HOLOCHAIN II

8 min readJun 20, 2019

Bölüm II-Bir Devrimin Ayak Sesleri

Evet bende bu projenin bir yatırımcısıyım. Elime ne zaman para geçse, biraz da başka projeye yatırım yapayım dememe rağmen gidip gene Holo aldım. Ancak yaşanan gecikmeler, sıkıntılar, fiyatın yeterince yükselmemesi gibi sebepler yüzünden kafamda bazı parçalar eksik kalmıştı.

Bunları tamamlayabilmek için geceler boyu başta Yavuz hoca olmak üzere, bir çok arkadaşım ile birlikte discord yayınları yaptık.

İşe kaç kere uykusuz gittim bilmiyorum. Bunların neticesinde bugün itibariyle benim için eksik parça kalmadı.

Yazıyı okumadan baştan uyarayım. İşin içinde eleştiriler de olmasına rağmen ağır güzelleme içerir. Bundan etkilenip borçla, harçla yatırım yapmaya kalkmayın.

DYOR (Do your own research) yani kendi araştırmanızı kendiniz yapın.

Öncelikle eleştiri ile başlayalım. Ekip bugün itibariyle vaat ettiği tarih ve gelişmelerden oldukça uzakta görünüyor.

Green paper’da yayınlanan tarihlere bakacak olursak bu durum net bir şekilde anlaşılıyor. Şu anda Holochain üzerinde 50’den fazla uygulama ile birlikte 20,000 node’a ulaşılmış olması gerekirdi ama açık test bile henüz başlamamış durumda.

Bu gecikmenin temel sebebi yazılımın neredeyse bitmiş olduğu Go dili yerine sıfırdan Rust diline geçmiş olmalarıdır.

En büyük hata ise bu geçişin 2–3 ay gibi bir sürede tamamlanacağının düşünülmesine rağmen çeşitli sebeplerden ötürü 9 aydan fazla bir süre geçmiş ve halen tam anlamıyla bitirilememiştir.

Şimdi bu eleştiriyi yaptık ama yiğidi öldürüp hakkını vereceğiz mecbur :) Kendisinden 1 sene kadar önce çıkmış Eos ve Iota gibi büyük projeler bugün itibariyle hangi noktadadır, bakalım. Biri halen güvenlik açıklarıyla uğraşıp yama üstüne yama yaparken diğeri hatasız transaction(işlem) gerçekleştirebilmenin peşinde koşuyor.

Gecikmenin Sebebi Rust Programlama Dili

Şimdi bu gecikmeyi biraz daha irdeleyelim. Ekip yazılımın hazır olması sebebiyle sadece yeni kodları yazıp işi çabucak bitirebileceklerini düşündü ama işler bekledikleri gibi gitmedi.

Rust, en yeni programlama dillerinden biri olması nedeniyle uzman sayısı henüz çok kısıtlı, bu sebeple istenilen ölçüde yeterli uzman yazılımcı bulunamadı. Hatta öyleki Mozilla Corporation kendi Rust uzmanını göndererek gerekli desteği de verdi.

Evet, Firefox-Holochain ilişkisi hep konuşuldu ama gidişatın ne olacağını söylemeye gerek yok artık. İki firma aynı yolda yürüyorlar ve ağ sıkıntısız bir şekilde açıldığında resmi açıklamalar da yapılacak.

Bununla birlikte dilin özelliği nedeniyle yanında getirdiği bir çok avantajın yanı sıra bir takım zorluklarda beraberinde geliyor. Bu zorluklara rağmen geçiş yapılmasının en büyük sebep güvenlikti, bu şekilde istedikleri güvenli yapıyı oluşturmuş oldular.

Bunun yanında büyük verilerin bile web assambly desteği sayesinde web tarayıcı üzerinde çalışabilmesi sağlandı. Buna imkan sağlayan da sharding yapısı gereği en küçük veri parçalarıyla çalışmaya imkan veren Holochain teknolojisi.

Okuyunca fark ettim, karışık oldu biraz. Şimdi sadeleştirerek tekrar anlatmaya çalışayım.

Öncelikle güvenli bir yapı oluşturuldu. Ayrıca Holochain üzerinde yayınlanacak uygulamalar, her hangi bir web tarayıcıda ve akıllı telefon üzerinde çalışacak hale geldi.

Bu sayede yaşanılan bu gecikmelere rağmen daha sağlam, daha güvenli ve daha yaygınlaşabilir bir teknoloji elde edilmiş oldu.

Temelleri sağlam bir şekilde atılan bu yazılım ile Blockchain’in yaşadığı hız, ölçeklenebilirlik ve depolama gibi hiçbir sorun yaşanmayacak. Böylece teorik olarak Facebook yada Twitter gibi büyük uygulamalar bile ağ üzerinde çalışabilir hale gelmiş olacak.

