Het online nieuwsjaar 2021 doorgelicht
In 2021 woekerde een niet nader genoemde pandemie voort, zetten grote overstromingen delen van ons land blank en hielden tal van sportevenementen miljoenen mensen aan hun schermen gekluisterd. Maar hoe vertaalde dat allemaal zich in de lees- en bereikcijfers voor nieuwsmerken op hun eigen websites en apps en op socialemediakanalen Facebook en Instagram? Dat lees je in deze Mediumpost, geschreven door Dr. Jonathan Hendrickx (VUB) en Prof. Michaël Opgenhaffen (KU Leuven).
Eerder verschenen bij wijlen TandemTech — het gerinkel weerklinkt vanuit de hemel — van Jonathan Hendrickx al gelijkaardige cijferanalyses van Vlaamse nieuwsmedia en hun (online) prestaties in de sportzomer van 2021, het eerste kwartaal van 2021, januari 2021, 2020 en de periode 2014–2020 (delen een, twee en drie). Michaël Opgenhaffen publiceerde eerder al analyses over online nieuwsgebruik in de periodes januari-maart 2020 en 2019.
Eigen platformen
In eerste instantie meten we het bereik van Vlaamse nieuwswebsites en -apps door te kijken naar de aantallen pageviews zoals teruggevonden op het publiekelijk toegankelijke Gemiusplatform van het Centrum voor Informatie over de Media. Daarbij is het belangrijk te weten dat we zelf aantallen per dag berekenden op basis van opgetelde maandcijfers zoals teruggevonden op het platform. Opgelet: niet elke website wordt gemeten. In onderstaande tabellen zie je de cijfers van de titels die we konden terugvinden. Zo ontbreekt bij de websites een overzicht van vrtnws.be en zijn er geen cijfers van de apps van De Tijd en Knack.
Websites
Onderstaande tabel toont dagelijkse aantallen pageviews van de grootste Vlaamse nieuwswebsites in 2020 en 2021. Hln.be had dus vorig jaar dagelijks ruim 8,5 miljoen individuele pageviews, elf procent minder dan in 2020. Over alle merken heen was er een daling van 9,5 procent op jaarbasis, met vooral de kwaliteitstitels De Standaard, De Tijd en Knack die terugvallen. Een belangrijke kanttekening bij Knack is dat het gaat om opgetelde cijfers van Knack en de Franstalige tegenhanger Le Vif. Het was niet mogelijk om de aparte cijfers te verkrijgen.
De grote dalingen qua aantallen pageviews hebben twee logische verklaringen: de afgenomen interesse in nieuws na het piekjaar 2020 en de duidelijke verschuiving van nieuwswebsites naar -apps voor online nieuwsconsumptie — die laatste verklaring wordt hieronder verduidelijkt.
Maar natuurlijk is het wat oneerlijk om de cijfers van 2021 enkel te vergelijken met die van 2020, een recordjaar voor mediabedrijven qua nieuwsconsumptie door de uitbraak van de coronapandemie. Daarom voegen we in onderstaande tabel ook daggemiddeldes toe van 2014 tot en met 2019, die eerder al verschenen. Zo krijgen we een overzicht van het bereik van Vlaamse nieuwswebsites van de afgelopen acht jaar. Meteen wordt duidelijk dat voor veel titels 2020 slechts een tijdelijke piek in het aantal pageviews betekende. Enkel Het Laatste Nieuws, De Morgen en De Tijd blijven écht overeind als we bijvoorbeeld met 2019 vergelijken. Bij Sporza zien we het omgekeerde beeld: een forse daling in 2020 (met amper sportevenementen) en een flinke piek in 2021 (met onder meer het EK voetbal en de Olympische spelen).
Apps
Bij de apps liggen de machtsverhoudingen qua ranking wat anders. Het Laatste Nieuws is met bijna vier keer zoveel pageviews per dag als de nummer twee heer en meester, al groeit de titel wel trager dan de meeste andere titels in de markt. De naaste concurrent is overigens VRT NWS, dat in 2021 Het Nieuwsblad voorbijstak en het zilver in de wacht sleept, met het op één na hoogste groeipercentage op jaarbasis. Sporza maakt opnieuw een te verwachte retour, al is het belangrijk te vermelden dat het hierbij gaat om het opgetelde totaal van de twee aparte Sporza-apps. De twee regionale Mediahuistitels boerden goed in 2021, maar dat staat in schril contrast met de De Standaard-app, die als enige minder pageviews per dag noteerde dan in 2020.
