برا اینه که می‌گیرم کام: آهنگی ساختار شکن از شایان که هیپ هاپ فارسی را بنیان نهاد

تاریخچه هیپ هاپ فارسی: کاوش در “برا اینه که می‌گیرم کام” اثر شایان و میراثی ماندگار در تاریخ

مقدمه

در اواخر دهه هفتاد هجری شمسی، یک انقلاب موسیقی در ایران در حال جوشیدن بود، که توسط اولین رپر ایرانی، شایان، پایه‌گذاری گردید. در میان آهنگهای نوآورانه‌ای که شالوده صحنه هیپ هاپ فارسی را بنا نهادند، “برا اینه که می‌گیرم کام” ضبط شده در سال هشتاد هجری، نه تنها نمادی از خلاقیت و مقاومت بود، بلکه یک چراغ هدایت و الهام بخش رپخوانهای آتی محسوب می‌شد. در این مقاله، به اهمیت تاریخی این آهنگ رپ حماسی پرداخته، تأثیر آن بر منظر هیپ هاپ ایرانی را بررسی کرده و به بیان برخی علتهای نفوذ این آهنگ در دل و روح جوان ایرانی دهه هشتاد می پردازیم.

آهنگ رپ “برا اینه که می‌گیرم کام” اثر شایان اولین رپر ایران تأثیری ژرف بر خوانندگان هیپ هاپ فارسی همچون پبشرو و حصین داشته است.

تولد رپ فارسی: شایان نخستین خواننده رپ در ایران

در خط مقدم انقلاب موسیقی هیپ هاپ فارسی، این شایان واژخنیا بود که با آشنایی عمیق به موسیقی رپ انگلیسی و خلاقیتی منحصر به فرد از طریق ورس های رپ فارسی بی‌باکانه اوضاع اجتماعی موجود را به چالش کشید و راه را برای دوران جدیدی از بیان ایده‌ها در قالب موسیقی باز کرد.(۱) وی با تجهیزات ابتدایی و یک رایانه خانگی دراتاق خود پنج ترک اولین رپ ایرانی، از جمله “برا اینه که می‌گیرم کام”، را ضبط نمود. این ترک‌ها در ابتدا برای تمرین طراحی شده بودند، اما با انتقال دست به دست بین جوانان آغازگر عصر رپ ایرانی گردیدند.

برا اینه که می‌گیرم کام: دومین آهنگ رپ ایرانی

شایان، در گفتار خودش، “برا اینه که می‌گیرم کام” را به ‌عنوان دومین آهنگ رپ فارسی می‌شناسد، پس از آهنگ “جوون ایرونی”، اولین آهنگ رپ فارسی، که آن نیز کاری از خود شایان می‌باشد. این ترانه نقطه عطفی نه تنها در حیطهٔ حرفه‌ا‌ی شایان بلکه در تکامل هیپ هاپ فارسی بوده و مصداق بارزی از نوآوری در موسیقی اعتراضی به حساب می‌آید، که شرایط و هنجارهای سیاسی-اجتماعی زمان خود را به‌ گونه‌ای نوین زیر سوال می برد.

تم سیاسی-اجتماعی: سبک اعتراضی پرمخاطره

یکی از ویژگی‌های برجسته “برا اینه که می‌گیرم کام” انتخاب جسورانه موضوع آهنگ بود. شایان با دقت موشکافانه از قدرت رپ برای اعتراض به شرایط بسته جامعه و فشارهای حاکم بر جوانان ایرانی استفاده کرد، که در شرایط اجتماعی و سیاسی ایران در آن زمان بسیار پرمخاطره بود. این آهنگ به یک بستر برای بیان ناخوشایندی‌های جوانان ایرانی از مسائل اجتماعی، از جمله تضادهای خانوادگی و مشکلات اقتصادی، تبدیل گردید.

شایان در سال۱۳۸۰ با تجهیزات ابتدایی و رایانه خانگی در اتاق خود نخستین آهنگ‌های هیپ هاپ فارسی را ضبط کرده و انقلابی شگرف در موسیقی ایران ایجاد کرد.

تجزیه و تحلیل متن: بازتاب زندگی آشفته جوان ایرانی

“برا اینه که می‌گیرم کام” تنها یک آهنگ نیست، بلکه بازتابی از روح و هویت نسل جوان ایرانی در دورانی پر از آشفتگی و ناامیدی است. شایان با خلق این اثر ماندگار، صدایی به دردها و رنج‌های این نسل داد و پیامی از امید و مقاومت را به گوش آن‌ها رساند.

