Propaganda van twee wereldbeelden.
Verschillen en overeenkomsten van Britse en Duitse propaganda in de eerste Wereld Oorlog.
De eerste Wereld Oorlog was een strijd die bekend staat als de eerste moderne oorlog. Tanks en vliegtuigen werden voor het eerst gebruikt en verder ontwikkeld in deze oorlog. Maar ook andere wapens zoals gifgas deden hun intrede in deze oorlog. Het gebruik van deze moderne wapens zorgde helaas voor veel slachtoffers, niet alleen doden maar ook mensen die verminkt werden en zo zonder ledematen of met maar een gedeelte van hun gezicht uit de oorlog kwamen. Door deze verminkte slachtoffers kwam er een nieuwe ontwikkeling in de medische zorg namelijk die van plastische chirurgie. Kortom een oorlog waarin veel nieuwe technieken werden ontwikkeld en toegepast. Het gebruik van propaganda is ook een van deze nieuwe technieken die voor het eerst op grote schaal toegepast werden in deze oorlog.
Op werkelijk elk front werd propaganda verspreid voor meerdere doeleinden. Zo was er propaganda voor het rekruteren van soldaten, het inzamelen van voedsel, het lenen van geld aan de staat voor de oorlogskosten, het oproepen van vrouwen om terwijl de mannen aan het vechten waren hun werk thuis over te nemen zodat het thuisfront goed draaiende bleef en nog veel meer. Maar een van de belangrijkste onderwerpen, die eigenlijk in bijna iedere soort propaganda wel naar voren kwam, was het legitimeren van de oorlog. Deze vorm van propaganda was aan het begin van de oorlog voor iedere staat niet bijster moeilijk om voor elkaar te krijgen. In de loop van de oorlog werd dit echter voornamelijk voor de centrale machten een stuk moeilijker. Zij waren afgesloten van de import door blokkades en dus moest werkelijk alles op rantsoen. Het Duitse hartland was ver van het front en merkte dus ook niet wat de oorlog dagelijks aan slachtoffers maakte en hoe bloedig en gruwelijk de omstandigheden waren waarin de soldaten moesten vechten. Door de tekorten in het land en de niet bestaande progressie aan het westfront werd het Duitse thuisfront ontevreden over de oorlog waardoor het goedpraten van de oorlog een stuk moeilijker werd.
Voor de Engelsen was dit eens stuk makkelijker. Zij konden immers altijd nog terugvallen op de gruwelijke daden die de Duitsers in België hadden aangericht, iets wat ook volop werd gedaan. Propaganda is er in vele vormen, van krantenartikelen tot films en natuurlijk de alom bekende propaganda poster. Op dit laatste medium, die van de propaganda posters, richt dit blog zich. En dan specifiek op de verschillen of eigenlijk meer op de overeenkomsten in de wijze waarop de Duitsers en de Britten elkaar afbeeldden in de oorlog.
Duitsland liep voorop met het uitbrengen en het gebruiken van propaganda. Ze wisten zelfs een grote stroom van propaganda bedoeld voor het buitenland op te zetten. Toen de Britten dit merkten zagen ook zij het nut in van propaganda. De Britten hadden vier eisen voor vrede met het Duitse rijk namelijk: de restoratie van België, de veiligheid van Frankrijk tegen toekomstige Duitse agressie, het erkennen van rechten van kleine staten en de Pruisische militaire dominantie in de Duitse staat. Dit betekende dan ook dat Britse propagandamakers zich op deze punten moesten richten. In de loop van de tijd werd de focus echter ook gelegd op de moed van het Britse volk.