Over alle apps heen was er een stijging qua aantal pageviews van 20,5%, wat ruim de daling in websitebezoeken goedmaakt. Op basis van de beschikbare cijfers van verschillende nieuwsmerken zoals besproken in dit artikel daalde het totaalaantal dagelijkse pageviews voor websites van 21.271.265 in 2020 naar 19.247.755 vorig jaar, terwijl in diezelfde periode de views bij apps stegen van 17.810.287 naar 21.456.014 per dag. Ofwel: 2021 is het jaar waarin nieuwsapps nieuwswebsites voor het eerst overklasten.
Ook bij de apps kunnen we iets verder terugkijken in de tijd, weliswaar slechts tot en met 2018. Let op de grote breuklijn tussen 2019 en 2020: bij de uitbraak van de coronapandemie sloeg de Vlaming massaal aan het nieuwsapps downloaden, met resultaat. In tegenstelling tot bij de pageviews van websites, die weer begonnen te dalen na piekjaar 2020, bleven die van de apps net toenemen. Dat bevestigt alleen maar opnieuw dat apps aan populariteit winnen bij brede lagen van de bevolking en des te belangrijker worden voor nieuwsredacties als manier om mediagebruikers naar een eigen, gecontroleerde digitale omgeving te lokken en te behouden.
Sociale media
Cijfers van sociale media haalden we van CrowdTangle, een platform van Meta dat bereikcijfers aggregeert. We baseerden ons op beschikbare cijfers van 2020 en 2021. In tegenstelling tot bij de pageviews konden we zo hier ook kijken naar de kleinere alternatieve nieuwsmedia (Apache, Doorbraak, MO*, PAL NWS, … en hun gedragingen en bewegingen op Facebook en Instagram.
Facebook blijft een belangrijke nieuwsbron. Vorig jaar nog gaf 39% van de Belgen aan Zuckerbergs geesteskind geregeld te gebruiken voor nieuws. Bovendien investeren ook bij ons mediabedrijven en nieuwsredacties steeds meer in aparte socialemediaredacteurs. Het is dus de moeite waard te kijken welke nieuwsmerken het goed doen op het platform.
Het Laatste Nieuws blijft de koploper en zal mogelijk dit jaar de kaap van een miljoen Facebooklikes overschrijden. Een zeer puike prestatie als je weet dat Vlaanderen op 1 januari 2021 een slordige 6,65 miljoen inwoners had. Maar dat neemt niet weg dat HLN van de grote nieuwsmerken een van de traagste stijgers is geworden. Het Nieuwsblad lijkt een inhaalbeweging te hebben ingezet, terwijl verder vooral De Tijd en Gazet van Antwerpen opvallen met sterke groeipercentages — de frut duikt verderop nog op met andere prestaties.
Opvallend is ook dat de zogenaamde alternatieve nieuwsmedia onderaan blijven bengelen en bovendien ook iets minder snel lijken te stijgen verhoudingsgewijs. Newsmonkey zag als enige titel een afname in het aantal Facebooklikes. Globaal genomen legden alle titels samen doorheen 2021 een groei van 3,5% voor en werden de grote titels door de band genomen weer wat groter.
Maar een page like zegt natuurlijk lang niet alles. Belangrijker is in hoeverre mensen ook omgaan of engagen met de inhoud of content — genoeg buzzwords, beloofd — die wordt gepubliceerd op de Facebookpagina’s van Vlaamse nieuwsmerken. Om daar een beter zicht op te krijgen, deelden we de totaalaantallen interacties (likes, comments of shares van een post) van de pagina’s door het totaalaantal dagen van 2020 (366) en 2021 (365) om zo daggemiddeldes te berekenen, net als eerder in dit artikel met pageviews van nieuwssites en -apps.
Dat betekent dat de Facebookpagina van Het Laatste Nieuws vorig jaar gemiddeld 61.091 interacties per dag kreeg, bijna een kwart minder dan in 2020. Qua percentages delen weinig andere nieuwspagina’s meer in de klappen, maar voor de grootste speler is het net een tikkeltje pijnlijker. Zeker omdat veel andere (en ook veel kleinere) andere merken wél stijgen, met name drie Mediahuistitels: De Standaard, Het Nieuwsblad en, alweer, Gazet van Antwerpen. Wat ook in het oog springt is dat alle digital native-merken in 2021 inboetten aan interacties, met bijna 40% verlies voor MO* als uitschieter. In totaal was er een daling van 4% te bemerken, maar dat ligt hoogstwaarschijnlijk ook aan het eerder aangehaalde feit dat 2020 om logische redenen een boerenjaar was voor (online) nieuwsconsumptie.