دنیای تجربیات: روایتی جسورانه

هنگامی که به جزئیات “برا اینه که می‌گیرم کام” نگاهی می‌اندازیم، به یک کاوش عمیق در زندگی پرآشوب جوانان ایرانی می‌رسیم. شعرنویسی شایان، ما را به یک سفر جذاب به سرزمین تجربیات می‌برد؛ جایی که هر بیت تصویر زنده‌ای از چالش‌ها و مشکلاتی است که جوان ایرانی با آن دست و پنجه نرم می‌کند. شایان با جسارت تجربیات نوجوانی خود را بی‌پرده و خام را بازگو می‌کند؛ خاطرات شفاف از دعواهای مدرسه گرفته تا مشکلات اقتصادی که سایه‌ای گسترده بر خانه‌های ایرانی انداخته است.

نقاشی کلامی: برانگیختن احساسات

شنونده به سختی می‌تواند جذابیت نقاشی‌هایی که در ابیات آهنگ ظاهر می‌شوند را انکار کند. “برا اینه که می‌گیرم کام” صرفا یک اثر سیاسی-اجتماعی نیست، بلکه یک آهنگ رپ احساسی می‌باشد که حس همدردی که از آن ساطع می‌شود حتی می‌تواند منجر به جاری شدن اشک مخاطب، به ویژه مخاطبی که سخنان شایان را با پوست و گوشت تجربه کرده، گردد. درد دل از آینده نامعلوم جوان ایرانی، زخم‌های ناشی از اختلاف طبقاتی، اشاعه مواد مخدر و اعتیاد در جامعه، و اختلافات خانوادگی، همه و همه، یک پس‌زمینۀ زنده‌ از مقاومت جوانان ایران را به تصویر می‌کشد.

کوروس طوفانی: فریاد مقاومت و جستجوی آرامش

کوروس تکنیکی آهنگ با طوفانی از احساس، که در ذهن مخاطب حک می‌شود، عمق حکایت را بیشتر می‌کند. شایان در کوروس آهنگ “کام گرفتن از هزاری” (ماده روان‌انگیز گل به مقدار هزار تومان آن زمان) را به عنوان شیوه‌ای برای جلب آرامش و فرار از آشفتگی‌های روزگار مطرح می‌کند، که در عین حال می‌تواند به عنوان یک عمل نمادین برای رهایی موقتی از چالش‌ها و فشار های سنگین اجتماعی در نظر گرفته شود؛ گرچه خود شایان به ناپسندیده بودن این عمل اذعان دارد و اعتراف می‌کند که جوانی خام می‌باشد که در دام افتاده‌ است.

تأثیر فرهنگی و میراثی ماندگار: الهام‌بخش نسل‌های آینده رپ فارسی

اگر بگوییم “برا اینه که می‌گیرم کام” ابر آهنگی است که از خشت‌های اصلی بنای رپ فارس محسوب می‌شود و می‌بایست به عنوان یک میراث تاریخی ثبت شود، به هیچ روی مبالغه نکرده‌ایم. مفاهیم بی‌باکانه و رویکرد نوآورانه این آهنگ مسیر را برای نسل‌های آتی هنرمندان هیپ هاپ فارسی هموار ساختند تا با الهام از این آهنگ بتوانند افکار و عقاید خود را به شیوه خیابانی و به صورت اصیل بیان کنند. این آهنگ بی‌گمان از عصر و زمان خود پای فراتر نهاده است و الهام بخش هنرمندان بزرگ هیپ هاپ ایرانی نظیر رضا پیشرو و حصین بوده است.(۲)

تقدیر و اقتباس‌ نسل‌های رپخوانان: از پیشرو تا حصین

رضا پیشرو در یک مصاحبه با علی اوج در سال ۱۴۰۱ از الهام گرفتنش از موسیقی شایان، به‌ویژه از “برا اینه که می‌گیرم کام”، سخن گفت. پیشرو نه‌تنها تأثیر و اهمیت این آهنگ را تایید کرد بلکه با خواندن کوروس آن از حفظ نشان داد که تا چه اندازه به این آهنگ متصل است.(۳) به‌طور مشابه، کاور کلمه به کلمه حصین از آهنگ “برا اینه که می‌گیرم کام” در آهنگی به نام “جوون ایرونی”، که از قضا نام آهنگی دیگر از شایان است، یک لایه دیگر به اعتبار و میراث این آهنگ اضافه می‌کند. با این حال، شایان ذکر است که اقتباس حصین از این آهنگ بدون ذکر نام شایان و قدردانی از وی بوده، که این امر می‌تواند پرسش‌هایی را راجع به مرام و منش جامعه رپ فارسی به ویژه رپخوان‌های نسل یک مطرح سازد. (۴)

رضا پیشرو در این ویدیو احترام خود به شایان و عشقش به آهنگ بی‌نظیر “برا اینه که می‌گیرم کام” از شایان را بیان می‌کند.

