Lozan’da Yaşam: Bölüm 1
“Yurt dışında yaşam” hakkındaki yazılarımızın yanında, daha detaylı bilgilere ulaşabilmek adına, gönüllü kişilerle yaptığımız mini röportajları paylaşmaya başlıyoruz. Bu projeye katkıda bulunmak için bizlere vakit ayıran herkese çok teşekkür ederiz. Bu iki bölüm boyunca Lozan’da yaşamaya Sayın Özge Uysal Özdemir’in gözünden bakacağız.
Yurt dışında hangi ülkenin hangi şehrinde yaşıyorsunuz?
İsviçre, Lozan
Bu ülkeye hangi sebeple, hangi tarihte taşındınız?
Eğitim (PhD)
Taşınma sürecinde geçirdiğiniz resmi aşamalar hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?
Ben doktora için geldim ancak burada doktorada öğrenim vizesi değil, çalışma vizesi almak gerekiyordu (en azından EPFL’de o şekilde başka yerlerde de aynı mı bilmiyorum). Bu yüzden ilk olarak vizeye başvurmak için kontratın elinize ulaşması gerekiyor.
Vize kolay bir şekilde çıkıyor, ancak uzun sürüyor (3 ay kadar sürebiliyor). Daha sonra İsviçre’ye geldikten sonra yabancılar ofisine gidip oradan oturma iznine başvurmanız lazım.
İsviçre’nin 4 tane resmi dili var ve Lozan’da Fransızca konuşuluyor. Bu biraz sorun olabilir, çünkü çoğu insan İngilizce bilmiyor. Yabancı ofisindekiler biliyor ama yine de bazıları İngilizce konuşma konusunda çok istekli değiller, o yüzden anlaşmak biraz zor olabilir. Buna hazırlıklı olmak lazım.
Bunun dışında doğum belgesi gerektiğini hatırlıyorum. Onu Türkiye’den gelirken yanınızda getirmeniz lazım (herhangi bir nüfus müdürlüğünden alınabilir). Bunların dışında gelmenizin ilk 3 ayı içinde kesinlikle bir sağlık sigortası yaptırmanız lazım (zorunlu). Ve bu sigorta ülkeye giriş yaptığınız zamandan itibaren başlatılır. Yani boşu boşuna 3 ay bitsin ben öyle başlatayım en azından 3 ay sağlık sigortası ödemem demeyin, sonradan topluca çok daha büyük bir borç çıkar karşınıza.
Burada çalışırken (belirli bir miktarın üzerinde bir geliriniz varsa) sağlık sigortaları baya pahalı (aylık 300 CHF civarında). Geldiğiniz ilk zamanlarda hemen size ECA’dan bir posta gelir. Bu da herkesin yapması zorunlu, doğal afet sigortası. Sahip olduğunuz bütün her şeyi listeleyip ona göre ödemeniz gereken bir fatura yolluyorlar, ama merak etmeyin bu çok pahalı değil (yıllık 100 CHF civarı sanırım).
Ev bulma süreciniz hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?
İsviçre’de genel olarak ev bulmak çok zor. Doktoraya ya da bir işe başvurur gibi evlere başvuruyorsunuz. Bir yerde okumuştum ve gerçekten çok doğru olduğunu sonradan gördüm: İsviçre’de evi siz seçmezsiniz, ev sizi seçer! İlk olarak bir evi tutabilmek için kirasının maksimum sizin maaşınızın 3'te 1'i kadar olması gerekiyor. Daha fazla olması durumunda bir garantör bulmanız gerekiyor (benim bu konuda çok bir bilgim yok).
Gerekli belgeler: son 3 ayın maaş bordrosu, ID kopyası, commune’den (buradaki belediyeler diyebiliriz) alınan borcu yoktur belgesi (kendisi 20 CHF), 3 aylık depozito (eğer paranız yoksa Swisscaution diye bir garanti sistemi var. Siz onlardan garanti satın alıyorsunuz, onlar da ev sahiplerine kiranın ödeneceğine dair garanti veriyorlar), RC adlı bir sigorta (eve herhangi bir zarar verirseniz bu sigorta karşılıyor, tabi kontratında yer alan koşullara göre)
Ev kiralarken hangi detaylara dikkat etmek önemli?
İsviçre’de genel olarak çoğu yer gayet güvenli. O yüzden bu konuda yazacağım çok fazla şey yok. Ulaşım açısından çok sorun olmaz sadece bazı otobüsler 20–30dk’ da bir olabiliyor. Bunu dikkat edilebilir. İsviçre’de ulaşım tren üzerine kurulu o yüzden gara yakın oturmak bence avantajlı. Ama tabi ki dibinde olmaması lazım bu sefer de çok gürültülü olabilir.
Bir evin, kira harici, aylık genel giderleri olarak neleri sayabiliriz? Ortalama bir rakam belirtebilir misiniz?
Kiraya ısınma, su, aidat dahil oluyor (Çoğu evde buzdolabı ve ocak da bulunuyor mesela). Elektrik ve internet size ait. Elektrik faturası 3 ayda bir kesiliyor, yaklaşık 100–150 CHF. İnternet seçeceğiniz internet hızına göre değişmekle birlikte o da aylık 50–100 CHF.
Yaşadığınız şehirde hangi ulaşım araçları var ve siz hangisini tercih ediyorsunuz? Aylık olarak gideri yaklaşık ne kadar tutuyor?
Yukarıda dediğim gibi İsviçre için ulaşım hep trenle. Şehir içi otobüsler ve metro var (ben ikisini de kullanıyorum). Gayet istediğiniz her yere gidebileceğiniz şekilde ayarlanmış. Aylık abonelik aldığınızda 75 CHF’ye biletinizin geçerli olduğu o bölgede istediğiniz her çeşit ulaşım aracına binebilirsiniz.
Mutfak alışverişlerinizi genellikle nerelerden yapıyorsunuz? Kazanılan gelir ile alım gücü arasında nasıl bir oran var? Türk mutfağına uygun malzemelere ulaşmak kolay mı?
İsviçre’nin her yerinde Migros var:) Bu konuda çok yabancılık çekmemiş oluyorsunuz (aslında birbirinden farklı marketler ama yine de isminin bile aynı olması insana bi mutluluk veriyor başta). Market gayet ucuz. Tabi bi Almanya gibi değil ama kazandığınız parayla oranlayınca aynı oluyor. Türk marketleri baya çok var. Çoğu şeyi kolaylıkla bulabilirsiniz.
Lozan’daki ilk bölümün sonuna geldik. İkinci bölümde iş hayatı, çalışma ve emeklilik koşulları ve ülke kültürüne ilişkin konularda konuşuyor olacağız.
