmeyecek işler oluyor(Lütfen yazdıklarımızın küçük şehirler için geçerli olduğunu unutmayın, Prag ve Brno’da durumlar daha farklı olabilmektedir).

Konaklama konusunda öğrenciler çoğunluğu hem çevre edinme açısından hem de fiyatlar açısından yurtta kalmayı tercih ediyor.

Genel okul giderleri

Yurtta konaklama ücreti aylık 5000 CZK. Öğlen yemekhanede yemek çıkıyor ve fiyatlar dışarıya göre oldukça uygun, 50 CZK’ya çok rahat doyulur. Akşam yemeğini de ya yurttaki ortak kullanıma açık yaklaşık 4–10 arası insanin paylaştığı mutfaklarda hazırlanabilir. Ortalama bir kişinin mutfak gideri 1000–2000 CZK arası oluyor. Dışarıda yeme durumunda elbette fiyat katlanıyor.

Yıllık okul ücretleri okuldan okula ve eğitim seviyesine, bölüme göre değişiyor. Ama minimum 25–75 bin CZK arasında değişiyor diyebiliriz.

Okul imkanları

Okulların imkanları çok iyi. AB destekli projeler çok sayıda yapıldığından ve sürekli Avrupa Birliği’nden para akışı bulunduğundan eksik cihaz, ekipman sayısı oldukça az. Acil bir şeye ihtiyaç olması durumunda hemen siparişler verilip en geç 1–2 ayda temin ediliyor. Akademik içeriklere erişimde sıkıntı yaşanmıyor.

Genel resmi süreç

Yine başvurulacak bölüme ve eğitim seviyesine göre başvuru zamanları farklılık gösteriyor. Özellikle master ve doktora yapmak isteyen öğrencilerin zaman fark etmeksizin hocalarla iletişime geçip gerek mail gerekse skype üzerinden konuşup kabul almaları gerekiyor. Sonrasında işler daha rahat ilerliyor.

Başvuru tarihlerini üniversitelerin web sitelerinden kontrol edip online başvuruyu tamamlayıp ilgili evrakları posta yoluyla buraya yollamanız isteniyor. Sonrasında yaklaşık 2–3 ay süren bir bekleme oluyor kabul/red durumları için. Kabulu aldıysanız size posta ile evraklar gönderiliyor ve vize süreciniz başlıyor.

Araç almak için izlenen süreç hakkında bilgi verebilir misiniz?

Öğrenciler herhangi bir kredi başvurusu yapamıyor. Çalışansanız kredi başvurusu için mevcut işinizde minimum üç ay çalışmış olma şartı isteniyor. Biz direkt satıcı ile uğraşmaktansa AAA Auto gibi bilindik bir ikinci el oto galerisini seçtik. Ülkenin her yerinde şubeleri var ve güvenilir.

Sigorta işlemleri için 15 bin CZK ödedik. Araç almanız için uzun süreli vizenizin olması yeterli. Aracı alır almaz 30 gün içinde trafiğe sokmanız için yapmanız gereken resmi işlemler var. Bunlar için de ayrıca 2800 CZK ödüyorsunuz.

Eğer zorunlu değilseniz asla mantıklı değil araç almak. Giderleri bir yana, İngilizce bilmeyen ve size yardımcı olmaya can atmayan Çeklere daha çok maruz kalmanıza sebep olacaktır.

Ayrıca tam olarak trafik kurallarını öğrenmeli ve uymalısınız. Aracı olan bir Türk arkadaşımıza, yaya geçidine belli mesafeden daha az olacak şekilde aracı bıraktığı için 2000 CZK ve gece park yerinden camları azıcık acık unuttuğu için 1000 CZK trafik cezası kesilmiş.

Ústí nad Orlicí’ deki ikinci bölümün sonuna geldik. İlk bölüme buradan ulaşabilirsiniz.