Om het Facebookluik af te sluiten geven we hieronder ook nog mee hoeveel posts in 2020 & 2021 verschenen op de Facebookpagina’s van Vlaamse nieuwstitels. Op jaarbasis is er een globale stijging van 3,1%, maar met wederom grote interne verschillen. Het Belang van Limburg werd het merk met de grootste Facebookactiviteit qua aantallen posts, terwijl Het Nieuwsblad zijn naaste concurrent Het Laatste Nieuws voorbijstak. Gazet van Antwerpen valt opnieuw op door de enorme groei — let erop dat de groeipercentages qua interacties hierboven en posts hieronder nagenoeg identiek zijn. Bij de kleinere titels is het des te opvallender dat de online-onlies Facebook minder leken te gebruiken, met PAL NWS als in het oog springende uitzondering.
Als we de verhouding posts versus interacties opmaken, vallen andere dingen op. Het Laatste Nieuws publiceerde een tikkeltje meer, maar verloor toch bijna een kwart aan interacties in 2021 tegenover een jaar eerder. Andersom kregen titels De Standaard, De Morgen en Knack elk meer rendement voor minder posts. Het Nieuwsblad lijkt de beste zaken gedaan te hebben en lijkt Het Laatste Nieuws zowaar in te halen, al blijft het verschil in interacties vooralsnog groot.
In 2021 was Instagram voor 9% van de Belgen een nieuwsbron. Maar de kans is groot dat dat percentage dit jaar zal toenemen. Zowel qua volgers, interacties als aantal posts waren er vorig jaar forse stijgingen in vergelijking met 2020. Naast Facebook zijn ook Vlaamse nieuwsmedia zich duidelijk aan het herpositioneren en differentiëren over verschillende platformen heen, zie bijvoorbeeld ook de aanwezigheid van merken als Karrewiet, Sporza en Het Laatste Nieuws op TikTok.
Instagram deelt vooral pluimen uit aan de publieke omroep. Sinds vorig jaar is het account van VRT NWS het populairste nieuwsmerk op Instagram, en die groei zette zich sindsdien gestaag verder. NWS NWS NWS, het aparte nieuwskanaal van de VRT NWS-themaredactie Jong dat nieuws voor jongeren brengt, zet zijn opmars naar de top echter aan een rap tempo voort. Het is niet onwaarschijnlijk dat het account dat van VTM NIEUWS in de loop van 2022 zal voorbijsteken als het tweede grootste nieuwskanaal op Instagram van Vlaanderen, met een groei van ruim negentig procent qua aantal volgers op jaarbasis.
Ook is er opnieuw goed nieuws voor de Antwerpse Mediahuistitel, die duidelijk met succes heeft geïnvesteerd in zijn aanwezigheid op socials. Het Laatste Nieuws is intussen van het erepodium gevallen en groeide in 2021 ook beduidend trager dan veel naaste concurrenten. Bij alle hieronder vermelde nieuwsmerken opgeteld steeg het aantal volgers met 29,4%, vooral dus dankzij de twee eerder vermelde grote uitschieters.
Ook hier werd vervolgens gekeken naar interacties (likes en comments), met gemiddeldes per dag berekend op basis van totaalaantallen. De vaak torenhoge percentages bewijzen alleen maar meer dat Instagram als nieuwsbron steeds beter in de markt ligt. Het NWS NWS NWS-kanaal gaf in 2021 meer dan ooit alle concurrenten het nakijken, maar percentagegewijs zijn de grootste groeiers Doorbraak en, het begint monotoon te worden, de Gazet.
Let daarnaast ook op de totale crash voor Newsmonkey en de zeer geringe groei voor Het Laatste Nieuws die, gezien de rest en het totale groeipercentage van maar liefst 174,3%, eerder neerkomt op een achteruitgang. Ook de opmars van PAL NWS is opzienbarend. De online-only nieuwstitel werd pas in de loop van 2021 actief op Instagram, maar stak vlotjes alle andere online-only titels voorbij qua interacties.