Dat de Britten ook gingen inspelen op de moed van het Britse volk is goed terug te vinden op de afbeelding links die in 1915 werd gecreëerd om troepen te rekruteren. Zo werd Engeland afgebeeld als sint Joris die de kwaadaardige draak verslaat. De draak moet op deze poster de centrale machten en daarmee ook Duitsland afbeelden. Dit is hoe de Britten de Duitsers dan ook vaak afbeelden: als kwaadaardig. De Duitse propaganda was ook erg gericht op het uitleggen van de oorlog aan de bevolking om zo het moraal hoog te houden. Hier werd ingespeeld op de nood van het verspreiden van de ‘’superieure’’ Duitse cultuur. De Duitse propaganda was erg defensief en moest dan ook de noodzaak voor oorlog uitleggen aan de bevolking. Er is dus een Duitse overeenkomst met de Britse propaganda die vooral gefocust was op het uitleggen van de oorlog aan de hand van hun vier eisen voor vrede.
Maar niet alleen de voorwaarden van de Duitse en Engelse propaganda hebben sterke overeenkomsten; ook de propaganda uitingen zelf lijken soms erg sterk op elkaar. Hierbij moeten we dan misschien wel even in ons achterhoofd houden dan de stijl van tekenen totaal anders is. Dit hoeft echter niet te betekenen dat de afbeeldingen niet dezelfde boodschap kunnen hebben.
De afbeelding hier links is van Duitse makelarij en op 31 juli 1931 uitgegeven. Dit is dan vlak voor het uitbreken van de oorlog. Het doel van deze poster was niet per se om soldaten te rekruteren maar voornamelijk om de soldaten goed geluk toe te wensen voor de oorlog die er aan zat te komen. Op deze poster roept de keizer op om voor de soldaten te bidden. Maar ook hier op deze poster zien we wederom sint Joris en de draak. Maar deze keer zijn het de Duitsers die met de kwaadaardige draak vechten. Maar ook hier is de draak niet per se de Engelsen maar elke macht waar tegen de Duitsers vechten. Maar toch geven beide afbeeldingen weer dat beide landen dezelfde soort propaganda voerden waarin beide landen hun vijanden afbeelden als kwaadaardig en zichzelf afbeelden als helden uit mythes. Maar zichzelf en elkaar afbeelden als twee mythische figuren van kwaad en goed is niet de enige manier waarop de Duitsers en De Britten elkaar afbeeldden. Op de twee onderstaande afbeeldingen is van beide landen een voorbeeld te zien hoe zij elkaar afbeeldden. Links toont een Duitse poster die gebaseerd is op de uitspraak van Johnson-Hicks, de partijleider van de Britse Labour partij. Hierin zegt hij dat het industriële Rijnland van Duitsland elke dag gebombardeerd moest worden tot het vernietigd was. De vernietiging van dit gebied zou een economische catastrofe zijn die natuurlijk grote gevolgen zou hebben voor het Duitse volk. Hoewel het voornamelijk de oorlogsindustrie zou schaden wilden de Duitsers natuurlijk aangeven dat dit een kwaadaardig plan was van de Britten om Duitsland te vernietigen, en niet alleen het leger. Maar als we naar de foto rechts kijken zien we een vernietigd Belgisch landschap met een huilend gezin die niet weg kan uit dit verwoeste landschap. Hiermee wordt erg ingespeeld op de wandaden die de Duitsers in België hadden aangericht. Zo geeft de poster het signaal dat de kapotte molen op de achtergrond de bron van inkomsten was voor dit gezin en dat die nu door de Duitser ontnomen is. Ze zitten vast en moeten gered worden van de ‘’kwaadaardige’’ Duitsers.
Hoewel de Duitsers en de Britten zichzelf graag zagen als de goedaardige persoon die het kwaadaardige van hun tijd bestreed, zijn er dus veel overeenkomsten. De eerste is dus al dat ze zichzelf afbeeldden als goed en heldhaftig en hun vijand als pure slechtheid met een directe relatie naar de verhalen uit de bijbel. Beide landen spelen in op gebeurtenissen die de vijand heeft gedaan, dit kan een uitspraak zijn maar ook een gebeurtenis. De conclusie is simpel, er zijn veel verschillen in de propaganda en niet alleen in tekenstijl. Maar voor elk verschil dat er te vinden is, is er ook een overeenkomst te vinden en leken de twee strijdende partijen meer op elkaar dan dat ze in die tijd zouden willen toegeven.