Kod incelemesi konusunu da araştırdım. Yazılım dünyasındaki uzmanlar tarafından bakılan bu kodlar üzerinde yapılan incelemelerde bir hataya rastlanmadı. Benim gördüğüm kadarıyla iki kere hata var denilmiş.

Birincisi basit bir tipoloji(yazım) hatası çıkmış, ikincisinde de hata diye açıklanan kısmın aslında bir özellik olduğu görülmüş :)

Yazılımın son duruma gelirsek işin %90’ı bitti artık. Bundan sonrası fazla vakit alacak şeyler değil.

Yani şöyle ifade edeyim. Güzel bir pasta yapmak için gerekli olan yumurta, un, şeker gibi malzemeler karıştırıldı. Keki hazırlandı, üzeri krema ile kaplandı. Şimdi şeker hamuruydu, meyvesiydi bunun gibi süslemeleri yapılarak güzel bir görünüm verilecek. Kısacası ürün hazır.

Github aktivitelerinin azalmaya başlamış olması da bunu kanıtlar nitelikte.

CryptoMiso -

CryptoMiso is a web service ranking cryptocurrencies based on the commit history of their most popular Github…

cryptomiso.com

(Link geçici olarak kapalı diyor, umarım açılır)

Aktivite demişken son bir yılın en çok aktivite yapılan ikinci sıradaki projesi ama bunun reklamını yapmak için artık geç kalındı :)

Consensus Dedikleri

Holochain’e yapılan en büyük eleştirilerden biride Concensus yani doğrulama modelinin daha önce bilinmeyen devrimsel yapısı hakkındadır.

Bir çok fenomen ve alanında kariyer yapmış isimler bile bu yepyeni doğrulama modelinin varlığını görmezden gelmekte veya diğerlerinden bir farkı olmadığını iddia etmektedirler.

Bir konu hakkında herkesten çok bilginiz olabilir ancak sizin daha önce bilmediğiniz bir konuyu, inceleyip araştırmadan reddetmenin elle tutulur hiçbir tarafı yoktur. Evet matematiksel olarak karışık bir formüle sahip olduğu için henüz ispatlanmamış bir modele sahiptir ancak ağın güvenlik açıklarından arındırılmış biçimde çalıştırılması sayesinde, aslında ispata da ihtiyaç kalmamıştır.

White paper üzerinde yazan ve gerçekte ne olacağı meçhul süslü kelimelerden bahsetmiyorum, sistemin bizzat kendisinin pratikte çalıştığını söylüyorum.

Ötesini konuşmaya gerek yok sanırım.

Reklam ve Pazarlama Üzerine

Gelelim çok eleştiri alan bu konu üzerine. Burada yatırımcılara hak vermemek mümkün değil. İçinde bulunduğumuz ve büyük çoğunluğu işe yaramaz halde olan token/coin çöplüğünde her türlü fiyatlama bu şekilde sağlanıyor.

Yalan yanlış partnerlik duyuruları yada borsaya giriş haberleri malın fiyatına pump yaptırabiliyor.

Ancak ekip bırakın en hafif tabirle abartı bildirim yapmayı, gerçekten olan ve başkalarının elinde fiyata direkt olarak etki edebilecek gelişmeleri bile açıklamıyor.

Örneğin Binance borsasına giriş haberinden bile sonradan haberdar olup zoraki bildirim yapılıyor. Ekibin tek derdi yazılım, başka konularla ilgilenmeyerek bir an önce hedeflerine ulaşmaya çalışıyorlar.

Bu yüzden bu çok önemli konular da atlanmış oluyor tabi. Arthur’un bizzat kendisi çeşitli kereler yazılıma odaklanıyoruz şeklinde cevap verdi.

Mesela pireyi deve yapmakla ünlü Justin Sun tarzı davranışlar, belki bazı yatırımcıları memnun edecekti ama ortaya sözüne güvenilmeyen ve diğer projelerden farkı olmayan bir ürün ortaya çıkaracaktı.

Bildikleri yoldan gittikleri ve Ico sürecinden beri attıkları doğru adımları bozmadıkları için kendi adıma onları takdir ediyorum.

Birde tahminim büyük bir beklenti oluştuğunun farkındalar, çok önemli şeyler vaat ettiler ve şimdi yaşanan gecikmenin de etkisiyle bu baskı onları negatif yönde etkiliyor. Bu beklentiyi daha fazla körüklememek adına hazır olmayan bir ürüne reklam yapıp spekülatif şekilde oluşacak fiyat hareketlerinden kaçınmayı düşünüyor olmalılar.

Sırf bu yüzden 6 maddelik bir green paper yayınladılar ve buradaki 4 tane maddenin olumsuz olmasının nedenini tamda bu baskının bir neticesi olarak görüyorum. Bu şekilde üzerlerindeki baskıyı azaltmayı düşünmeleri çok muhtemel bir olasılık.