Tot slot werpen we een blik op hoeveel er nu ook daadwerkelijk gepost wordt op Instagramkanalen van Vlaamse nieuwstitels. De totale stijging van 36,8% wijst duidelijk op een trend, al zijn er ook hier flinke uitschieters in beide richtingen. Zoals de cijfers in bovenstaande figuur al toonden, loonden de pogingen van zowel Doorbraak als van de Gazet van Antwerpen om meer tijd en moeite te investeren in Instagram, maar ook De Standaard profiteert mee. Wat echter meer opvalt, is dat ook enkele grote titels net minder posts plaatsten in 2021 dan in 2020, maar toch meer interacties in de wacht sleepten. Dat is het geval voor De Tijd, Het Laatste Nieuws en vooral NWS NWS NWS, dat bewijst dat (een klein beetje) less wel degelijk (veel) more kan zijn.
Bij dat laatste staan we nog even apart stil. Als we kijken naar de types posts en de verschuivingen daarbinnen, wordt een andere trend merkbaar. In 2020 was 21% van alle NWS NWS NWS-berichten op Instagram een album met meerdere foto’s en/of video’s, terwijl 31% enkel foto’s waren en 48% enkel video’s. Vorig jaar waren die verhoudingen net compleet tegenovergesteld: video’s vormden nog slechts 21% van de totale output van NWS NWS NWS, met 34% (gemengde) albums en 45% enkel foto’s. Getuige de forse toename in het aantal interacties, lijkt die aanpak om te focussen op stilstaande beelden te werken. Een mogelijke gouden tip voor socialemediaredacteurs van andere titels in het bepalen van hun Instagramstrategie voor 2022, gratis en voor niets in deze Mediumpost.
TL;DR
Ben je langs alle figuren gescrold omdat de cijfers voor je ogen begonnen te dansen? Geen nood, hieronder vatten we de vijf voornaamste hoofdpunten van onze analyse samen:
- Het Laatste Nieuws blijft met voorsprong het grootste nieuwsmerk van Vlaanderen op papier en op de eigen online platformen, maar verschillende andere merken groeien percentagegewijs beduidend sneller.
- De VRT is vooral op Instagram oppermachtig met twee plekjes in de top drie van populairste nieuwsaccounts. Ook de VRT NWS-app schiet naar ongekende hoogtes qua gebruik. Daarnaast bevestigt Sporza zijn reputatie als hét Vlaamse sportmerk.
- Zowel met de eigen app als op sociale media is de regionale Mediahuis-titel Gazet van Antwerpen aan een forse inhaalbeweging bezig, al blijft het qua volgers en interacties in de marge van de grote kleppers.
- De zogenaamde alternatieve online only-titels stijgen vaak minder snel dan de grote merken op sociale media. Enkel de uitgesproken rechtsere titels Doorbraak en PAL NWS vormen de uitschieters in de tegengestelde richting, zeker op Instagram.
- Instagram wordt hoe langer hoe meer serieus genomen als nieuwsplatform. Het aantal posts op Facebook steeg in 2021 met 3,1% tegenover 2020; op Instagram bedroeg die toename 36,8%. Het totaalaantal interacties daalde op Facebook (-4,3%) maar explodeerde op Instagram (+173,6%).
- Nieuwsapps braken definitief door in 2021, met voor het eerst meer pageviews per dag voor Vlaamse nieuwsapps dan voor de respectievelijke websites. Op basis van de beschikbare cijfers van verschillende nieuwsmerken zoals besproken in dit artikel daalde het totaalaantal dagelijkse pageviews voor websites van 21.271.265 in 2020 naar 19.247.755 vorig jaar, terwijl in diezelfde periode de views bij apps stegen van 17.810.287 naar 21.456.014 per dag.
Bronnen
Cijfers van de websites en apps zijn afkomstig van de CIM Internetstudie, die je online kan consulteren. Voor dit artikel werd gekeken naar beschikbare Belgische data tussen 01/01/2014–31/12/2021 van mensen ouder dan twaalf. We berekenden manueel gemiddelde pageviewaantallen per dag op basis van opgetelde maandcijfers. Pageviews vertellen uiteraard slechts een deel van het verhaal om een nieuwssite en -app als succesvol te omschrijven. Exacte (digitale) verkoopcijfers worden op jaarbasis bekendgemaakt door het Centrum voor Informatie over de Media.
Cijfers van Facebook en Instagram werden geanalyseerd via CrowdTangle, een dataplatform van Facebooks moederbedrijf Meta.
Heb je vragen over dit artikel? Contacteer dan de auteurs Jonathan Hendrickx of Michaël Opgenhaffen.
