Ödeme Hizmetlerinin Tanımını Genişleten Tasarı Neler Getirecek?
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de finansal teknoloji hizmetlerinde gelişmelerin meydana gelmesi, elektronik ticaretin gelişmesi, son kullanıcı tarafından sanal para ve internet kullanımında artış, 6493 sayılı Kanun’da (“Kanun”) ve ikincil mevzuatta değişiklik ihtiyacını gündeme getirmiştir.
Sektörün ihtiyaçlarına paralel olarak iki başlı düzenleme ve kontrol mekanizmasının da sektörün değişkenliğine uyum sağlayamaması nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (“TCMB”) çatısı altında toplanması ihtiyacı da gündeme gelmiştir.
Peki 16.10.2019 tarihli Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (“Tasarı”) bu ihtiyaçları karşılayacak mı?
Tasarı ile gerçekleştirilen yeniliklerden en dikkat çekeni, Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik Taslağı ile ilk adımı atılan açık bankacılığa ilişkin ödeme emri başlatma ( Payment Initiation Service “PIS”) ve hesap bilgileri sağlama ( Account Information Service “AIS”) ödeme hizmetlerine Kanun’da yer verilmesi oldu.
Tasarı’da, ödeme ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin faaliyet izni başvurularının 01.01.2020 tarihi itibariyle BDDK yerine TCMB’ye yapılacağı ve TCMB tarafından değerlendirileceği, aynı şekilde faaliyet izni iptallerinin de TCMB tarafından değerlendirileceği belirtilmiştir.
◉ Ödeme Hizmetleri Tanıma Dair Yenilikler
TCMB, Ödemeler alanında toplam büyüklük ve etki alanı açısından belirleyeceği seviyeye ulaşan diğer tüm işlem ve hizmetleri ödeme hizmeti olarak tanımlayabilecektir.
TCMB, Kanun’un 12/2-h hükmünde yer alan ve ödeme hizmeti olarak değerlendirilmeyeceği belirtilen sadece ödeme aracını çıkaranın iş yerinde, sınırlı bir hizmet sağlayıcı ağında ya da sınırlı bir mal veya hizmet çeşidi için ödeme aracını ihraç eden ile yapılan ticari bir anlaşma çerçevesinde gerçekleştirilen mal veya hizmet alımında kullanılabilen araçlara ilişkin işlemlerin toplam büyüklük ve etki alanı açısından TCMB tarafından belirlenecek seviyeye ulaşması durumunda, Kanun kapsamında ödeme hizmeti olarak değerlendirilmesine karar verebilecektir.
TCMB, aynı şekilde elektronik parayı ihraç eden kuruluşun sadece kendi mağaza ağında, sadece belirli bir mal veya hizmet grubunun satın alınmasında veya yapılan bir anlaşma sonucunda sadece belirli bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçlar ile yapılan işlemlerin toplam büyüklük ve etki alanı açısından Bankaca belirlenecek seviyeye ulaşması durumunda, bu Kanun kapsamında değerlendirilmesine karar verebilecektir.
Kanun’un 12. maddesinin 1.fıkrasının (f) ve (g) bentlerinde yer verilecek;
i. Ödeme hizmeti kullanıcısının isteği üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ödeme emri başlatma hizmeti,
ii. Ödeme hizmeti kullanıcısının onayının alınması koşuluyla, ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrimiçi platformlarda sunulması hizmeti
ödeme hizmetleri PSD-II’de de yer almakta olup, hizmet içeriği bakımından açık bankacılık yapısının da Tasarı ile mevzuatımızda düzenleneceğini açıkça ortaya koymaktadır. Tasarı’da bu hizmetler “özellik gösteren ödeme hizmetleri” olarak tanımlanmış ve bu hizmeti sağlayan kuruluşlarla veri paylaşımına ilişkin usul ve esasların TCMB tarafından düzenleneceği belirtilmiştir.
◉ TCMB’nin gözetim faaliyetlerinin etkinliğinin arttırılması
Tasarı’da TCMB’nin gözetim yetkisi; sistem işleticisi, sistem katılımcıları, mutabakat kuruluşu, bağlantılı diğer sistemler ile dış hizmet sağlayıcıları gibi faaliyetleri sistemin çalışmasıyla ilgili tüm tarafları kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
◉ Kanun ve ikincil mevzuatın ihlali halinde uygulanacak idari para cezaları yeniden değerleme oranı üzerinden hesaplanarak güncellenmiştir.
İdari para cezası alt limiti 20.000,-TL iken 40.000,-TL, ceza üst limiti 500.000,-TL iken 900.000,-TL olarak yeniden değerleme oranına göre güncellenmiştir.
◉ Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği
5411 Sayılı Bankacılık Kanun’u madde 79, 80 ve 81'de yer alan düzenlemelere paralel olarak ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kendi aralarındaki müşterek ihtiyaçların karşılanması, mesleki faaliyetlerinin kolaylaştırılması, mesleğin genel faaliyetlere uygun olarak gelişmesinin sağlanmasını, meslek mensuplarının birbirleriyle ve ödeme hizmeti kullanıcılarıyla ilişkilerinde dürüstlüğün ve güvenin hakim kılınmasını, mesleki disiplin ile ahlakın korunması amaçlarına hizmet etmesi için Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği kurulmasına ve bu birliğe üyeliğin zorunlu olacağına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
01.01.2020 tarihinden önce faaliyette bulunan ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşlarına Birlik’in faaliyete geçtiği tarihi izleyen bir ay içinde, 01.01.2020 tarihinden sonra faaliyet izni alan ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşlarına faaliyet izni aldıkları tarihten itibaren 1 ay içinde Birlik’e üye olma zorunluluğu getirilmiştir.
◉ Yürürlük ve Geçiş Süreci
Tasarı’daki kilit tarih 01.01.2020 olarak belirlenmiş.
Tasarı ile gerçekleştirilecek değişikliklerden; Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği’ne (“Birlik”) ilişkin hükümlerin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra, diğer düzenlemelerin ise 01.01.2020 tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Bu süreler, başta 01.01.2020 tarihi, Tasarı’nın yasalaşma sürecinin uzun sürmesi ihtimaline bağlı olarak değişiklik gösterebilecektir.
Tasarı ile gerçekleştirilecek değişikliklere uygun düzenlemeler TCMB tarafından yapılıncaya kadar 01.01.2020 önce çıkarılmış BDDK düzenlemeleri ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (“Kurul”) kararları uygulanmaya devam olunacaktır.
Yeni bir düzenleme yapılana kadar Tasarı öncesinde çıkarılmış BDDK düzenlemelerinde BDDK ile Kurula yapılan atıflar TCMB’ye yapılmış sayılarak uygulanacaktır.
Tasarı gerçekleştirilecek değişikliklere uygun yönetmeliklerin 01.01.2021 tarihine kadar hazırlanarak yürürlüğe konulacağı belirtilmiştir.
Kanun’da istisna sayılan hallerin işlem hacimlerine ve Kanun’da yer almayan uygulamaların işlem hacmi veya işleyişine göre TCMB’nin bunları ödeme hizmeti olarak değerlendirebilmesi ve ödeme emri başlatma ile hesap bilgileri sağlama hizmetleri ile açık bankacılığa daha somut bir adımın atılması ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerinin önümüzdeki yılın ilk yarısında çeşitlilik göstereceğine işaret etmektedir.
