Stolica europejskiego Smart City wyrasta w Wiedniu
Chcę podzielić się z przyszłymi ambasadorami inteligentnych miast inspiracjami z wizyty studyjnej Smart Cities Polska w Wiedniu.
Wiedeń pojawił się na pierwszym miejscu w opublikowanym w 2017 roku indexie inteligentnych miast wyprzedzając Singapur i Chicago. Znajduje się w promieniu zaledwie kilku godzin jazdy samochodem z Polski. Kiedy przyszedł czas długiego weekendu, ruszyłem do siedziby dawnego cesarstwa, a dziś stolicy “Smart City”, by zbadać fenomen jego sukcesu.
Droga Wiednia do Smart City rozpoczęła się dużo wcześniej niż wykute zostało samo określenie miasta inteligentnego. Według dyrektora ds. planowania przestrzennego Wiednia, Thomasa Madreitera, podejście smart rozwija się tam od ponad 100 lat. Jednak dopiero w 2011 roku wraz z polityczną strategią europejską dotyczącą Technologii Energetycznych powstał pierwszy dokument określający strategiczną wizję miasta w 2050 roku.
To w odniesieniu do niej powstają kolejne masterplany, plany zagospodarowania przestrzennego czy ochrony przyrody i dokumenty na najbliższe 10 lat. Podejście takie zdaje się przynosić rezultaty. Wiedeń zostaje uznany najbardziej innowacyjnym europejskim miastem i zdobywa liczne międzynarodowe nagrody i uznania.
Filozofia Smart City to ukierunkowanie się nie na technologie i budynki, lecz na inteligentnych mieszkańców. To oni są użytkownikami miasta. Cel miasta został określony w niej dość prosto: “najlepsza jakość życia wszystkich mieszkańców Wiednia przy jednoczesnej minimalizacji zużycia zasobów. Zostanie to zrealizowane poprzez kompleksową innowację”. Jest on powtarzany jak mantra we wszystkich dokumentach i wypowiedziach obecnych polityków.
Nagroda firmy Roland Berger została przyznana za dobrze zorganizowaną strategię inteligentnego miasta, ale również za to, że miasto określa jasne, krótko-, średnio- i długoterminowe cele digitalizacji. Kroki obejmują inwestowanie w światłowody i sieci bezprzewodowe najnowszej generacji przy jednoczesnym utrzymaniu zaawansowanej już infrastruktury cyfrowej.
Usługi publiczne są kompleksowo przenoszone online, a sieć Wi-Fi jest rozbudowywana w całym mieście we współpracy ze szkołami, uniwersytetami i szkołami środowiskowymi. Miasto aktywnie poszukuje firm do sponsorowania działań w zakresie inteligentnego miasta, a projekty pilotażowe są prowadzone we współpracy z firmami ICT jako dobry przykład dla gospodarki zarówno stolicy, jak i kraju jako całości.
Lista projektów na stronie Smart City Wien jest imponująca. Na rozwój miasta można jednak spojrzeć również przez pryzmat ekosystemu startupów, wspierania rozwoju przemysłów kreatywnych oraz ilość inicjatyw z zakresu sharing economy. Od kilku lat te sektory są usilnie wspierane przez władze. Tylko w ubiegłym roku Wiedeńska Agencja Biznesu przekazała około 33 milionów euro na finansowanie około 700 projektów w Wiedniu.
Z mojej analizy wynika, że na stanowisko osoby zajmującej się wdrożeniami Smart Cities będzie coraz większe zapotrzebowanie. Już dziś każde większe miasto na świecie powołuje CTO lub CDO. W Polsce dopiero jedno miasto odważyło się zawnioskować o taki etat (przeczytasz o tym więcej w kolejnym artykule).
Dzięki wizytom w takich miastach jak np. Wiedeń przyszli koordynatorzy ds. Smart City będą mieli czym się wykazać w trakcie rozmowy rekrutacyjnej i nawiązać relacje z biurami rozwoju innych miast. To będzie niewątpliwie dużym potencjalnym atutem w ubieganiu się o stanowisko i przyda się w dalszej pracy.
Prawdziwego Smart City nie widać!
Wbrew temu co się sądzi, inteligencji miasta nie poznamy ani po czujnikach i beaconach, ani po ludziach wpatrzonych w smartfony. Jest to coś znacznie bardziej subtelnego. Coś, co widać bardziej po ludzkich emocjach i twarzach, po wielu drobnych, ułatwiających życie rozwiązaniach, jak ustawienie ławek i śmietników przy nich. Również po braku ludzi klnących na siebie w korkach i kolejkach do biletomatu.