موانع به رسمیت شناختن “برا اینه که می‌گیرم کام” به عنوان اثری از شایان

محدودیت‌های تکنولوژی و دسترسی در زمان انتشار

اثر “برا اینه که می‌گیرم کام” در سال ۱۳۸۰ هجری شمسی به ضبط و پخش رسید؛ زمانی که موسیقی هنوز به روش‌های سنتی نظیر نوارهای کاست و سی‌دی منتقل می‌شد. در این دوره، دنیای دانلود آهنگ و پیشرفت شبکه‌های اجتماعی هنوز در اولین مراحل خود بودند و به همین دلیل مستندات آنلاین مربوط به این اثر هنری به ندرت قابل دسترس بود.

کمبود حضور شایان در رسانه‌ها

حضور نسبتاً کم شایان در رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی در دهه‌های هشتاد و نود هجری منجر به گسترش اطلاعات نادرست درباره شایان درفضای مجازی گردید؛ حتی تا جایی که ادعاهای جعلی از سوی شخصیت‌هایی که خود را به عنوان شایان معرفی می‌کردند، این فرآیند را پیچیده‌تر کرد.

اقتباس کلمه به کلمه‌ی حصین (چپ) از آهنگ “برا اینه که می‌گیرم کام” شایان (راست)، بدون ذکر نام یا ادای احترام به شایان، منجر به ایجاد تردید برخی از مخاطبان هیپ هاپ در مالکیت حقوق آهنگ توسط شایان شده است.

کاور بدون ذکر نام شایان توسط حصین

در این چارچوب، کاور حصین از این آهنگ، هرچند که خود به اعتبار و تأثیرگذاری این اثر در تاریخ رپ فارس شهادت می‌دهد، منجر به ایجاد پیچیدگی‌هایی در جامعه هیپ‌هاپ درباره تاریخ این آهنگ شده است. از آنجا که حصین در کاور خود نامی از شایان نبرده و در سالهای پس از آن نیز در هیچ مصاحبه یا منبع رسمی به شایان ادای احترام نکرده است، این امر باعث تردید برخی طرفداران رپ به ویژه نسل‌های جدیدتر در مورد خالق اصلی این اثر شده است. این تجربه می بایست برای دست اندرکاران، هنرمندان و مخاطبان هیپ هاپ یادآور آن باشد که تجلیل و پاسداشت هنرمندان قدیمی از عناصر اصلی موسیقی هیپ هاپ بوده و قدردانی از کسی که مستحق آن است نه تنها وظیفه‌ای اخلاقی بلکه نیازی ضروری است.

نتیجه‌گیری

در سال ۱۳۸۰، آهنگ تاریخی “برا اینه که می‌گیرم کام”، نه تنها آغازگر انقلاب طوفانی رپ فارس بود بلکه به عنوان یک صدای قدرتمند ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی جوانان ایرانی را در غالب موسیقی هیپ‌هاپ به تصویر کشید. با وجود محدودیت‌های تکنولوژی، این اثر شایان به سرعت در میان جوانان پخش گردید و توانست احساسات و واقعیت‌های آن دوره را با ظرافت ویژه‌ای به مخاطبان منتقل کند.

“برا اینه که می‌گیرم کام” نمادی ماندگار از روح صداقت، استقامت و غیرت در موسیقی ایران و هیپ هاپ فارسی می‌باشد که سبک پیشگامانه، بیان خلاقانه، اصالت فرهنگی، اعتراض و مخاطره جویی، و تاثیر پایدار آن بر هنرمندان رپفارسی آن را به میراثی دائمی و یکی از گوهرهای تاریخ رپ ایران تبدیل کرده‌اند. حواشی مربوط به سالهای پس از انتشار این آهنگ یادآور ضرورت تجلیل و ادای احترام صریح و شفاف به خالقان آثار هنری به هنگام بهره گیری و الهام پذیری از آثار ایشان می‌باشد.

References

1. The First Iranian Rapper: Proving Shayan’s Title as the Father of Persian Rap
2. Renowned Iranian Rappers Honor Shayan
3. Reza Pishro’s Admiration for Shayan’s Music
4. The Pioneer of Iranian Hip-Hop and Ho3ein’s Cover Controversy

آهنگ “برا اینه که می‌گیرم کام” را روی کانال یوتیوب خود شایان گوش دهید.

در جستجوی کشف تاریخچه غنی رپ فارسی و حقیقت پنهان در پس ریشه‌های آن هستید؟ با مطالعه مقاله “اولین خواننده رپ ایرانی: اثبات عنوان شایان به عنوان پدر رپ فارسی” به دنیای جذاب هیپ‌هاپ ایرانی و تأثیرات قابل توجه پیشگامانی مانند شایان قدم بگذارید. با ملاحظات اخلاقی این حوزه آشنا شوید و در شواهدی غوطه‌ور شوید که تصورات غلط رایج را به چالش می‌کشند. برای ادامه مطالعه و کشف حقیقت، اینجا کلیک کنید!