Proje olgunlaştıktan sonra eldeki malzeme zaten kendi reklamını kendi yapacak, sadece bir uygulamanın kendini göstermesi bile büyük bir etki yaratacaktır. Profesyonel bir ekiple iş birliği yapmaları ileride mutlaka gerekli olacak orası su götürmez bir gerçek tabi.

Yasalara Uyumluluk Mevzusu

Holochain her şeyden önce bir şirket ve bu konuya çok fazla özen gösterdiler. Amerikalılar işi kuralına göre oynarlar, Çin yada çoğu Asya ülkeleri gibi farklı durumlara göre şekil almazlar. ICO’yu düzgün yapabilmek adına 3 bölümlük bir makale yayınlayan insanlar bunlar ve dedikleri gibi de gerçekleştirdiler. İki parça halinde yapıldı süreç. İlkinde Cebelitarık’ta Amerikan vatandaşlarının katılmadığı, 30 gün süren ve Ether toplanan birinci parti ve akabinde sadece Amerikan vatandaşları için yapılan ve Dolar toplanan ikinci parti.

Bu yatırımcılar içinde geçerli aracı kurumlarla çalışmaları ve KYC’lerinin alınmış olması şartı arandı. Kısacası her şey kuralına uygun yapıldı.

Avrupa Birliği için geçerli GDPR(General Data Protection Regulation) kurallarına da tam uyumluluk gösteriyorlar. Bunun bizdeki karşılığı KVKK yani kişisel verilerin korunması kanunu. Daha önce çeşitli defalar bahsedilmişti, ekip bu konuyu mihenk taşı olarak görüyor halihazırda.

SEC’in en çok dikkat ettiği konulardan olan havadan token basma konusu da bu proje için geçerli değil. Şirket bastığı token kadar değeri, çift taraflı muhasebe yapısı gereği borçlanmış durumda. Holo sunucu işinden gelen fuel komisyonlarıyla bu borcu kapatmaya başlayacak. Kısacası sadece ICO yaptı diye yasaklanması diye bir garabet karar çıkmaması halinde hiç bir sorun çıkmayacaktır.

Holoport

Herkes bekliyor, elle tutulan gözle görülen fiziksel tek şey olduğu herkes onu konuşuyor. Halbuki istediğiniz özellikte, istediğiniz marka ve dizaynda bir cihaz yaptırmak bugün dünyanın en kolay işlerinden biri.

Çin’li bir firma ile anlaşıp çok kısa bir zamanda istediğinizi alabilirsiniz. Yeterki paradan haber verin.

Peki neden gönderilmiyor? Önce her ülke için farklı sertifikasyon problemleri dendi, bu gerçekten önemli bir sorundu. Kurallara uyum konusunda firmanın hassasiyeti bu noktada kendini tekrar gösterdi, konu ile ilgili gerçekten çok uğraştılar.

Ancak sonraki süreçler, açıkçası komikti. Kapak gevşek çıktı onu sıktılar mesela:) Neyse onlar da halloldu, son olarak söylenen ise kalite kontrol test sürecinin beklendiği idi. Tabi ki bunlar top çevirme arkadaşlar, gerçek olansa ürünler şu anda hazır.

O zaman neden gönderilmiyor dediğinizi duyar gibiyim. Sebep basit, Arthur satır arası laflarından birinde, içinde yazılım olmadan ürünleri gönderirsek, kullanıcılar içine başka şeyler yüklemeye kalkarlar diye söylemişti.

İşte bu sebeple yazılım aşamasının tamamlanması bekleniyor.

Geçen sene ortada henüz hiçbir şey yokken 2000 tane cihazın satılması beni çok etkilemişti ve yatırım kararındaki en büyük etkenlerden biri olmuştu.

Üzerine mağazanın tekrar açılmasıyla yaklaşık 1400 adet daha satış yapıldı. Hepsini birden mi gönderecekler yoksa ilk alanlar ile mi başlayacağız bilemiyorum ama sevkiyatlar tamamlandığı zaman fişe takılıp ağa bağlanılmış olacak.

TPS(transaction per second-saniyedeki işlem sayısı) konusuna da değineyim kısaca. Ağ üzerindeki işlem hızını gördüklerinde diğer projeler ne yapacak doğrusu merak ediyorum.

Çünkü şu anda bile bomboş test ağları üzerinde 5000–6000 tps) görülünce bayram ediliyor, node’larla dolu ve yoğun bir ortamda bunun en az 100 katının görüleceğini düşünüyorum ilk aşamada.

Artık yazımızın sonuna geldik. Bu senenin ikinci yarısından itibaren gerçekleşecek bir çok gelişmenin eşiğindeyiz şu sıralar.

Her şey planlandığı gibi giderse sene sonu yada en geç önümüzdeki yılın ilk çeyreği gibi ciddi bir fiyatlama görebiliriz.

hApps (Holochain Ekosistemi Üzerindeki Güncel Uygulamalar)

Holo

https://holo.host/

Producer’s Market

https://www.producersmarket.com/

Morpheus Network