Władze Wiednia komunikują ideę smart city mówiąc nie o technologii, a przede wszystkim o jakości życia, tj. m.in.: o transporcie publicznym, mieszkaniach komunalnych, wygodzie pieszych czy czystości wody w wodociągach i przystępnych cenach. Koszt życia cyfrowego nomada w tym mieście wynosi o ok. 400 dolarów więcej niż np. w stolicy Dolnego Śląska.
https://nomadlist.com/cost-of-living/vienna-austria
Centrum Inteligencji Wiedeńskiego Smart City
Do samego “serca inteligencji” Wiednia trzeba udać się na prawie ostatnią 22 dzielnicę. Najłatwiej dojechać jest jedną z 5 linii metra, z których korzystanie kosztuje mieszkańca miasta 365E rocznie. Tam po samym wyjściu ze stacji będziemy zaskoczeni. Nie tego się spodziewaliśmy.
Przed nami rozciąga się jezioro z niebieską wodą oraz nowoczesne biurowce przywołujące skojarzenia parku technologicznego. Sygnalizacja na szczycie wieży pokazanej powyżej oznajmia za pomocą podświetlanych kul ile minut zostało do odjazdu najbliższego metra.
Żeby było śmieszniej, od razu wpadłem na przesympatycznych Polaków, którzy tu studiują. Rozmawiamy o Smart City. Nie wiedzieli, że Wiedeń ma je aż tak rozwinięte. Dlatego chcieli zobaczyć dzielnicę z czystej ciekawości. Wymieniliśmy się spostrzeżeniami. Czy będą chcieli zostać koordynatorami ds. Smart City? Mam nadzieję, że ich trochę do tego zainspirowałem:)
Wiedeński Urban Lakeside (Seestadt Wien) jest przykładem, w jaki sposób miasta przyszłości mogą być energooszczędne i przyjazne dla środowiska. Jego druga nazwa to po prostu “Brzeg Jeziora”.
Na brzegu jeziora rozwija się nowa jakość życia
Projekt Seestadt Aspern (Vienna Urban Lakeside) jawi się jako znak siły i innowacyjności lokalnej gospodarki. Wiedeńska Agencja Biznesowa wybudowała tu centrum biznesowe Aspern IQ zgodnie z najwyższymi standardami ekologicznymi. Generuje ono więcej energii niż zużywa, jego fasady są obsadzone roślinami, a do ogrzewania nie używa się kaloryferów. Innowacyjne firmy mają na obszarze dzielnicy do dyspozycji 6000m2 biur, laboratoriów i obszarów produkcyjnych.
W tej dzielnicy przeprowadzany jest najbardziej innowacyjny projekt dotyczący samowystarczalności energetycznej w Europie. Aspern Smart City Research (ASCR), czyli konsorcjum, w skład którego wchodzi Siemens, Wien Energie, Wiener Netze i Miasto Wiedeń, zdobył nagrodę World Smart City Award jako “Najlepszy Projekt Smart City 2016”.
Projekt opiera się na automatyzacji budynków i wykorzystaniu najnowszych technologii i koncepcji na tzw. elastycznym rynku energii. Wszystko to przy aktywnym udziale inteligentnych użytkowników sieci energetycznej. Częścią projektu jest monitorowanie na bieżąco różnych aspektów używania prądu przez 111 mieszkańców. Zużycie wody, jakości powietrza oraz zapotrzebowanie na energię są na bieżąco monitorowane dzięki aplikacji “Smart Home Control App” przez samych mieszkańców.
http://www.ascr.at/en/ascrs-smart-home-control-app/
Monitorowane na bieżąco jest także funkcjonowanie budynków: budynku mieszkalnego, szkoły podstawowej i przedszkola oraz akademika, które nie dość, że nie konsumują energii, to jeszcze ją przechowują dzięki instalacjom fotowoltaicznym, pompom geotermalnym, baterią i innym hybrydowym rozwiązaniom. Dzięki zaawansowanym rozwiązaniom ICT i technologiom takim jak Machine Learning sieć “uczy się” o korelacjach zużycia energii względem takich czynników jak czas i pogoda oraz tworzy symulacje przyszłego zużycia, które pozwalają w rezultacie ograniczyć wydatki.
Celem głównym tego projektu w całości jest opracowanie nowych rozwiązań systemów energetycznych przyjaznych dla klimatu. W jego przygotowanie zaangażowane było ponad 100 specjalistów z różnych dziedzin. To co zostanie wypracowane w ASCR może stać się podstawą funkcjonowania całego miasta w przyszłości.
Możecie o tym poczytać więcej na stronie:
https://smartcity.wien.gv.at/site/en/aspern-smart-city-research/
Smart City Aspern Management
Warto zwrócić uwagę jak zarządzana jest obywatelska strona tej dzielnicy. Biuro Rozwoju Wien 3420 Aspern Development AG powołało do tego celu specjalną radę dzielnicy. Możemy porównać ją do rad osiedlowych kolejnej generacji. Na pierwszy rzut oka widzimy regały do darmowej wymiany książek czy skrzynkę na pomysły (które świadczą o tym jaki duch przyświeca inicjatorom tego przedsięwzięcia).
Jak można poczytać na stronie, zarząd dzielnicy poza przewodniczącym składa się z wielu koordynatorów sieci: korporacyjnej, firmowej, kulturalnej. Są też tam osoby na takich egzotycznych stanowiskach jak “koordynator ds. zrównoważonego czasu nad jeziorem”. Czyżby to materiał na następne ogłoszenie o idealną pracę?
Ze strony dowiadujemy się, że zespół kierownictwa powiatu towarzyszy nowym mieszkańcom w dniu przyjazdu, promuje ożywiony rozwój sąsiedztwa, informuje o bieżących wydarzeniach wokół miejskiego brzegu jeziora i wspiera aktywne współtworzenie życia.
Oferta dzielnicy jest bardzo szeroka i zainteresowanych odsyłam do samej strony, która może stanowić inspirację dla naszych polskich radnych miejskich i osiedlowych.
https://www.aspern-seestadt.at/lebenswelt/nachbarschaft/stadtteilmanagement
Zielono mi
Kolejna kwestia, dzięki której miasto to zdobywa kolejne nagrody i odznaczenia, to zieleń i zagospodarowanie przestrzeni podwórek.
Wiedeń liczy ponad 238 parków i placów zabaw dostępnych dla wszystkich mieszkańców miasta. W przeciwieństwie do wielu takich miejsc w Polsce, są one faktycznie intensywnie użytkowane, zwłaszcza jeśli znajdują się w reprezentacyjnych częściach miasta np. przy zamkach i pałacach.
Podwórka, które oddzielają od siebie bloki, są zorganizowane zupełnie inaczej niż np. te we Wrocławiu:
Chodź i tu ma się sytuacja wkrótce poprawić:
Wiedeń z perspektywy rosnącej trawy
Kolejny obszar projektu Smart City Wien, o którym trzeba wspomnieć, a któremu nie sposób poświęcić wystarczająco dużo czasu w trakcie jednej wizyty, to te działania, które są realizowane z mieszkańcami w znacznie mniejszej skali. Jest ich przynajmniej kilkaset!
Dotyczą one m.in. wprowadzania nowych rozwiązań energetycznych i cieplnych oraz zwracania przestrzeni mieszkańcom miasta i tworzenia mechanizmów współdzielenia tej przestrzeni.
Inteligentnie razem
Realizowany jest np. projekt SMARTER TOGETHER, czyli wzorcowa rewitalizacja kwartału zamieszkałego przez 21.000 osób, która pozwoli oszczędzić gospodarstwom domowym nawet do 600 € rocznie. Dzięki projektom realizowanym w Northwest Simmering mieszkańcy oszczędzą 6 milionów kWh / rok i 550 ton CO 2 . Stworzone zostanie też 900 miejsc pracy. Na ulicach pojawią się wysoce energooszczędne systemy oświetleniowe i e-rowery ze stacjami ładowania.
City Making Wien
W ramach City Making Wien — projektu rozwiniętego w ramach pracy dyplomowej — część miejsc parkingowych zostaje przeznaczone na tymczasowe instalacje artystyczne i miejsca kulturalnych performance czy zwykłych międzyludzkich spotkań. Każdy obywatel może zgłosić swój pomysł na zagospodarowanie parkingu i otrzyma pomoc w projektowaniu instalacji.
Pocket Mannerhatten Ottakring
Kolejną ciekawą inicjatywą jest Pocket Mannerhatten Ottakring i szukanie wspólnych elementów w starych blokowiskach, które można zintegrować w celu lepszego zużycia energii lub dostarczenia mieszkańcom wyższej jakości życia. Przykładem takiego podejścia może być wspólnie zagospodarowany dach na ogród, wspólna winda czy sala do prób muzycznych.
Aby poznać wszystkie sekrety i kreatywne zdobycze Smart City Wien, trzeba by prawdopodobnie spędzić tam co najmniej kilka dni. A na poznanie osób, które za tym stoją i historii, które się z tym wiążą, prawdopodobnie jeszcze więcej czasu….
Na naszym podwórku
Poza czerpaniem inspiracji trzeba też ciekawe pomysły wprowadzać w życie i rozwijać na własnym podwórku. Nikt tego poza nami nie zrobi. Dlatego zabierzmy się śmiało za nasze strategie i zabiegajmy u władz o pozytywne decyzje dotyczące poparcia inicjatyw takich jak Smart City. Wpuśćmy do naszych polskich miast więcej kreatywności, innowacyjności, podmiotowości i radości z życia biorącej się z autentycznego zaangażowania we wspólne sprawy.
Smart City może okazać się tylko pretekstem i niezbędnym narzędziem do tego, żeby wpuścić trochę nowinek w zastane silosy. Możemy także zdecydowanie usprawnić funkcjonowanie służb miejskich oraz podnieść poziom kapitału społecznego i satysfakcji z życia w mieście wpisując się przy tym w istotne cele z punktu widzenia strategii lokalnych, polskich i europejskich dotyczących emisji Co2 i zagospodarowania źródeł energii.
Symulacja parametrów środowiska może być bardzo przydatna w planowaniu ruchu miejskiego. Podgląd kalendarza miejskiego i obciążenia komunikacji miejskiej może nauczyć nas co chcemy robić w ciągu dnia. Dzięki temu przedsiębiorcy, gastronomia i instytucje kulturalne będą mogły inteligentnie dostosowywać swoją ofertę do naszych potrzeb.
Pracowaliśmy nad tym tworząc koncepcję integralnego miejskiego API dla Wrocławia. Doświadczenia te przenieśliśmy do ambitnego projektu stworzenia całkowicie polskiego technologicznie systemu operacyjnego dla inteligentnych miast. W jego sercu byłyby między innymi właśnie narzędzia do skutecznego zarządzania udostępnianiem przestrzeni, współdzielenia rzeczy i przestrzeni wspólnych pomiędzy mieszkańcami miasta.
Ostatnie godziny w Wiedniu spędziłem spacerując po ruchliwych alejach wypełnionych modnymi światowymi markami, by ostatecznie wylądować na odległej od centrum dzielnicy i wypróbować wybornego wiedeńskiego białego wina oraz strucla w jednym z najbardziej klasycznych lokali prowadzonych od 100 lat przez tutejszą rodzinę integrując się z lokalnymi mieszkańcami.
Jeśli czujesz, że podołałbyś tworzeniu spin-offów miasta z uczelniami, poruszasz się biegle pomiędzy okopanymi i obłożonymi drutem kolczastym resortami jak Gromowiec, politycznie potrafisz skłonić się do włączenia się w zintegrowane działania odmiennych interesariuszy. Mógłbyś dostarczać istotnego wkładu do strategi rozwoju i planów wdrożeniu Smart City.
Możesz zostać ambasadorem Smart City w swoim mieście!
Poczytaj artykuł na temat nowego zawodu koordynatora ds. Smart City: https://medium.com/@MJarosiewicz/jeste%C5%9B-z-it-i-masz-spo%C5%82eczne-i-polityczne-skille-35469ffac466
Śledź nas na: https://twitter.com/SmartCityPolska
Skontaktuj się z nami. +48 5I4 575 89I lub skontaktuj się ze mną poprzez Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych mj@cris.sci.pl
Dodatkowe źródła:
Przebogata oferta wolontariatu: https://www.la21wien.at/
Inicjatywy sharing economy: https://www.sharing-economy.at/
Rządowa agencja wspierająca startupy: https://wirtschaftsagentur.at/start-up-city-vienna/start-up-in-wien/
Biuro promocji Wiednia w Krakowie: https://twitter.com/EurocommPR_KRK
Folder zarządzania dzielnicą Aspern: https://www.aspern-seestadt.at/jart/prj3/aspern/data/uploads/STM-Stadtteilplan_WEB.pdf
